W latach 1990-95 studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w 1995 obroniła dyplom z grafiki warsztatowej i aneks z malarstwa. Od 1996 roku jest asystentką w Zakładzie Rysunku UMK w Toruniu. W 2004 roku obroniła doktorat w zakresie sztuk pięknych. W 2001 roku otrzymała wyróżnienie rektora UMK za działalność artystyczną w roku akademickim 1999/2000 oraz stypendium twórcze ministra kultury. W 2003 roku otrzymała nagrodę "Spojrzenia 2003" Fundacji Kultury Deutsche Bank.
Twórczość Elżbiety Jabłońskiej, często określana przez krytykę jako postfeministyczna, stanowi dobrotliwie ironiczny komentarz do statusu i roli kobiet w tradycyjnym społeczeństwie. Artystka wykorzystuje i przekształca w swoich pracach kulturowe stereotypy i klisze towarzyszące pojęciu kobiety i kobiecości, prowadzi z nimi inteligentną grę, pełną humoru i ciepła.
Elżbieta Jabłońska, fotografia z cyklu "Supermatka", 2002, fot. dzięki uprzejmości artystki Po urodzeniu w 1997 syna Jabłońska włączyła do swojej twórczości działania, które można określić jako typowe obowiązki matki i gospodyni domowej. Od 1999 roku organizuje akcje zatytułowane "Przez żołądek do serca" (więcej zdjęć) (do tej pory odbyło się ich pięć): artystka w obecności widzów galerii przygotowuje wykwintne poczęstunki, czasami wręcz uczty, na które zaprasza potem gości wernisażu. Podczas akcji w Zielonej Górze (2001) do przekąsek wpięte były chorągiewki z informacją, ile mają kalorii i ile pracy trzeba wykonać, aby je spalić. Jabłońska często wciela się w swoich pracach w kulturowo narzuconą kobiecie rolę, zgodnie z którą powinna ona karmić i obsługiwać innych. Zarazem kobieta musi pamiętać, aby dbać o linię i nie zaniedbywać ćwiczeń fizycznych, być ciągle atrakcyjną i powabną, czego wymaga od niej stereotyp stworzony przez kulturę popularną.
W 2002 roku Zewnętrzna Galeria AMS zaprezentowała na billboardach w kilkunastu największych miastach w Polsce pracę Elżbiety Jabłońskiej Gry domowe, która stanowiła fragment większego projektu zatytułowanego "Supermatka" eksponowanego w tym samym czasie w "Zachęcie" Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Składała się na niego seria fotografii, do których artystka pozowała wraz z synem Antosiem przebrana w kostiumy komiksowych bohaterów: Supermana, Batmana i Spidermana. Na fotografii z billboardu widzimy artystkę w stroju Supermana, która siedzi w swojej kuchni i trzyma na kolanach synka.
Pomaganie 2003
Obrazowi towarzyszą napisy: "zmywanie", "pranie", "gotowanie". Popkulturowy heros nie tylko zmienił płeć, inny charakter mają też jego bohaterskie czyny. Współczesna Supermatka, niedościgniony ideał Jabłońskiej, dokonuje prawdziwych cudów godząc wychowanie dziecka z pracami domowymi i życiem zawodowym, starając się przy tym możliwie jak najlepiej wypełniać każdą z ról i jeszcze czerpać z tego satysfakcję. Artystka bardzo wyraźnie odnosi się w tej pracy do popularnego w kulturze polskiej mitu Matki-Polki, a także, poprzez ikonograficzne nawiązanie do Matki Boskiej z Dzieciątkiem, wskazuje na jego konotacje religijne.
Praca Pomaganie (więcej zdjęć), nagrodzona przez Fundację Deutsche Banku w konkursie na najlepszego młodego artystę 2003 roku, składa się z wyhaftowanej srebrną nicią makatki - anonsu bezrobotnej kobiety z Łodzi poszukującej pracy oraz pojemnika z przemielonymi banknotami. Jabłońska natrafiła na to ogłoszenie, ręcznie napisane na kartce z zeszytu i przyklejone na murze, podczas przygotowywania wystawy w Łodzi. Skontaktowała się z kobietą, która za honorarium, jakie galeria przeznaczyła dla artystki za udział w wystawie, wyszyła jego treść na białej tkaninie.
W lipcu 2003 roku Jabłońska została zaproszona na wystawę do Bałtyckiej Galerii Sztuki w Ustce. Zrealizowała tam projekt poświęcony relaksowi - artystka postanowiła odpocząć nad morzem w gronie przyjaciół, artystów i krytyków, którzy przyjechali do Ustki na jej zaproszenie. W nocy spała w galerii, a w dzień spotykała się ze swoimi gośćmi spędzając czas na spacerach i rozmowach Help yourself (zobacz zdjęcia).
Kuchnia, jako królestwo codzienności, w którym odbywa się misterium gotowania, jest dla Jabłońskiej ważne nie tylko w jej prywatnej perspektywie, transponowanej w obszar sztuki. W 2003 roku wykonała pracę polegającą na udokumentowaniu obecności swoich znajomych artystów, krytyków i kuratorek sztuki w ich własnym, kuchennym otoczeniu. W tym samym roku na wystawie "Biały Mazur" w Niemczech zaprezentowała instalację w formie kuchni wyposażonej w ponadnaturalnej wielkości meble. Krzątająca się pośród nich kobieta (była nią sama artystka) sprawiała wrażenie istoty, która nie jest w stanie podołać przerastającym ją obowiązkom. Motyw kuchni, tym razem gościnnej i przytulnej, pojawił się też w twórczości Jabłońskiej w 2009 roku, kiedy urządziła taką przestrzeń spotkań w CSW "Znaki Czasu" w Toruniu w ramach projektu "Pokój z kuchnią".
Z czasem w pracach Jabłońskiej coraz ważniejsza staje się warstwa semantyczna. W 2005 roku powstał neon z cytatem z indyjskiego mistrza medytacji Atisy: Czy twój umysł jest pełen dobroci? Błękitny neon został przepisany dziecięcym pismem synka artystki.
"Możemy [to pytanie] sobie zadać na każdym etapie naszego życia, a zwłaszcza wtedy, kiedy jesteśmy odpowiedzialni za drugiego człowieka. Mam tu na myśli macierzyństwo, które w sposób wyjątkowy co dnia uczy nas pokory" – wyjaśniała artystka.
Na wystawę "Muzeum jako świetlany przedmiot pożądania" w Muzeum Sztuki w Łodzi (2007) Jabłońska przygotowała kamienną tablicę przypominającą płytę pamiątkową, na której zostały wyryte nazwiska wszystkich artystów prezentujących prace w tym miejscu - począwszy od Włodzimierza Borowskiego w 1964 roku po samą autorkę dzieła.
Jabłońska wpisuje swoje akcje w rytm cykli, które realizuje nieregularnie, ale konsekwentnie. Dotyczy to zarówno jej "działań stołowych" jak i artystycznych aktywności nakierowanych na pomaganie innym (bezrobotnym, bezdomnym, samotnym matkom, innym artystom). Podczas Biennale Sztuki w Łodzi (2004) artystka zorganizowała bankiet dla bezrobotnych pracowników dawnego Unionteksu, na wystawę "Wesołych Świąt" w 2005 roku w białostockiej Galerii Arsenał przygotowała specjalne torby na prezenty, które po wypełnieniu słodyczami i zabawkami trafiły do dzieci z niezamożnych domów. Podczas Biennale w Pradze w 2005 roku pomagała przy instalowaniu prac innych artystów, zaś na wystawie "Święto Kobiet" w tym samym roku w Krakowie zorganizowała warsztaty z bezdomnymi i bezrobotnymi mężczyznami, podczas których wspólnie wykonywali tulipany z origami. W 2006 roku zaprosiła grupę samotnych matek z dziećmi na oprowadzenie po Muzeum Narodowym w Krakowie. Dzieci miały na czas zwiedzania zapewnioną opiekę, aby ich mamy mogły się spokojnie zrelaksować. Była to, jak na razie, ostatnia akcja Jabłońskiej z serii Pomaganie.
Artystka w banalnych czynnościach potrafi dostrzec nieoczekiwane piękno i sens, a jej czujność i zmysł obserwacji prozaicznych zdarzeń pozwala jej dostrzec urodę w miejscach, gdzie się jej najmniej spodziewamy. Przypadkowe przyjemności to 365 barwnych fotografii sitka w zlewozmywaku, wykonywanych na przestrzeni kilku miesięcy 2005 i 2006 roku. Powiększone i eksponowane na ścianie galerii zdjęcia wyglądają jak bajecznie kolorowe i ułożone w wyrafinowane kompozycje potrawy kuchni orientalnej, gdy tymczasem przedstawiają zwykłe resztki jedzenia. Przypadkowa przyjemność to także trzaskanie drzwiami ponadwymiarowej szafy ustawionej w przestrzeni galerii Arsenał w Białymstoku. Przypadkowa przyjemność to wreszcie 137 fotografii barwnych złożonego prania, jakie artystka wykonywała systematycznie na przestrzeni półtora roku. Na wystawie najnowszych nabytków Warmińsko-Mazurskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych w olsztyńskim zamku pracy Jabłońskiej towarzyszył list artystki, w którym wyjaśniała, co dla niej znaczy "przypadkowa przyjemność", a widzowie mogli dopisywać także swoje małe radości.
Działania Jabłońskiej przybrały nieco inny charakter na wystawie "83 kelnerów i pomocnik" w Atlasie Sztuki w Łodzi w 2006 roku. Artystka nawiązała do lokalnej specyfiki łódzkiej, klimatu Łodzi Kaliskiej i Kultury Zrzuty. Rozbudowała sytuację wernisażu w taki sposób, aby powstał nadmiar. Kelnerów było tak wielu, że niemal przeszkadzali zaproszonym gościom, a klasyka wernisażowa została doprowadzona niemal do granic absurdu: podziękowaniom nie było końca, wino też się nie kończyło, a sztuka nagle zeszła na drugi plan, bo w sali, do której zostali zaproszeni goście, nie było nic do oglądania poza szklanym "pomocnikiem" na kieliszki ustawionym na chybotliwej podłodze z desek. W drugiej sali znajdowała się wysoka pod sufit konstrukcja z płyt pilśniowych przypominająca gigantyczną szafę z dużą ilością drzwiczek. Można było do niej wchodzić i traktować jako "plac zabaw dla gości". Widzowie stali się aktorami zaaranżowanego przez artystkę spektaklu, w którym główne role przypadły anonimowym zwykle w tym kontekście kelnerom, a całe wydarzenie filmowała kamera przymocowana do tacy najwyższego z nich.
W 2007 roku prace Elżbiety Jabłońskiej znalazły się na wystawie "Global Feminism" inaugurującej otwarcie pierwszego na świecie Centrum Sztuki Feministycznej (Center for Feminist Art) w Nowym Jorku. Artystka pokazała tam zapis wideo z akcji Przez żołądek do serca, przeprowadzonej w 2003 roku na wystawie "Architectures of Gender. Contemporary Women's Art from Poland" oraz cykl fotograficzny Supermatka.
W ramach serii imprez towarzyszących otwarciu nowej przestrzeni wystawienniczej ms2 w Muzeum Sztuki w Łodzi Elżbieta Jabłońska została zaproszona jako pierwsza do realizacji cyklicznego projektu odnoszącego się do słynnej Sali Neoplastycznej Władysława Strzemińskiego. Jego ideą jest umożliwienie współczesnym twórcom odniesienia się do różnorakich aspektów pracy Strzemińskiego, dla której do tej pory naturalnym kontekstem były zbiory muzealne. Jabłońska postanowiła pozostawić Salę Neoplastyczną pustą, nadając jej tym samym rangę autonomicznego dzieła. W jej przestrzeni umieściła jedynie materiały dokumentalne w postaci fotografii i filmów o Strzemińskim i Katarzynie Kobro oraz ich archiwalne komentarze do prac innych artystów. Jej projekt Powtarzam je, aby doścignąć dawał też widzom szansę na tworzenie własnych kompozycji plastycznych z wykorzystaniem niewielkiej ilości prostych, ruchomych elementów pozostawionych do ich dyspozycji.
Autor: Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, kwiecień 2004, aktualizacja: czerwiec 2009.
Lista wystaw oraz fotografie dzięki uprzejmości artystki.
Wybrane wystawy indywidualne:
- 1998
- "Matka polka prezentuje nr 1", "Historie domowe"
- obrazki z cyklu "Kiedy Antek śpi", Mózg, Bydgoszcz - 1999 - "Przez żołądek do serca", FORUM FABRIKUM, Łódź
- 2000
- "O czym marzą trzydziestolatki", Mózg, Bydgoszcz
- "Leżenie", Galeria Róż, Toruń - 2001
- "Przenoszenie przedmiotów sztuki", Galeria ON, Poznań
- "Linia sztuki 2", Dwudniowa Akcja Zewnętrzna Galeria Kronika, Bytom
- "Substancja odżywcza", BWA, Zielona Góra - 2002
- "Gry domowe", Galeria Kronika, Bytom
- "Supermatka", Galeria ZACHĘTA, Warszawa
- "Gry domowe", Galeria Zewnętrzna AMS, 400 bilboardów
- "Przez żołądek do serca" VI edycja projektu stołowego, Galeria Arsenał, Białystok
- "Gry domowe", Galeria Amfilada, Szczecin - 2003
- "Help Yourself", Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Ustka
- "Supermatka", Galeria Arsenał, Białystok - 2005 - "Ela Jabłońska", Galeria Fizek, Poznań
- 2006
- "Spotkanie" - w ramach projektu Przewodnik, Muzeum Narodowe w Krakowie
- "83 kelnerów i pomocnik", Galeria Atlas Sztuki, Łódź
- "Piacere Casuale - Przypadkowa przyjemność", Instytut Polski w Rzymie, oraz Galeria AOCF 58 - 2007 - "Przypadkowa przyjemność", Galeria Arsenał, Białystok; Galeria Nowych Mediów, Gorzów Wlkp
- 2008 - "Nie licz na nic", Galeria BWA, Zielona Góra
Wybrane wystawy zbiorowe:
- 1995 - "OIKOS", Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz
- 1998 - "Widnokres", VII Wystawa Wielkanocna, Toruń
- 1999
- "Teleportacja mózgu", BWA, Zielona Góra
- "Otwarte pracownie", Warszawa-Praga - 2000
- "Konstrukcja w procesie", Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz
- "Arte en orbita", The Artist Museum, Hiszpania
- "Opowieści legadyjskie", Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko
- "Kobieta o Kobiecie", Galeria Bielska, Bielsko-Biała - 2001
- "Linia sztuki", Galeria Kronika, Bytom
- "Maskarady", IX Festiwal INNER SPACES, Poznań
- "Piwnica", Oikos, Muzeum im.L. Wyczółkowskiego, Bydgoszcz - 2002
- "Polacos" - nowa sztuka z Polski, galeria LA CAPELLA, Barcelona
- "MIA100 KOBIET", CDQ, Warszawa
- "Look at me", Bunkier Sztuki, Piękny pies, Kraków
- Między naturą a kulturą, Galeria Bielska, Bielsko-Biała
- "Supermatka", Muzeum im. L. Wyczółkowskiego, Bydgoszcz
- Jabłońska kontra Jabłońska, Galeria Sektor, GCK,Katowice
- Out - door Galeria AMS, Instytut Polski, Berlin - 2003
- Architectures of Gender: Contemporary Women's Art in Poland, Sculpture Center, Nowy Jork
- Kobieta na duszę, Galeria Manhattan, Łódź
- Sztuka w mieście, Zewnętrzna Galeria AMS 1998-2002, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa; Bunkier Sztuki, Krakow; Arsenał, Białystok; Łaźnia, Gdańsk
- Biały Mazur, NBK, Berlin
- Spojrzenia Fundacja Kultury DB, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa - 2004
- "Pod flagą biało-czerwoną, New art from Poland" - Estonian Art. Museum, Tallin, CAC Wilno, Lituenia, National Centre for Contemporary Arts, Arsenał, Nizhny Novgorod, Museum of Fine Arts, Nizhny Tagil
- "Pomaganie", Święto Kobiet, Kraków
- "Biały Mazur", Bunkier Sztuki, Kraków
- "Dialog Loci - Bastion sztuki", Kostrzyń
- "Distances?" - Le Plateau, Paryż
- "Art in the City", Frankfurt nad Menem
- "Młoda sztuka z Polski", Forum Kunst und Architekture, Essen
- "Palimpsest Muzeum", Biennale Sztuki Polskiej, Muzeum Poznańskiego, Łódź
- "Critics Choice", Międzynarodowe Biennale Sztuki, Łódź
- "Art Paris", Carousel du Louvre, Paryż
- "Semaines Européennes de l'Image", Havre
- "Outdoor Gallery", Boulogne - 2005
- "Dzień Matki", Galeria XXI, Warszawa, Galeria Platan, Budapeszt
- "Madonna", Kunsthaus, Drezno
- "Helping", Biennale w Pradze
- "Sicht der Dinge", Regensburg
- "Continental Breakfast", Memory (W) Hole, Ljubljana Castle
- "Strażnicy doków", Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk
- "Wizerunek", Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa
- "Spółdzielnia", Nałęczów
- "Wesołych Świąt", Galeria Arsenał, Białystok - 2006
- "Zamieszkanie" Galeria Motorenhal, Drezno
- "Plebiscyt", Więzy, Festiwal Trzaskoff, Racibórz
- "Kondycje", Kolekcja Galerii Arsenał, Instytut Polski w Duseldorfie, Jeux Interdits, Kolekcja Galerii Arsenał, Instytut Polski w Paryżu
- "Śniadanie w Muzeum" Kolekcja Łódzkiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Muzeum Sztuki w Łodzi
- "Uwolnić emocje. Mity. Symbole. Systemy" NCK, Gdańsk
- "Madonna" Blekinge Museum, Szwecja
- "Od sztuki kupowania do sztuki poznania", Silesia City Center, Katowice
- "Polyphony of Images" The De Lamar Mansion Centennial Salon of Arts & Ideas, Nowy Jork - 2007
- Muzeum jako świetlany przedmiot pożądania, Muzeum Sztuki, Łódź
- Global Feminism, Brooklyn Museum, Nowy Jork
- Początek kolekcji.cd, Muzeum Warmii I Mazur, Olsztyn
- Kobieta o kobiecie, Galeria Bielska, Bielsko-Biała
- Słodka sztuka, CSW Łaźnia, Gdańsk
- Samoidentyfikacja, Muzeum Narodowe w Szczecinie - 2008
- Ego sum, Galeria Miejska BWA, Bydgoszcz
- A Poisoned Source, Latvian National Museum of Art, Ryga
- Efekt czerwonych oczu, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa - 2009
- Powtarzam je, aby doścignąć, Muzeum Sztuki, Łódź
- Pokój z kuchnią, Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu, Toruń
Przez żołądek do serca
powrót do tekstu
 Sculpture Center, Nowy Jork, 2003 |  Inner Space, Poznań, 2003 |  Inner Space, Poznań, 2003 |
Pomaganie
powrót do tekstu
Help yourself
powrót do tekstu
Święto kobiet, 8 marca 2004, Kraków
Artystka zorganizowała warsztaty, podczas których bezrobotni mężczyźni wykonywali w technice orgiami papierowe tulipany z kartek, na których wydrukowane zostały ich marzenia m.in. o pracy i powrocie do normalności. Kwiaty zostały rozdane przypadkowym kobietom jako prezenty z okazji święta 8 maraca.
Helping, Biennale Sztuki w Pradze, 2005
Artystka stworzyła serwis, który niósł techniczną, logistyczną i transportową pomoc innym twórcom, którzy brali udział w biennale.
Wesołych Świąt, Galeria Arsenał, Białystok, 2005
Elżbieta Jabłońska przygotowała na wystawę "Wesołych Świąt" torby, w które zwiedzający mogli wkładać prezenty przeznaczone dla dzieci pochodzących z niezamożnych rodzin, czy przebywających w pogotowiu opiekuńczym.
Spotkanie w ramach projektu Przewodnik, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2006
Artystka w sali "Intertekst" przygotowała suchy basen z piłkami oraz spotkała się z matkami samotnie wychowującymi dzieci.
Przenoszenie przedmiotów sztuki, 2000
Artystka wyprodukowała reklamówki z napisem "Przenoszenie przedmiotów sztuki". Torby pozostawiła w galerii i zachęcała, by widzowie zabierali je ze sobą pozostawiając w zamian inny przedmiot oraz swoje imię, nazwisko i adres. Torby zabrane z galerii artystka proponowała wykorzystywać do przenoszenia rzeczy, które odbiorcy uznają za dzieła sztuki.
Kuchnia, wystawa "Biały mazur", Neuer Berliner Kunstverein - Berlin, 2003
Artystka ustawiła w galerii szafki kuchenne i stół o znacznie powiększonych rozmiarach. Powiesiła również wydrukowane na ścierkach ogłoszenie o młodej, energicznej Polce poszukującej pracy.
Krzątanina - fragment projektu Kuchnia
Artystka sfotografowała w kuchni ludzi związanych ze sztuką: artystów, krytyków, kuratorów.
Naruszenie, Łódź Biennale 2005
Jabłońska na wystawę "Palimpsest Muzeum" przygotowała fotografie-kartki pocztowe przedstawiające wnętrza Pałacu Poznańskiego, w którym odbywała się wystawa. Pokoje i korytarze dzisiejszego Muzeum Historii Miasta Łodzi wyglądały na nich niepokojąco, jakby wydarzyło się w nim coś nagłego, niebezpiecznego.
83 kelnerów i pomocnik, Atlas sztuki, 2006
Artystka zgromadziła na wernisażu wystawy 83 kelnerów, którzy nadgorliwie wykonywali swoje obowiązki "psując" tym samym gładko przebiegający ważny rytał świata sztuki. "Dzięki takiej kumulacji stali się oni widzialni, zaprzeczając tym samym swojej zawodowej przezroczystości." - pisał Marek Krajewski.
