Rzeźbiarz, murator, autor nagrobków. Data i miejsce urodzin nie znane, zmarł ok. 1583.
Jan Michałowicz z Urzędowa, jak się przypuszcza, był uczniem Jana Ciniego lub Jana Marii Padovano. Od 1570 był mistrzem cechu muratorów i kamieniarzy w Krakowie. W przeszłości z jego nazwiskiem wiązano autorstwo wielu nagrobków w Małopolsce. Obecnie K. Mikocka-Rachubowa, autorka najnowszego opracowania na jego temat w "Słowniku Artystów Polskich" (Warszawa 1993, t.V, s. 507-11) uznaje za dzieła Jana Michałowicza pięć nagrobków:
- nagrobek biskupa Benedykta Izdbieńskiego (zm.1553) w katedrze w Poznaniu, wykonany w latach 1557-60, z napisem (nad gzymsem w tle niszy): MICHALOWICZ URZEDOVIEN.FECIT.
- nagrobek damy herbu Ciołek (Urszuli z Maciejowskich Leżeńskiej) wykonany w latach 1563-68, w kościele parafialnym w Brzezinach. Sygnowany gmerkiem (rylec i krzyż przechodzący w kątownicę) i literami: I. M. U. F. (na zewnętrznej stronie lewej konsoli)
- nagrobek biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego (zm.1560), wykonany w latach 1562-63 w katedrze na Wawelu (kaplica śś. Kosmy i Damiana), sygnowany gmerkiem M (na wewnętrznej stronie arkady)
- nagrobek biskupa Filipa Padniewskiego (zm.1572), wykonany w latach 1572-75, w katedrze krakowskiej na Wawelu (w kaplicy Różyców), sygnowany na kamieniu (obecnie w południowej fasadzie elewacji, dawniej w latarni kopuły): IOANNES MICHAŁOWIC URZENDOVIEN.
- nagrobek prymasa Michała Uchańskiego (zm.1581) w kolegiacie w Łowiczu, wykonany w latach 1580-83, przypisywany Michałowiczowi na podstawie analogii postaci z pomnikiem nagrobnym Padniewskiego oraz ze względu na wysoki poziom wykonania detali.
Wszystkie wymienione wyżej nagrobki wykonane zostały z łączonych materiałów, obudowy architektoniczne z piaskowca, figury zmarłych oraz tablice inskrypcyjne - z marmuru czerwonego lub alabastru. Posągi wykonane przez Michałowicza kontynuują typ sansovinowski (postacie ukazane są jako swobodnie ułożone, wsparte na jednym łokciu). Twarze rzeźbione są miękko, z dużym realizmem pozwalającym dziś nawet wnioskować o charakterze ich właścicieli. Wszystkie nagrobki charakteryzują się bogactwem ornamentyki, która w pracach wcześniejszych przesłania wręcz konstrukcję architektoniczną.
Michałowicz używał w dekoracji - obok elementów renesansowych włoskich, zaczerpniętych z dzieł rzeźbiarzy z Italii pracujących w Polsce - motywów niderlandzkich (zapewne znanych za pośrednictwem rycin) oraz miejscowych, gotyckich. Posługiwał się nimi w swobodnie komponując je razem.
Większość z wymienionych wyżej dzieł rzeźbiarza została poddana późniejszym przebudowom i przeróbkom. Pierwotną konstrukcję zachował jedynie nagrobek Urszuli z Maciejowskich Leżeńskiej w Brzezinach. Wyjątkowo cały wykonany został z piaskowca, łącznie z figurą zmarłej. Nagrobki Michałowicza były naśladowane przez liczne warsztaty kamieniarskie w Małopolsce. Jego uczniami byli Jan Biały i prawdopodobnie Sebastian Czeszek, działający później w Krakowie i we Lwowie. Do pewnych prac muratorskich Michałowicza zalicza się nadproża portalu kamienicy przy ul. Kanoniczej 18 w Krakowie, a ponadto wiąże się z jego osobą przebudowę tejże kamienicy oraz prace przy budowie pałacu prymasowskiego w Łowiczu.
Autor: Monika Ochnio, Muzeum Narodowe w Warszawie, luty 2002