Grzegorz Wróblewski - Życie i twórczość | Artysta

Urodzony w Gdańsku w roku 1962, wychowywał się w Warszawie, od 1985 mieszka w Kopenhadze. Poeta, malarz i dramaturg, współtwórca zespołu SLURP, często występujący razem z muzykami alternatywnymi, rockowymi bądź wykonującymi awangardowy jazz.

Zdjęcie nagłówka

Tytuł w nagłówku

Grzegorz Wróblewski

Szerokość zdjęcia

mały obrazek (760 px)

Podpis obrazka

Grzegorz Wróblewski, fot. Torben / dzięki uprzejmości Biuro Literackie

Tryb paralaksy

Off

W latach 1993-1998 współpracował z "bruLionem". Współpracę tę poprzedziło dwukrotne wyróżnienie w Konkursie na Brulion Poetycki (1990, 1992) oraz druk debiutanckiego tomu poezji – zatytułowanego "Ciamkowatość życia" – w słynnej fioletowej serii wydawanej przez to czasopismo. Dziesięć lat później wznowił tę książkę Paweł Dunin-Wąsowicz w wydawnictwie Lampa i Iskra Boża.

Wróblewski uczestniczy zarówno w polskim, jak i w duńskim życiu artystycznym i literackim. Należy do Duńskiego Związku Pisarzy (Dansk Forfatterforening) i kilkakrotnie uzyskiwał stypendia Duńskiej Rady Literatury (Dansk Litteraturrådet – 1999, 2002, 2004) oraz Duńskiej Państwowej Fundacji Sztuki (Statens Kunstfond – 2000, 2003, 2005). Jego twórczość przekładano na kilkanaście języków, niekiedy tak odległych jak wietnamski. Na angielski tłumaczyli go m.in. Matthew Sinclair, Piotr Gwiazda ("Kopenhaga") i poeta Tomasz Zdrodowski.

Jako malarz Wróblewski inspiruje się przede wszystkim amerykańskim abstrakcjonizmem ekspresyjnym oraz sztuką z nurtu informel. Nie ma formalnego wykształcenia artystycznego, lecz regularnie wystawia swoje dzieła od lat 80. XX wieku. W Kopenhadze współpracował z grupą TOTEM oraz z duńską artystką Doris Bloom. W roku 2014 odbyła się w Muzeum Literatury w Warszawie wystawa jego obrazów zatytułowana "Program Mercury".

Wróblewski chętnie wykonuje prace w dużym formacie, korzystając z ograniczonych, lecz kontrastowych gam kolorystycznych. Częsty element jego obrazów to schematyczne kontury wykonane grubym pędzlem. Pojawiają się na nich także fragmenty zapisków. Sam autor mówi o tym zjawisku w sposób pozwalający powiązać malarstwo z literaturą:

Moje obrazy często wykonywane są techniką farby akrylowej, w połączeniu z wodoodpornymi tuszami. Widać w nich wyraźnie element kaligraficzny. Są więc rodzajem zapisu na płótnie?

Ostatnio wiąże swą twórczość plastyczną z tzw. asemic writing, czyli tekstowym odpowiednikiem malarstwa abstrakcyjnego, choć nie czyni tego bez zastrzeżeń ("Co zrobić z historiami czysto konceptualnymi, z mixed media, którymi się przecież równie często zajmuję?”).

Karol Maliszewski o książce "Noc w obozie Corteza" pisał tak:

Aż kusi, by nową książkę poetycką Grzegorza Wróblewskiego opatrzyć etykietą minimalizmu, lecz po dokładniejszej lekturze staje się jasne, że mamy do czynienia z czymś o wiele bardziej skomplikowanym. Lapidarne zapisy miast rozjaśniać horyzont, jeszcze bardziej go zaciemniają.

Trudniej o równie jednoznaczny opis autora "Ciamkowatości życia" jako poety. Wróblewski bardzo oszczędnym językiem wyraża wizje, które są absurdalne, nierzeczywiste bądź absolutnie niezrozumiałe. Innymi słowy, jest to minimalizm połączony z surrealizmem. Sam poeta w jednym z wierszy używa sformułowania "styl puenty lub mowa klasycznie zwyrodniała". I rzeczywiście – świat opisywany w tych wierszach wydaje się subtelnie zniekształcony ("Turlam się w słoju // wraz z uszkodzoną czereśnią / i autystycznym żukiem"). W złożeniu go w całość nie pomaga zaś fakt, że zamiast szerokiej panoramy autor proponuje nam raczej punktowe spojrzenie na wybrane detale. Dla porządku warto dodać, że sam autor jest niechętny określaniem jego poetyki mianem minimalizmu i powołuje się raczej na Charlesa Reznikoffa bądź Williama Carlosa Williamsa.

Wierny "bruLionowym" korzeniom, Wróblewski unika stosowania rozbuchanej metaforyki. Niekiedy pisze wiersze, jakie nazywa się "o'harystycznymi" od nazwiska amerykańskiego poety Franka O'Hary – migawki z rzeczywistości, wyszczególniające obiekty widziane przez podmiot liryczny. Jednak nawet tej, zdawałoby się dobrze zdefiniowanej poetyce potrafi nadać piętno absurdu. Wiersz "Nieporozumienie", wyliczający przedmioty na stoliku, kończy on następującą puentą: "Oglądałem to bogactwo świata przez cały tydzień. / A potem mnie zabrali."

Inaczej ten domniemany minimalizm przejawia się w dramatach Wróblewskiego. Autor konstruuje je wyłącznie z dialogu, pomijając didaskalia i wszelkie informacje o tym, co się powinno dziać na scenie. Rekonstrukcja prezentowanych w tych dziełach sytuacji pozostawiona więc zostaje reżyserowi bądź czytelnikowi. Małgorzata Orlewicz dopatrywała się w tym zabiegu następujących sensów:

Brak didaskaliów z jednej strony czyni z bohaterów swoiste 'marionetki' (upodabniając ich do postaci Everymana), z drugiej strony pozwala czytelnikowi na uzupełnienie historii o niezbędne szczegóły zaczerpnięte z własnego życia, czyniąc tegoż czytelnika współtwórcą opowieści.

Skojarzenie z marionetkami jest tym cenniejsze, że o kontroli, która uniemożliwia nawet jednoznaczną rekonstrukcję pamięci bohatera, traktuje sztuka "Obserwatorzy". Różnorako zniekształcone tożsamości są u niego zresztą częstym tematem. W "Nowej kolonii" – bliskiej dramatowi powieści eksperymentalnej w formie dialogu, w niektórych katalogach bibliotecznych klasyfikowanej wręcz jako dramat – samotny główny bohater wymyśla pozostałe postaci i postępuje tak, jakby one istniały, żyjąc własnym życiem. Krzysztof Fiołek dostrzegał w dramatach Wróblewskiego podobieństwo do sztuk Samuela Becketta.

Jak widać, twórczość Wróblewskiego jest obfita, skomplikowana i różnorodna. Niezależnie od wybranej formy, pozostawia ona u czytelnika poczucie absurdu i tajemnicy jednocześnie.

Bibliografia

Zbiory wierszy:

„Ciamkowatość życia”, bruLion, Warszawa 1992, wznowienie Lampa i Iskra Boża 2002.
„Planety”, Fundacja „bruLionu”, Kraków-Warszawa 1994.
„Dolina królów”, Kartki, Białystok 1996.
„Symbioza”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1997.
„Prawo serii”, Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz 2000.
„Pomieszczenia i ogrody”, Biblioteka Narodowa, Duński Instytut Kultury, Warszawa 2005.
„Noc w obozie Corteza”, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2007.
„These Extraordinary People”, erbacce-press, Liverpool UK 2008 (arkusz poetycki).
“Mercury Project”, Toad Press, Claremont USA 2008 (arkusz poetycki).
“Pan Roku, Trawy i Turkusów”, Wydawnictwo FA-art, Katowice-Bytom 2009.
„A Rarity”, Cervena Barva Press, W. Somerville USA 2009 (arkusz poetycki).
“Hotelowe koty. Wiersze zebrane z lat 1980-2010”, Biblioteka Rity Baum, Wrocław 2010.
„Dwie kobiety nad Atlantykiem”, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
„Wanna Hansenów”, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań 2013.
"Kosmonauci", 2015

Proza i eseistyka:

„Kopenhaga”, Kartki, Białystok 2000 (proza poetycka).
„Nowa kolonia”, Wydawnictwo Forma, Szczecin-Bezrzecze 2007.
„Android i anegdota”, Portret, Olsztyn 2007.
„Pomyłka Marcina Lutra”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
„Gender”, Wydawnictwo Forma, Szczecin-Bezrzecze 2013 (zbiór opowiadań oraz dramat).
"Blue Pueblo" (artbook razem Wojtkiem Wilczykiem - fotografia), 2015

Wybory wierszy:

„Pjesme”, Alternativni Institut, Mostar, Bośnia-Hercegowina 2002.
“Wybór – wybór wierszy z lat 1980-2000”, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2003.
„Our Flying Objects” – selected poems, Equipage, Cambridge UK 2007.
“A Marzipan Factory”, Otoliths, Australia 2010.
“Kopenhaga”, Zephyr Press, USA 2013.
“Let's Go Back To The Mainland”, Cervena Barva Press, W. Somerville, USA 2014.

Dramaty:

„Mandarynki” (2000)
„Przesilenie” (2001)
„Namiestnik” (2003)
„Obserwatorzy” (2004)
„Wybór dramatów – Hologramy”, Wydawnictwo FA-art, Bytom-Katowice 2006.
Lodówka (2010)

Książki w języku duńskim:

„Siesta på Nørrebro”, Brøndum/Aschehoug 1994.
„Hvis hver fluevinge er talt”, 1999.
Kopenhaga, 2001.
„Den ny koloni”, Biblioteket Øverste Kirurgiske, Frederiksberg 2003 (Nowe kolonie).
„Soul Rebel”, Biblioteket Øverste Kirurgiske 2006.
"Digte", 2015

Omówienia:

Krzysztof Fiołek, „Made in Denmark”, „Lampa”, nr 4 (37) 2007.
Małgorzata Orlewicz, “Sztuka to dbałość o rzęsy i o penisa, sztuka to źródło utrzymania” (Grzegorz Wróblewski “Gender”)

Paweł Kozioł, sierpień 2015