Studiował prawo na UJ i WSNS. W 1954 roku ukończył reżyserię PWSF w Łodzi (dyplom 1957).
Wybór drogi artystycznej, którą reżyser nazywa wiernością wobec faktów, widoczny jest w jego filmach dokumentalnych, ale i w fabularnych czy serialach telewizyjnych, z najpopularniejszym – "Domem".
Akcja serialu, zaczynająca się w zrujnowanej po wojnie Warszawie, doprowadzona jest do momentu wielkich przemian lat 80. – mówił reżyser. – Na tym kończy się nasza opowieść o dziejach warszawskiej kamienicy i jej lokatorów. To, co wydarzyło się później, wymaga spojrzenia z pewnego czasowego dystansu. Dziś jest to jeszcze zbyt trudne. Moi wspaniali scenarzyści Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk opowiadają o minionych czasach bardzo osobiście.
Nie wyobrażaliśmy sobie lepszego reżysera "Domu" – zapewniał Jerzy Janicki. – Zależało nam na zachowaniu wszystkich realiów historycznych, a on był dokumentalistą i varsavianistą.
Tylko znakomity reżyser może stworzyć obraz przykuwający do telewizora trzy pokolenia widzów – przyznaje jeden z odtwórców głównych ról Tomasz Borkowy. – Łomnicki wymaga od aktorów gruntownego przygotowania do zdjęć i natychmiastowej gotowości na planie.
Aktor Zbigniew Buczkowski wspominał, że reżyser zwracał baczną uwagę na szczegóły: "Kazał np. garderobianym przeszywać niewłaściwe guziki w mundurach. Do scen z lat 60. zlecił mi naukę kręcenia kółkiem hula-hoop na biodrach i sprawdzał, czy robię postępy."
Dokumentalistą Jan Łomnicki został w szkole filmowej: "Chciałem dobrze poznać Polskę i ludzi. Takim tematem była dla mnie Nowa Huta, o której nakręciłem kilka filmów. Miałem zasadę używania minimum słów."
Dokumenty Jana Łomnickiego układają się w cykle: o Nowej Hucie, o sztuce, o sporcie, varsaviana. Z obsypanym nagrodami dokumentem "Narodziny statku" objechał najważniejsze festiwale świata.
Kolekcja nagród za dokumenty nie odwiodła reżysera od zmierzenia się z nowym dlań gatunkiem: "Pracę w fabule zacząłem od filmu »Wiano«, o typowo wiejskiej tematyce. Od spraw wsi byłem raczej daleko. Jednak kiedyś te debiuty fabularne tak się znowu nie sypały."
Brat reżysera, genialny aktor Tadeusz Łomnicki, grał w jego filmach. Nie były to jednak główne role.
Ściślej nie współpracowaliśmy. Nie dlatego, że nie doceniałem brata. Od innego wykonawcy dość bezwzględnie mogłem domagać się tego rodzaju gry, na którym mi najbardziej zależało. Z Tadzikiem trudno mi było wchodzić w spory. On od razu wprowadzał własną atmosferę, czegoś niesłychanie prawdziwego.
Do ulubionych aktorów Jana Łomnickiego należy Jan Englert. Łączyła ich nie tylko zawodowa znajomość, ale i przyjaźń.
Janek to wspaniały rzemieślnik. To określenie jest komplementem. Który z seriali polskich jest tak rzetelnie zrealizowany, jak "Dom"? Pracował nad nim od wczesnej wiosny 1979 roku, umiejętnie omijając rafy – mówił Jan Englert.
Spośród wielu trofeów, Jan Łomnicki szczególnie cenił sobie Krzyż Za Zasługi dla ZHP: "Dostałem go za film »Akcja pod Arsenałem«. Zaowocowało to niezwykle dla mnie cenną znajomością z harcmistrzem »Orszą«-Broniewskim, a także z Aleksandrem Kamińskim, autorem »Kamieni na szaniec«."
Kazimierz Kutz wspominał, jak podczas studiów w Łodzi Jan Łomnicki po jakimś kawiarnianym zatargu rejterował nocą przed patrolem milicyjnym: "W końcu trafił na jedyne otwarte drzwi, wpadł… i okazało się, że jest na posterunku MO. Bez chwili zastanowienia zamknął się w ciemnym pomieszczeniu. Do szkoły nadeszła z milicji skarga, że student zabarykadował się w magazynie broni miejscowego komisariatu". Tadeusz Chmielewski wykorzystał twórczo ów motyw w komedii "Ewa chce spać".
(Wszystkie wypowiedzi pochodzą z rozmów przeprowadzonych pod koniec lat 90. przez autora tekstu).
Twórczość reżyserska Jana Łomnickiego
Filmy fabularne i seriale TV:
- "Wiano" (1963)
- "Kontrybucja" (1966)
- "Cyrograf dojrzałości" (1967)
- "Pan Dodek" (1970)
- "Poślizg" (1972)
- "Nagrody i odznaczenia" (1973)
- "Ocalić miasto" (1976)
- "Akcja pod Arsenałem" (1977)
- "Dom" (1979-2000; serial TV)
- "Rzeka kłamstwa" (1987; serial TV)
- "Modrzejewska" (1989; serial TV)
- "Jeszcze tylko ten las" (1991)
- "Wielka wsypa" (1992)
- "Szczur" (1994)
- "Jest jak jest" (1994; serial TV); odc. 1., 4.-7.
Filmy dokumentalne:
- "Ziemia czeka" (1954)
- "Szarlejka" (1955)
- "Kukurydza" (1955)
- "Walcownia" (1956)
- "Mistrz Nikifor" (1956)
- "Dom starych kobiet" (1957)
- "Witraże" (1958)
- "Warszawa Główna" (1958)
- "Ten trzeci" (1958)
- "Stal" (1959)
- "Nie ma końca wielkiej wojny" (1959)
- "Narodziny miasta" (1959)
- "Huta 1959" (1959)
- "Piosenki dla Krakowa" (1960)
- "Na straży granic" (1960)
- "Mostostalowcy" (1960)
- "Koncert wawelski" (1960)
- "Pióro i karabin" (1961)
- "Narodziny statku" (1961)
- "Kolorowy świat" (1961)
- "Władysław Broniewski" (1962)
- "Nadzieja i inne wiersze" (1962)
- "Suita polska" (1962)
- "Skrzyżowanie" (1962)
- "Nadzieja i inne wiersze" (1962)
- "Kolorowa kronika czyli 10 minut dookoła świata" (1962)
- "Karta wizytowa" (1962)
- "Rzecz niepospolita" (1964)
- "Rówieśnicy" (1964)
- "Laury" (1965)
- "Ab urbe condita" (1965)
- "Zwierzęta areny" (1966)
- "Stocznia Gdańska" (1966)
- "Spotkania z Warszawą" (1966)
- "Jubileuszowy" (1967)
- "Taniec pasterski" (1968)
- "Ondraszkowe ostatki" (1968)
- "Krakowiak" (1968)
- "Gienek" (1968)
- "Dzieciom" (1968)
- "Witamy" (1969)
- "Toast" (1969)
- "Ojcowie i dzieci" (1969)
- "Wszystkie nasze końskie sprawy" (1970)
- "Troska" (1970)
- "Pory roku" (1970)
- "Polska przemienionych Kołodziejów" (1970)
- "Polska" (1970)
- "Polak jako taki" (1970)
- "Pamięć" (1970)
- "Troska i pieśń" (1971)
- "Paweł Wróbel" (1971)
- "Pieśń o Wiśle" (1974)
- "Mazowsze" (1974)
- "Dożynki Poznań" (1974)
- "Zaśpiewajmy to jeszcze raz" (1975)
- "Huta 75" (1975)
- "Olimpiada" (1983)
- "Pastorałka" (1984)
- "Andrzej Banach" (1991)
- "Walery. Portret entuzjasty" (1993)
- "Strażniczka hetmańskiego grobu" (1993)
- "Lwowskie wesele" (1993)
- "Ludwik Perski - krótkie wspomnienie z długiego życia" (2000)
Teatr TV:
- "Mała ankieta" Petera Karvasa (1970)
Nagrody:
- "Narodziny miasta" (1959) Warszawa (Przegląd Filmów Turystyczno-Krajoznawczych) Wyróżnienie.
- "Narodziny statku" (1961) Aleksandria (Międzynarodowy Festiwal Filmów TV) 1. Nagroda;
- Edynburg (MFF) Dyplom Honorowy;
- Kraków (Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych) 2. Nagroda "Srebrny Smok Wawelski";
- Mexico City (MFF) Złoty Aztek;
- Moskwa (MFF) Srebrny Medal;
- Melbourne (MFFD) Srebrny Bumerang (1962),
- Poretta Term (MFF) 1. Nagroda (1962).
- "Kolorowy świat" (1961) Kraków (Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych) "Srebrny Lajkonik".
- "Ab urbe condita" (1965) Warszawa (Festiwal Filmów Krajoznawczych i Turystycznych) 1. Nagroda "Złoty Kompas" (1966).
- "Jubileuszowy" (1967) Oberhausen (MFFK) nagroda NRD-owskiej Ligii Przyjaźni między Narodami (1968);
- Syrenka Warszawska (Nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP) (1968).
- "Witamy" (1969) Warszawa (Festiwal Filmów Krajoznawczych i Turystycznych) 2. Nagroda "Srebrny Kompas".
- "Ondraszkowe ostatki" (1968) Kopera (FFFolklorystycznych) Wyróżnienie (1970).
- "Gienek" (1968) Oberhausen (Międzynarodowe Dni Filmów Sportowych) Nagroda Jury Krytyki (1970);
- Zakopane (Turniej Filmów Sportowych) Grand Prix (1970).
- "Ojcowie i dzieci" (1969) Łódź (FF Społeczno-Politycznych) Wyróżnienie (1971).
- "Paweł Wróbel" (1971) Zakopane (Przegląd Filmów o Sztuce) 1. Nagroda "Złoty Pegaz".
- "Poślizg" (1972) Karlovy Vary (MFF) Nagroda Główna "Kryształowy Globus".
- "Troska i pieśń" (1971) Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1972).
- "Zaśpiewajmy to jeszcze raz" (1975) Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji.
- "Ocalić miasto" (1976) Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) Nagroda Główna Jury;
- Nagroda Ministra Obrony Narodowej 1. stopnia;
- Moskwa (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda Komitetu Obrońców Pokoju (1977);
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki 1. stopnia (1977);
- Nagroda "Dziennika Wieczornego" (Bydgoszcz) plebiscyt czytelników (1977).
- "Akcja pod Arsenałem" (1977) Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) Nagroda Główna Jury (1978);
- Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) Bałtycka Perła (1978).
- "Dom" (1979-2000; serial TV) Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP) (1988);
- Złoty Ekran (przyznawany przez pismo "Ekran") (1988).
- "Jeszcze tylko ten las" (1991) Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) nominacja do nagrody za najlepszy film; Nagroda Szefa Kinematografii.
