Janusz Drzewucki jest poetą, dziennikarzem, krytykiem literackim, redaktorem licznych książek poetyckich (m.in. wyboru wierszy Stanisława Grochowiaka "Rok polski"), wydawcą. Urodzony 6 grudnia 1958 w Kruszwicy, mieszka w Warszawie. Od roku 1996 zajmuje stanowisko redaktora działu poezji w miesięczniku "Twórczość", w którym wcześniej regularnie publikował recenzje.
Drzewucki ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał tytuł magistra na podstawie rozprawy "Mit i rzeczywistość. O twórczości Zbigniewa Herberta". Następnie pracował jako asystent w Instytucie Filologii Polskiej UJ. Działał również w charakterze wydawcy - w okresie od 1984 do 1990 był zatrudniony w redakcji literatury pięknej wydawnictwa "Pomorze". Dziennikarz: "ITD", "Nowej Europy", sekretarz działu kultury dziennika "Rzeczpospolita". Autor cyklicznego felietonu "Półka z poezją" w dodatku do "Rzeczpospolitej" – "Rzecz o Książkach". Pod koniec roku 2005 objął stanowisko redaktora naczelnego Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik", na którym pozostał do 2012.
Od 2013 roku pracuje także na rzecz Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej. Opracował i wydał wybory poezji oraz prozy: Juliusza Słowackiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Stanisława Grochowiaka oraz Edwarda Stachury. Opatrzył krytycznoliterackimi wstępami tomy poezji: Adama Ziemianina, Andrzeja Warzechy, Krzysztofa Lisowskiego, Adama Ochwanowskiego, Roberta Mielhorskiego i Stanisława Chyczyńskiego oraz posłowiem zbiór esejów Jerzego Pomianowskiego "Ruski miesiąc z hakiem" (wstęp Jerzy Giedroyc).
Wiersze Drzewuckiego po raz pierwszy wydrukowano w "Życiu Literackim" (1979). Pierwszy tomik poetycki, zatytułowany "Ulica Reformacka", został wyróżniony nagrodą im. Kazimiery Iłłakowiczówny za debiut (1988). Drzewucki był nagradzany także za działalność krytycznoliteracką (nagroda im. Stanisława Wyspiańskiego w roku 1989 oraz nagroda im. Stanisława Piętaka w 1991). Z kolei zbiór wierszy "Podróż na południe" przyniósł mu nagrodę 18. Międzynarodowego Listopada Poetyckiego w Poznaniu (1995).
W eseistyce Drzewucki miewa niekiedy pomysły dziennikarskie - w dobrym znaczeniu tego słowa. Zwraca uwagę na przykład zakończenie "Akropolu i cebuli" (książki utrzymanej skądinąd w przyjemnym dla czytelnika konwersacyjnym tonie) wypowiedziami osób publicznych po śmierci Zbigniewa Herberta. Pomimo że zostały one podane bez rozbudowanego komentarza, to według Łukasza Janickiego wystarczająco dobitnie obnażają miałkość tych okazjonalnych mini-interpretacji ("jakby nieważne było, co się mówi, a jedynie, że zabrało się głos").
Z "Akropolu i cebuli" przebija niekłamana fascynacja twórczością Herberta. Łatwo można się zatem domyślić, że nawiązania do niego stanowią istotną właściwość poezji samego Drzewuckiego. Przykładowo w utworze "Twoje nagie imię" padają słowa: "Od wielu lat nasze miasto toczy rak wojny, / powstały już pierwsze raporty, poeci piszą / bezwzględne wiersze, dumne i patetyczne". Kolejnym znakiem wspólnoty mógłby być przypowieściowy, alegoryczny charakter niektórych wierszy oraz częste nawiązania do malarstwa. Obydwa wątki zbiegają się w utworze "Studnia", odwołującym się do cyklu obrazów Jacka Malczewskiego: "Malarze / i poeci / spotykają się / nadal / przy studni. Ich twarze / są ciągle / zacięte, / a woda stale / zatruta". Rzadko natomiast pojawia się w utworach Drzewuckiego materia mitologiczna, jak gdyby wyparta przez żywioł geografii.
Gdyby bowiem należało wskazać jedną tylko, najbardziej charakterystyczną cechę tej poezji, okazałaby się nią zapewne skłonność do zakotwiczania tekstu w określonej przestrzeni. Świadczą o tym już wiersze z tomu "Ulica Reformacka", a konkretnie - cykl utworów z ulicami w tytułach: Reformacką w Krakowie, Kolegiacką w Kruszwicy, Świętego Marcina we Wrocławiu, Leśną w Olsztynie oraz wieloma innymi.
To oswajanie przestrzeni stanowi jednocześnie bardzo wyrazisty znak zakorzenienia we współczesności (czy też w "bliskiej przeszłości") - a więc postawy, jaka zazwyczaj nie łączy się z klasycystycznym podejściem do poezji. Cecha ta była widoczna już od początku drogi twórczej Drzewuckiego. Dostrzegła to choćby Aneta Mazur tak oto recenzująca w "Twórczości" 8/1989 "Ulicę Reformacką":
to szczególny przypadek poszukiwania egzystencjalnej formuły dnia dzisiejszego. Poezja pozbawiona kompleksu oblężonej twierdzy. Żywa jest tu nadal klasyczna wiara w słowo: pewne siebie, wstrzemięźliwe i eleganckie. Nie galopuje ono na oślep, nie zachłystuje się wynalazczością, nie obnosi swojej zgrzebności.
Stylistyka tej poezji cechowałaby się zatem raczej rodzajem dyskretnego wyrafinowania niż jakąkolwiek ostentacją.
Podobne obserwacje poczynił Tadeusz Komendant:
do poezji polskiej, zajętej dziś budowaniem prywatnych mitologii, odgrywającej tę prywatność poprzez wyznania i formalne komplikacje wiersza, Janusz Drzewucki wnosi zapomniany nieco ton: depersonalizację, spojrzenie z góry i perspektywę Olimpijczyka.
Warto tu dodać, iż w przeciwieństwie do wielu autorów, którym podobny dystans można przypisać, Drzewucki nie obraca się wyłącznie w sferze idei oraz sztuki wysokiej. Potrafi na przykład napisać wiersz o powodzi we Wrocławiu, o zakupach na Stadionie Dziesięciolecia, nowoorleańskim jazzie. Ta wielokształtność i umiejętność czerpania z różnych źródeł, jak również otwartość na lirykę związaną z życiem codziennym, właściwa zdawałoby się głównie poetom o pokolenie młodszym, czynią z autora "Ulicy Reformackiej" postać nader interesującą.
Od 2000 roku jest stałym współpracownikiem "Magazynu Literackiego KSIĄŻKI", a od 2011 – "Kwartalnika Literackiego "Wyspa". W "Wyspie" nr 4/2014 opublikował fragmenty o Tadeuszu Różewiczu z dziennika "Życie w biegu".
Członek PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Wiersze i teksty krytycznoliterackie Janusza Drzewuckiego były tłumaczone na języki: angielski, szwedzki, czeski, węgierski, rumuński, rosyjski i serbski.
Autor: Paweł Kozioł, grudzień 2011, aktualizacja: JRK, marzec 2018.
Twórczość
Poezja:
- "Ulica Reformacka. Wiersze z lat 1980–1986", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988,
- "Starożytny język", Toruńskie Towarzystwo Kultury, Toruń 1989,
- "Podróż na południe. Wiersze z lat 1986–1995", Oficyna Cracovia, Kraków 1995,
- "Światło września. 77 wierszy dawnych i nowych", Świat Literacki, Warszawa–Izabelin 1998,
- "Wiersze wybrane" (wstęp: Marian Grześczak), w serii "Biblioteka Poetów", Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2010,
- "Dwanaście dni", Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2013,
- "Rzeki Portugalii", Wydawnictwo Biblioteka "Toposu", tom 122, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2016.
Proza:
- "Życie w biegu" , Wydawnictwo Melanż, Warszawa 2015.
Krytyka literacka:
- "Chaos i konwencja", Krakowskie Wydawnictwo Akademickie "Alma Art", Kraków 1988,
- "Smaki słowa. Szkice o poezji", Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999,
- "Akropol i cebula. O Zbigniewie Herbercie", Tikkun, Warszawa 2004,
- "Stan skupienia. Teksty o prozie", wydawnictwo Forma, Szczecin 2014,
- "Charakter pisma. Szkice o polskiej poezji współczesnej", wydawnictwo Instytut Książki – "Twórczość", Kraków – Warszawa 2015,
- "Środek ciężkości. Szkice o współczesnej liryce polskiej", wydawnictwo Instytut Mikołowski, Mikołów 2016,
- "Lekcje u Różewicza", Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, Wrocław 2018,
- "Obrona przypadku. Teksty o prozie 2", wydawnictwo Forma, Szczecin 2018.
Omówienia:
- Łukasz Janicki, "Po prostu Zbigniew Herbert...", "Akcent" 3 (105) 2006 ("Akropol i cebula"),
- Aneta Mazur, ["Ulica Reformacka"], "Twórczość" 8/1989,
- Tadeusz Komendant, "Ta sławna na całą Europę Śródziemną gorycz...", "Twórczość" 2/1996.
Nagrody:
- Nagroda im. Kazimiery Iłłakowiczówny (1988),
- Nagroda im. Stanisława Wyspiańskiego (1989),
- Nagroda Funduszu Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki (1989),
- Nagroda im. Stanisława Piętaka (1991),
- Nagroda 18. Międzynarodowego Listopada Poetyckiego w Poznaniu (1995),
- Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida (2014),
- Symboliczna Nagroda Ryszarda Milczewskiego Bruna (w dziedzinie krytyki literackiej),
- Nagroda Specjalna PIK-owy Laur – przyznawana przez Polską Izbę Książki dziennikarzom ukazującym literaturę, czytelnictwo oraz wiedzę o książce i czytaniu w sposób rzetelny, ciekawy i innowacyjny, jak też czuwającym, żeby tematyka życia literackiego była obecna w mediach (2017),
- Nagroda im. Kazimierza Wyki (2020).
Tłumaczenia:
