W ostatnich latach przed wybuchem wojny, kiedy zostałem spikerem w Polskim Radiu, nauczyłem się odróżniać dobry tekst od złego – mówił Jeremi Przybora w jednej z ostatnich wypowiedzi dla "Rzeczpospolitej". – Wtedy moimi nie tyle mistrzami, bo jeszcze mi do głowy nie przychodziło, że sam kiedykolwiek będę pisał piosenki, ile idolami byli, oczywiście, Marian Hemar i Julian Tuwim, nieco później Jerzy Jurandot. Zdumiewające, że chociaż Hemar pisał ogromnie dużo, a i Tuwim był dosyć płodny pod tym względem, przedwojenna Polska, w porównaniu do powojennej, była w piosenkę dość uboga. Tymczasem PRL – nazwijmy rzecz po imieniu – stał się po prostu imperium piosenki na najwyższym poziomie. Poza trójcą wieszczów polskiej piosenki: Agnieszką Osiecką, Jonaszem Koftą i Wojciechem Młynarskim wyrosła cała plejada bardzo dobrych autorów.
Przybora był współscenarzystą, ze swoją drugą żoną Jadwigą Berens, filmu "Upał" (1964).
Obaj Starsi Panowie robili na mnie wrażenie ludzi z innej planety; z kosmosu – wspomina Kazimierz Kutz. – Miałem szczęście przebywać z nimi dość długo na planie filmu "Upał". Wnosili swój niepowtarzalny wdzięk, delikatność, wysublimowany nadrealizm, dziwną radość w odkrywaniu dobrych stron tego świata. Tych kilka tygodni pracy przy filmie zaliczam do najmilszych w moim życiu. Byli wypełnieni humorem – poczuciem humoru – tworzeniem humoru i ową rzadką absurdalnością, które dziś już, niestety, są coraz rzadsze. Przebywanie między tak niezwykłymi, dowcipnymi i, jak to się mówi, doszczętnie kulturalnymi ludźmi, było dla mnie jak wspaniała, ożywcza kąpiel.
We wrześniu 2010 ukazały się "Agnieszki Osieckiej i Jeremiego Przybory listy na wyczerpanym papierze", zawierający ich korespondencję z lat 1964–1966. Magda Umer, za zgodą Agaty Passent, córki Osieckiej, i Konstantego Przybory, syna Jeremiego, opublikowała korespondencję ludzi związanych przez lata głębokim uczuciem.
Wymiana listów Osieckiej i Przybory zdradza kulisy powstania wielu nieśmiertelnych przebojów. Starszy Pan (o 21 lat) wyznaje swą miłość w kolejnym telewizyjnym Kabarecie. Miliony Polaków usłyszą Wiesława Michnikowskiego apelującego w imieniu autora do tej jedynej, wybranej:
Bez ciebie jestem tak smutny
Jak kondukt w deszczu pod wiatr.
Bez ciebie jestem wyzuty
Z ochoty całej na świat.
W następnym Kabarecie ten sam autor ustami Kaliny Jędrusik wykrzyczy:
Ratunku, ratunku,
na pomoc ginącej miłości
nim głosu jej zbraknie i łez
SOS, SOS
W końcu, z pomocą interpretacyjną Wiesława Gołasa, da upust zniecierpliwieniu:
Podła
Na pasku kłamstw mnie wiodła
By nagle zepchnąć w otchłań
w bezsenną noc bez dna
Ooo... zgubna...
Niewierna, choć nieślubna
Fałszywa, samolubna
Podstępna, pusta, zła
Osiecka, jak zapisze w swoim notesie, odpowiada "piosenką dla Jeremiego":
Na całych jeziorach – Ty,
o wszystkich dnia porach – Ty,
w marchewce i naci – Ty,
od Mazur do Francji – Ty…
Zdaniem Agaty Passent jej matka pisała i wciąż uciekała. "Czy te listy byłyby tak doskonałe, gdyby nie były pisane na takim niedosycie", zastanawia się Konstanty Przybora.
Ich uczucie unieszczęśliwiało Bogu ducha winne dzieci, pozostawione żony [...] – napisała Magda Umer w przedmowie do książki. – Unieszczęśliwiło w końcu także samych zakochanych. Ich uczucie nie służyło właściwie nikomu oprócz nas, czytelników.
Jeremi Przybora jest ojcem dwojga dzieci. Córka Marta Przybora (z małżeństwa z Marią Burską) – modelka, spikerka telewizyjna, z wykształcenia harfistka. Napisała muzykę do utworu ojca "Baśń o Srebrnym Dzwoneczku", którą przy jej akompaniamencie na harfie wykonał Edward Dziewoński (Wieczór 13. "Przerwa w podróży", 1964). Syn Konstanty "Kot" Przybora (z drugiego małżeństwa ojca z Jadwigą Berens) – z wykształcenia anglista, specjalista w dziedzinie reklamy, jest prezesem i dyrektorem kreatywnym agencji reklamowej PZL (Przybora. Zaniewski. Ltd.). Trzecią żoną Jeremiego Przybory była Alicja Wirth.
Twórczość:
Autor
- "Gburlet" ("W tym szaleństwie jest metoda", Kabaret "Stodoła" 1957),
- "Spacerek przez »Eterek«" (1957),
- "Listy z podróży" (1964),
- "Baśnie Szeherezadka" (1966),
- "Listy z podróży. Poczta druga" (1969),
- "Kabaret Starszych Panów. Wybór" (1970),
- "Miłość do magister Biodrowicz" (1972),
- "Kabaret Starszych Panów. Wybór drugi" (1973),
- "Dziecko Szczęścia. Listy z Podróży. Poczta trzecia" (1975),
- "Divertimento" (1976),
- "Mieszanka firmowa" (1977),
- "Uwiedziony" (1978),
- "Ciociu, przestrasz wujka" (1979),
- "Kabaret Jeszcze Starszych Panów" (1980),
- "Teatr Nieduży" (1980),
- "Piosenki, które śpiewałem sam lub z Przyjacielem" (1990),
- "Piosenki, które śpiewali inni" (1991),
- "Autoportret z piosenką" (1992),
- "Nieszczęśliwy wypadek podczas wniebowzięcia" (1994),
- "Przymknięte oko opaczności. Memuarów część I" (1994),
- "Kabaret Starszych Panów I" (1995),
- "Przymknięte oko opaczności. Memuarów część II" (1998),
- "Zdążyć z happy endem. Memuarów część III" (1998),
- "…słówko rymowane jak co roku" (2000),
- "Piotruś Pan" – libretto musicalu (2001),
- "Piosenki prawie wszystkie" (2001),
- "Przymknięte oko opaczności" (2004).
Piosenki z tekstami Jeremiego Przybory (wybór)
- "Deszcz" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Marii Koterbskiej),
- "Embarras" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Ireny Santor),
- "Ja dla pana czasu nie mam" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Hanny Banaszak),
- "Jak pan mógł" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Hanny Banaszak),
- "Nie mówimy, że to miłość" (muzyka Camillo Bargoni, Al Stillman, z repertuaru Marii Koterbskiej),
- "Panienka z temperamentem" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Hanny Banaszak, Magdy Umer, Anny Marii Jopek),
- "Ja pana z sobą zabiorę" (muzyka Jerzy Wasowski, z repertuaru Kaliny Jędrusik, Magdy Umer).
Film
- 1957 – "Ewa chce spać" w reż. Tadeusza Chmielewskiego, film fabularny, dialogi,
- 1958 – "Żołnierz królowej Madagaskaru" w reż. Jerzego Zarzyckiego, film fabularny, scenariusz,
- 1963 – "Zacne grzechy" w reż. Mieczysława Waśkowskiego, film fabularny, komentarz,
- 1964 – "Upał" w reż. Kazimierza Kutza, film fabularny, scenariusz, słowa piosenek, obsada aktorska (Starszy Pan),
- 1964 – "Noworoczna noc" w reż. Jerzego Zitzmana, film animowany, narrator,
- 1990 – "Jeremi Przybora" w reż. Magdy Umer, film dokumentalny, bohater,
- 2001 – "Czas Starszych Panów" w reż. Krzysztofa Rzączyńskiego, film dokumentalny, bohater.
Teatr Telewizji
- 1960 – "Człowiek, który demoralizował Hadleyburg" Marka Twaina w reż. Adama Hanuszkiewicza, obsada aktorska,
- 2011 – "Smuteczek, czyli ostatni naiwni" Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Macieja Stuhra, autor tekstów piosenek.
Teatr
- 1955 – "Studencka miłość" Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stanisława Bugajskiego, autor tekstów piosenek,
- 1956 – "Podróż poślubna" Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stanisława Winieckiego, autor tekstów piosenek,
- 1956 – "We dwoje" Stanisława Bugajskiego i Zdzisława Skowrońskiego w reż. Kazimierza Czyńskiego, autor tekstów piosenek,
- 1956 – "Studencka miłość" Dychawicznego w reż. Stefanii Domańskiej, autor tekstów piosenek,
- 1956 – "Studencka miłość" Dychawicznego w reż. Wacława Zdanowicza, autor tekstów piosenek,
- 1960 – "Podróż poślubna" Dychawicznego w reż. Stanisława Milskiego, autor tekstów piosenek,
- 1961 – "Podróż poślubna" Dychawicznego w reż. Wandy Wróblewskiej, autor tekstów piosenek,
- 1965 – "Jedzcie stokrotki" Jeremiego Przybory, autor tekstów piosenek,
- 1977 – "Podróż poślubna" Dychawicznego w reż. Jacka Medweckiego, autor tekstów piosenek,
- 1986 – "Wesołe jest życie staruszka. Kabaret Starszych Panów", Wasowskiego i Przybory w reż. Jerzego Gruzy, autor tekstów piosenek,
- 1989 – "Zimy żal" Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Magdy Umer i Jeremiego Przybory, autor tekstów piosenek, także obsada aktorska,
- 1991 – "Rodzina, ach!... Rodzina!", Wasowskiego i Przybory w reż. Józefa Skwarka, autor tekstów piosenek,
- 1991 – "Samotny wieczór, czyli herbatka przy ognisku" w reż. Piotra Dąbrowskiego, autor tekstów piosenek,
- 1992 – "Piosenka jest dobra na wszystko", Wasowskiego i Przybory w reż. Alicji Choińskiej, autor tekstów piosenek,
- 1992 – "Nie bójmy się uczuć" Jeremiego Przybory w reż. Zdzisława Sobocińskiego, autor tekstów piosenek,
- 1993 – "Jak zatrzymać chwilę tę" Jeremiego Przybory w reż. Janusza Butryma, autor tekstów piosenek,
- 1994 – "Pejzaż bez ciebie", piosenki Wasowskiego i Przybory w reż. Wojciecha Młynarskiego, autor tekstów piosenek,
- 1994 – "Prysły zmysły. Piosenki Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego" w reż. Jana Szurmieja, autor tekstów piosenek,
- 1994 – "Kobieta zawiedziona" Simone de Beauvoir w reż. Magdy Umer, autor tekstów piosenek,
- 1996 – "Uśmiechnij się Polaku" Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Rudolfa Molińskiego,
- 1998 – "Nieduża miłość", piosenki z Kabaretu Starszych Panów w reż. Michała Rosińskiego, autor tekstów piosenek,
- 2000 – "Piotruś Pan" Jamesa Matthew Barriego z muzyką Janusza Stokłosy w reż. Janusza Józefowicza, libretto musicalu, autor tekstów piosenek,
- 2002 – "Samotny wieczór, czyli herbatka przy ognisku" Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Piotra Dąbrowskiego, autor tekstów piosenek,
- 2002 – "Niespodziewany koniec lata", piosenki Wasowskiego i Przybory, reż. zbiorowa, autor tekstów piosenek,
- 2003 – "Historia prosta, czyli piosenki z Kabaretu…", Wasowskiego i Przybory w reż. Waldemara Śmigasiewicza, autor tekstów piosenek,
- 2004 – "Piosenka jest dobra na wszystko", Wasowskiego i Przybory w reż. Roberta Czechowskiego, autor tekstów piosenek,
- 2005 – "Piosenka jest dobra na wszystko", Wasowskiego i Przybory w reż. Moniki Martini-Madej, autor tekstów piosenek,
- 2006 – "Piosenka jest dobra na wszystko", Wasowskiego i Przybory w reż. Waldemara Śmigasiewicza, autor tekstów piosenek,
- 2007 – "Stacyjka Zdrój", Wasowskiego i Przybory w reż. Andrzeja Poniedzielskiego i Adama Opatowicza, autor tekstów piosenek,
- 2007 – "No, i jak tu nie jechać... czyli powrót Starszych Panów", Wasowskiego i Przybory w reż. Grażyny Matyszkiewicz, autor tekstów piosenek,
- 2007 – "Piosenka jest dobra na wszystko", Wasowskiego i Przybory w reż. Tomasza Banasika, autor tekstów piosenek,
- 2008 – "S.O.S. ginącej miłości", Wasowskiego i Przybory w reż. Julii Wernio, autor tekstów piosenek,
- 2008 – "Stacyjka Zdrój", Wasowskiego i Przybory w reż. Andrzeja Poniedzielskiego i Adama Opatowicza, autor tekstów piosenek,
- 2008 – "Starsi Panowie Dwaj. Wespół w zespół", Wasowskiego i Przybory w reż. Julii Wernio, autor tekstów piosenek,
- 2009 – "Do ciebie szłam... z Kabaretu Starszych Panów", Wasowskiego i Przybory w reż. Janusza Szydłowskiego, autor tekstów piosenek,
- 2011 – "Starsi Panowie Dwaj. Mambo Spinoza", Wasowskiego i Przybory w reż. Julii Wernio, autor tekstów piosenek,
- 2012 – "B-idol" Doroty Czupkiewicz-Kassjanowicz, w reż. Jerzego Satanowskiego, autor tekstów piosenek,
- 2012 – "Smuteczek, czyli ostatni naiwni", Wasowskiego i Przybory w reż. Macieja Stuhra, autor tekstów piosenek,
- 2013 – "Śpiewnik Pana W.", Wasowskiego i Przybory w reż. Krzysztofa Jaślara, autor tekstów piosenek.
Nagrody (wybór)
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. RiTV za twórczość radiową (1958),
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci (1961)
- Srebrna Maska (1963),
- Złoty Ekran (1964),
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III st. za twórczość radiowo-telewizyjną (1973),
- Złoty Mikrofon (1973),
- Honorowe Grand Prix na KRPP, Opole (1989),
- Diamentowy Mikrofon (1995),
- Honorowy Starosta Kutnowski (1995),
- 2. miejsce, wraz z Jerzym Wasowskim, w ankiecie "Polityki" "Koniec wieku" na najważniejsze osobowości telewizyjne (1999),
- Stacja Kutno – Ogólnopolski Konkurs Piosenek Jeremiego Przybory corocznie (od 2005).
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997).