Postawa artystyczna Stabrowskiego ukształtowała się w ramach akademickich norm i kanonów obrazowania ("Studium modelki", 1895). Jednak w latach 1900-1914, okresie kulminacyjnym dla wielowątkowego nurtu Młodej Polski, artysta wypracował swój własny, rozpoznawalny styl przejawiający się w portretach, fantastyczno-symbolicznych kompozycjach i pejzażach. Stał się jednym z wybitnych przestawicieli sztuki początków dwudziestego wieku reprezentując malarstwo o dekoracyjnej stylistyce, pokrewnej wiedeńskiej secesji i paryskiej Art Nouveau.
Wrażenia wyniesione z europejskich podróży Stabrowski asymilował i adaptował kreując baśniowe wizje i starannie aranżowane we wnętrzach portrety ("Portret żony artysty", przed 1908). Szereg analogii łączyło jego sztukę ze światem wyobrażeń i konwencjami obrazowania rosyjskiego ugrupowania Mir Iskusstwa. Wspólne dla ikonografii Stabrowskiego i Michaiła Wrubla, podobnie jak dla wielu europejskich symbolistów, były wizerunki przybranych w strojne suknie kobiet-pawi ("Na tle witrażu - Paw", 1908), wyłaniających się z morskich fal księżniczek w koronkach i perłach ("Opowieść fal. Portret Emilii Auszpitzówny", 1910) i uskrzydlonych rycerzy-demonów ("Portret pana B. w stroju fantastycznym. Portret malarza Bronisława Bryknera", 1908). Giętkość linii i falistość konturów obiegających lekko modulowane plamy barw nasyconych i głębokich, lub rozbielonych i zmatowiałych, decydowała o dekoracyjnym wymiarze kompozycji Stabrowskiego. Istotne znaczenie odgrywał w nich ornament, roślinne i kwiatowe desenie pokrywajace tkaniny, kostiumy i witrażowe szyby. W wykonanych techniką olejną i pastelową pejzażach artysta stosował harmonijne zestroje barw lub ich dysonansowe zderzenia. Dysponując zakorzenioną w romantycznej fantastyce wyobraźnią, nadawał swym kompozycjom wymiar alegorii raczej niż symbolu rozumianego jako nieuchwytna, wieloaspektowana, pobudzajaca różnorakie skojarzenia metafora.
Programowe dzieło Stabrowskiego, powstały w latach 1907-1910 cykl obrazów "Pochód burzy", zaginął w okresie rewolucji w Ałupce. Pod koniec pobytu w Rosji twórca pogłębił swe zainteresowania okultyzmem, teozofią i antropozofią, co znalazło wyraz w malowanych przez niego fantastyczno-mistycznych kompozycjach. W latach 1920. artysta nie podjął nowych poszukiwań formalnych i tematycznych sytuując się na pozycjach konserwatywnych. Utworzone przez niego w 1922 ugrupowanie Sursum Corda współdziałało z Towarzystwem Zachęty Sztuk Pięknych, ostoją paseistycznych i epigońskich tendencji w polskiej sztuce międzywojennej. Późna twórczość Stabrowskiego oscylowała między mistycznymi wątkami i mimetycznym odtwarzaniem natury. Dominującym tematem stały się pejzaże; motywów krajobrazowych dostarczały artyście liczne podróże po Polsce i za granicą.
Autor: Irena Kossowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, maj 2006.
