W latach 1973-1974 studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, a od 1974 do 1978 reżyserię w PWSFTviT w Łodzi. Dyplom uzyskał w 1980 roku. W latach 1984-1985 studiował w Cal-Arts w Kalifornii. Występował w filmach od 1974 roku, a od 1977 roku pracował jako asystent. W roku 1978 zadebiutował jako reżyser. W 1985 roku otrzymał Nagrodę Artystyczną Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego I stopnia, a w roku 1986 dostał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za zasługi w popularyzowaniu kultury polskiej na świecie.
Kadr z filmu "Va bank", reżyseria: Juliusz Machulski, fot. Polfilm / East News W 1988 roku założył studio filmowe "Zebra" i został jego kierownikiem artystycznym. W tym samym roku otrzymał Nagrodę I stopnia "Trybuny Ludu" za twórcze dokonania w reżyserii filmu fabularnego. W latach 1989-1991 był członkiem Komitetu Kinematografii. W 1993 wykładał reżyserię filmową w Hunter College w Nowym Yorku. W 1998 roku odsłonięto gwiazdę Machulskiego w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi. W 1999 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za rok 1998 za osiągnięcia reżyserskie i producenckie w dziedzinie filmu.
Kadr z filmu "Va bank", reżyseria: Juliusz Machulski, Na zdjęciu: Henryka Bisty, fot. Polfilm / East News Członek zarządu Stowarzyszenia Filmowców Polskich (SFP). Od 2003 jest prezydentem nowo powołanej Polskiej Akademii Filmowej, która między innymi przyznaje polskie nagrody - "Orły".
Juliusz Machulski nazywany był "cudownym dzieckiem" polskiego kina - odniósł wielki sukces już swoim debiutanckim filmem Vabank (reżyser miał wtedy dopiero dwadzieścia sześć lat). Film łączy w sobie elementy czystego kryminału spod znaku Hitchcocka z elementami stylowego obrazu retro. Jego atmosfera zawiera wiele pierwiastków ironicznych. Do sukcesu przyczyniła się również werwa, tempo i potoczystość akcji filmu. Reżyser w tym filmie bawi się z widzem w chowanego, gra w pokera, bezustannie blefując.
Kadr z filmu "Va bank", reżyseria: Juliusz Machulski. Na zdjęciu: Jan Machulski, fot. Polfilm / East News Dwa lata później powstała Seksmisja - komedia rozegrana w kostiumie fantastyki, która przerosła sukces Vabanku.
Tak pisał o reżyserze Maciej Pawlicki:
"Wskoczył (Machulski) do naszego kina bez biletu, nikogo nie pytając o zdanie (...). Jak bomba wpadł w monotonny filmowy krajobraz, między dostojnych mistrzów i natchnionych kabotynów. (...) Zachwiał hierarchię, potasował kryteria, uwiódł publiczność. Przewietrzył nasze kino od piwnic po strych. (...) Machulski rehabilituje komedię, nobilituje kino popularne. (...) Śmieje się z nas, z siebie i pozwala śmiać się innym." ("Film", 1987, nr 14)
W swoich filmach Machulski sięga często do filmowego pastiszu i collage'u.
"Zapożyczone wzory są jednak" - jak pisał Krzysztof Demidowicz - "brawurowo przetworzone, wypełniane rodzimą treścią, a nawiązania dodawały opowieściom smaku i uroku. Czasem też pełniły rolę autoironicznego komentarza. (...) To połączenie uniwersalności i swojskości stało się znakiem rozpoznawczym 'firmy Machulski'." ("Film" 1996 nr 02)
Typowe kino Machulskiego to filmy przeznaczone dla szerokiej publiczności. Wyjątkiem w jego twórczości jest ambitny i trudny w odbiorze Szwadron. Po zrealizowaniu tego filmu reżyser zaraz wrócił do swojego ulubionego gatunku i w bardzo krótkim czasie (osiemnaście dni zdjęciowych) wyreżyserował przebojową komedię sensacyjną Girl Guide.
Kadr z filmu "Va bank", reżyseria: Juliusz Machulski. Na zdjęciu: Elżbieta Zającówna, fot. Polfilm / East News W swoich filmach Machulski wciela w życie proste recepty: precyzyjnie zbudowana, inteligentna fabuła, gładka narracja, sugestywny dzięki plastycznej oprawie klimat.
"Moim zadaniem jest sprawić, żeby ludzie przyszli do kina i spowodować, żeby wyszli z niego wstrząśnięci, wzruszeni, lub przynajmniej rozbawieni. To wszystko" - przytacza słowa reżysera Ilona Łepkowska ("Film", 1985, nr 21).
"Patrząc na życiorys Machulskiego, można dojść do wniosku, że trudno o bardziej poukładanego, zdyscyplinowanego i pracowitego artystę, który by od trzech dekad tak konsekwentnie i z sukcesami realizował wytyczoną sobie drogę. Machulski to jednak chodzący paradoks. (...) Jest znany i nieznany. Filmowy dorobek sytuuje go pośród najważniejszych twórców w historii polskiego kina, tymczasem on sam pozostaje w istocie człowiekiem nieznanym. (...) Nie udziela się w mediach, nie wymądrza, nie promuje. Oprócz innych umiejętności potrafi Machulski wybrać do swojego filmu odpowiednich aktorów (np. Jerzego Stuhra do 'Seksmisji' czy Cezarego Pazurę do 'Killera')."
- tak pisali o reżyserze w swoim artykule Robert Leszczyński i Michał Zygmunt. Ten sam artykuł zawiera cytat z wypowiedzi Machulskiego:
"Komedia jest bardzo wdzięcznym i szlachetnym gatunkiem. Rozbawić człowieka jest znacznie trudniej niż zmusić do płaczu czy przestraszyć. Cała szkoła moralnego niepokoju nie jest warta jednego filmu Barei." ("Wprost" 2009 nr 3)
Barbara Hollender zaś w swoim wywiadzie z Machulskim przytacza inną jego wypowiedź: "Wychowałem się w domu, w którym nierzeczywistość była rzeczywistością. Pewnie dlatego zostałem reżyserem." ("Rzeczpospolita" 2008 nr 273)
Kadr z filmu "AmbaSSada" w reżyserii Juliusz Machulskiego, 2013,. Na zdjęciu: Robert Więckiewicz, fot. Next Film Machulski oprócz twórczości filmowej jest również znanym producentem. Kilka filmów jego produkcji dostało wysokie nagrody. Z jego Studia Filmowego "Zebra" wyszły m.in. Kroll i Psy Władysława Pasikowskiego, Dzień świra Marka Koterskiego, Mój Nikifor i Plac Zbawiciela Krzysztofa Krauze, Cisza Michała Rosy, Palimpsest Konrada Niewolskiego.
Filmografia:
- 1979 - Bezpośrednie połączenie (film TV; odcinek serii Sytuacje rodzinne). Kłócące się ze sobą małżeństwo odbiera tajemniczy telefon - jakaś kobieta wzywa pomocy. Oboje próbują dociec kim jest kobieta i pomóc jej. Stresująca sytuacja godzi zwaśnionych małżonków.
- 1981 - Vabank. Warszawa - lata trzydzieste. Doświadczony kasiarz - Kwinto wychodzi z więzienia po odsiedzeniu wyroku. Postanawia zemścić się na Kramerze, który wydał go kiedyś w ręce policji, a sam jest teraz dobrze prosperującym bankierem. Pełna wdzięku, znakomicie zrealizowana komedia kryminalna retro.
Nagrody: 1981 - Nagroda za debiut reżyserski na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku; Wyróżnienie Jury na Koszalińskich Spotkaniach Filmowych "Młodzi i Film" w Koszalinie; 1982 - Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Kryminalnych w Cattolica; Dyplom Jury i Nagroda Centralnego Komitetu ZMS w Karlovych Varach; Nagroda Specjalna na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Manilii; "Złota Laseczka" dla najlepszej komedii na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Komediowych w Vevey (Szwajcaria); Nagroda Specjalna Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie Zachodnim; 1983 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia; 1984 - Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Komediowych w Marsylii.
- 1983 - Seksmisja (scenariusz wspólnie z Jolantą Hartwig i Pavelem Hajnym). Dwóch mężczyzn w 1991 roku poddaje się hibernacji. Budzą się dopiero w 2044 roku, w podziemnym świecie kobiet. Państwo powstało po wojnie nuklearnej, podczas której wyginęli wszyscy mężczyźni. Zabawna komedia, w której pod pretekstem fantastyki mówi się sporo o ówczesnej sytuacji w kraju.
Nagrody: 1984 - Nagroda Główna Jury i "Złoty Talar" (nagroda POLKINO) na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku; "Syrenka Warszawska" - nagroda Klubu Krytyki Filmowej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w kategorii filmu fabularnego; 1985 - "Złota Kaczka" w kategorii: najlepszy film polski - za rok 1984; 2008 - specjalna "Złota Kaczka" przyznana głosami czytelników przez pismo "Film" z okazji 100-lecia kina polskiego w kategorii: Polska Komedia Stulecia.
- 1984 - Vabank 2 - czyli Riposta. Dalszy ciąg przygód Kwinto z filmu Vabank. Kasiarz znów walczy ze złym Kramerem, któremu udaje się uciec z więzienia. Komedia pełna niespodziewanych zwrotów akcji, dowcipów słownych i sytuacyjnych w dobrym gatunku.
- 1987 - Kingsajz (scenariusz wspólnie z Jolantą Hartwig). W bajkowej krainie Szuflandii mieszkają krasnoludki, które marzą o uzyskaniu dużego wzrostu i wyjściu na zewnątrz do świata ludzi. Niektórym z nich udaje się uciec przy pomocy niezwykłego preparatu. Pełna czarnego humoru baśniowa komedia o dosyć gorzkiej wymowie i mało optymistycznym zakończeniu.
Nagrody: 1989 - Nagroda Specjalna Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Avoriaz.
- 1989 - Deja Vu (prod. Polska - ZSRR; według opowiadania Juliusza Machulskiego; scenariusz wspólnie z Aleksandrem Borodiańskim). Rok 1925 - okres prohibicji. Amerykański gangster Mick Nitsch ucieka do Odessy przed mafią, która wydała na niego wyrok śmierci. W ślad za nim podąża Johnny Pollack. Tak zaczynają się zabawne perypetie bohaterów filmu. Komedia kryminalna, w której reżyser zbratał kino Eisensteina z amerykańskim filmem gangsterskim.
Nagrody: 1990 - Nagroda Przewodniczącego Komitetu Kinematografii.
- 1991 - V.I.P. (prod. Polska - Belgia - Francja). Młody kompozytor wplątuje się w wielką aferę przemytniczą, w którą zaangażowani są międzynarodowi przestępcy, oficjalnie - obywatele na eksponowanych stanowiskach. Film sensacyjny, którego akcja rozgrywa się między Warszawą i Paryżem.
- 1992 - Szwadron (prod. Polska - Francja - Belgia - Ukraina; scenariusz według opowiadań Stanisława Rembeka: Przekazana sztafeta i Igła wojewody). Rok 1863. Rosyjski baron Jeremin zgłasza się na ochotnika do szwadronu dragonów, chcąc zaimponować damie, która odrzuciła jego zaloty. Właśnie wybuchło powstanie styczniowe i baron jedzie na front. Obraz polskiego powstania pokazany z rosyjskiego punktu widzenia.
Nagrody: 1992 - Nagroda Prezydenta Gdyni na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
- 1995 - Girl Guide (scenariusz według powieści Michała Szczepańskiego). Młodego anglistę odwiedza piękna dziewczyna. Chce jak najszybciej nauczyć się angielskiego, gdyż ma niedługo poślubić Amerykanina. Niestety narzeczony okazuje się bardzo podejrzaną osobą i oboje młodzi ludzie wplątują się w gangstersko-szpiegowską międzynarodową aferę.
Nagrody: 1995 - Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
- 1995 - Matki, żony i kochanki (serial: 12 odcinków; scenariusz wspólnie z Pawłem Trzaską, Zdeną Sisovą i Krzysztofem Zatorskim). Serial opowiada o życiu czterech trzydziestoletnich pielęgniarek - ich sukcesach, porażkach, kłopotach zawodowych, miłościach i zdradach małżeńskich.
- 1997 - Kiler (scenariusz: Piotr Wereśniak). Akcja filmu rozgrywa się współcześnie w środowisku "elity" tak zwanej przestępczości zorganizowanej. Taksówkarz - Jerzy Kiler pomyłkowo zostaje wzięty za groźnego płatnego mordercę. Dobre tempo, perfekcyjny scenariusz i satyryczne obserwacje obyczajowe zapewniły filmowi duży sukces.
Nagrody: 1998 - "Złota Kaczka" (przyznawana przez czasopismo "Film") w kategorii: najlepszy film polski - za rok 1997.
- 1998 - Matki, żony i kochanki (seria II: 10 odcinków; reżyseria i scenariusz wspólnie z Ryszardem Zatorskim). Dalszy ciąg losów czterech bohaterek serialu.
- 1999 - Kilerów dwóch (scenariusz wspólnie z Ryszardem Zatorskim). Sequel filmu Kiler. Jurek Kiler, były taksówkarz - zakłada fundację charytatywną, wspomagającą budżet państwa. Niestety, siedzący w więzieniu gangsterzy wynajmują płatnych morderców, którzy mają zabić Kilera.
Nagrody: 1999 - "Złoty Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu.
- 2001 - Pieniądze to nie wszystko (scenariusz: Jarosław Sokół). Bogaty biznesmen - producent taniego wina zostaje zakładnikiem mieszkańców byłego PGR-u. Komedia o nieco gorzkiej wymowie.
- 2002 - Superprodukcja (scenariusz wspólnie z Jarosławem Sokołem). Bezkompromisowy krytyk filmowy zostaje zmuszony do napisania scenariusza i wyreżyserowania filmu. Teraz sam poznaje problemy z jakimi borykają się twórcy filmowi.
Nagrody: 2003 - Złoty Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu.
- 2004 - Vinci. Cuma po wyjściu z więzienia kompletuje ekipę włamywaczy, aby ukraść obraz Leonarda da Vinci Dama z łasiczką z Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Pełna zaskakujących zwrotów akcji komedia kryminalna.
Nagrody: 2004 - nagroda za scenariusz na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
- 2005 - Sushi (scenariusz z Jarosławem Sokołem; nowela w filmie Solidarność, Solidarność). Producent filmowy otrzymuje propozycję zrealizowania krótkiego filmu o "Solidarności". Składający się z 13 etiud film otrzymał w 2006 roku nagrodę w Houston na WorldFest Indenpedent Film Festival.
- 2008 - Ile Waży Koń Trojański. Bohaterka filmu zgodnie ze swoim życzeniem przenosi się w czasie z roku z roku 1999 do roku 1987. Jest ze swoim poprzednim mężem, a jej córki nie ma jeszcze na świecie. Ten fakt wywołuje wiele zabawnych sytuacji.
- 2010 - Kołysanka (adaptacja scenariusza Adama Dobrzyckiego). W pewnej mazurskiej wsi nagle znikają ludzie, by równie niespodziewanie znów się pojawić. Zapewne ma to związek z rodziną Makarewiczów, ale miejscowej policji brakuje dowodów. Patrząc na Makarewiczów widz nie ma wątpliwości, że to film wampiryczny.
Nagrody: 2010 - nagroda za reżyserię na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Odessie.
Etiudy szkolne:
- 1976 - Paralaksa;
- 1977 - Gorączka mleka; Wolna sobota.
Teatr TV:
- 1995 - Jury (także autor);
- 1996 - Komedia amerykańska (autor: Adolf Nowaczyński);
- 1998 - Od czasu do czasu (autor: Alan Ayckbourn);
- 2003 - 19. południk (także autor).
Reżyserował w teatrach:
Jest autorem sztuki Next-ex wyreżyserowanej przez Justynę Celedę w Teatrze Powszechnym w Łodzi, premiera: styczeń 2009.
Wystąpił w filmach: 1974 - Katastrofa (z serii Najważniejszy dzień życia, reżyseria: Ryszard Ber); 1975 - Personel (reżyseria: Krzysztof Kieślowski); 1977 - Indeks (premiera: 1981; reżyseria: Janusz Kijowski); 1979 - Lekcja martwego języka (reżyseria: Janusz Majewski); 1980 - Constans (reżyseria: Krzysztof Zanussi); 1982 - serial Królowa Bona (odcinek 3; reżyseria: Janusz Majewski); 1980 - W biały dzień (reżyseria: Edward Żebrowski); 1988 - Zabij mnie glino (reżyseria: Jacek Bromski). W swojej reżyserii: serial Matki, żony i kochanki, Kilerów dwóch, Superprodukcja i w filmach dokumentalnych: 1994 - Machul (realizacja i scenariusz: Iwonna Łękawa), Chłopcy z Targowej (reżyseria i scenariusz: Krzysztof Bukowski).
Autor: Halina Olczak-Moraczewska, sierpień 2004; aktualizacja: wrzesień 2009, filmografia październik 2010.
