Włoski architekt i rzeźbiarz, najwcześniejszy przedstawiciel renesansu w Polsce. Zmarł w 1516 roku.
Franciszek Florentczyk został przyjęty ok. 15 lutego 1502 na służbę do królewicza Zygmunta na jeden rok z wynagrodzeniem 100 florenów. Od tego momentu jednak, z przerwami na podróże do Budy na Węgrzech w latach 1507 i 1510, mieszkał i pracował w Krakowie. Na monarsze zlecenie, najpierw Aleksandra i Elżbiety Rakuszanki, następnie Zygmunta I, pracował przy królewskiej rezydencji na Wawelu. Wydatki za tą pracę otrzymywał regularnie w latach 1507-11. W 1512 wykonał bliżej nieokreślone prace dla prowincjała franciszkanów w Krakowie. Zmarł 17 października 1516 roku. W 1504 odnotowano żonę Franciszka - Helenę, z pochodzenia Włoszkę. W warsztacie Franciszka, obok innych Włochów, przeważnie sprowadzonych z Węgier, zatrudniony był jego przybrany syn - rzeźbiarz Jan Florentczyk.
Pewnym dziełem Franciszka Florentczyka jest wzniesienie i przebudowa dwóch skrzydeł zamku wawelskiego (spalonego w 1500): najpierw skrzydła zachodniego (tzw. Dom Królowej) - do 1506, następnie północnego - 1507-16. Trudno jednak dokładnie określić zakres prac zrealizowanych do śmierci artysty. Dziełem Florentczyka jest zapewne dekoracyjna kamieniarka (obramienia okna i wykusza) na drugim piętrze dziedzińcowej elewacji skrzydła zachodniego (częściowo rekonstruowana na początku XX w.).
Florentczykowi przypisuje się projekt i wykonanie architektoniczno-rzeźbiarskiej oprawy dla późnogotyckiego nagrobka Jana Olbrachta (dłuta innego artysty) w katedrze na Wawelu - 1501-05, a także portal wejścia tzw. Pałacu Erazma Ciołka przy ul. Kanoniczej 17 w Krakowie - lata po 1505.
Franciszek przybył do Polski z Florencji zapewne nie bezpośrednio, lecz z Węgier, gdzie już po połowie XV w. pojawili się włoscy artyści reprezentujący sztukę o renesansowym charakterze. Florentczyk był projektodawcą a zapewne też częściowym wykonawcą przypisywanych mu dzieł. Jego twórczość nosi cechy "czystego" toskańskiego renesansu. Forma niszowego nagrobka Olbrachta przypomina realizacje Bernarda Rosselina z ok. połowy XV w. oraz innych florenckich artystów czynnych w drugiej połowie tego stulecia. Stosowany przez Florentczyka zasób form ornamentalnych ma swoje bliskie analogie w dekoracji pałacu Montefeltrów w Urbino wznoszonego od lat 60. XV w. Podobieństwa odnaleźć można także w kamieniarce autorstwa Włochów czynnych na Węgrzech w początkach XVI w.
Architektoniczno-rzeźbiarska działalność Franciszka przygotowała w Krakowie grunt pod sztukę innych florentczyków z Bartolomeo Berreccim na czele.
Autor: Paweł Freus, listopad 2007.