Powstał w 1981 roku w Warszawie. Założycielami byli gitarzyści i wokaliści Tomasz Lipiński (ur. 21 sierpnia 1955 w Warszawie) i Robert Brylewski (ur. 25 maja 1961 w Warszawie). Obydwaj byli czołowymi przedstawicielami rodzącego się w Polsce punk rocka, Lipiński wcześniej dowodził Tiltem, a Brylewski - Kryzysem. Lipiński z Brylewskim stworzyli w Brygadzie Kryzys duet kompozytorsko-tekstowy i niemal wszystkie piosenki były pisane przez nich, choć Lipiński stworzył większość tekstów, a Brylewski muzyki.
Kolejnymi członkami zespołu zostali basista Ireneusz Wereński, perkusiści Sławek Słociński i Jarek Ptasiński oraz saksofonista Tomasz "Men" Świtalski. Zespół miał zadebiutować w gdańskiej hali Olivii podczas zjazdu "Solidarności", ale do występu nie doszło, bo organizatorzy przestraszyli się zbyt śmiałego artystycznie programu. Pierwszym publicznym występem Brygady Kryzys okazał się ten w warszawskim klubie Riviera (przed Brygadą wystąpiła debiutująca Republika). Nagrania z konsolety trafiły potem do Anglii i zostały nielegalnie tam wydane na płycie "Brygada Kryzys". Album (ze zdjęciem przewracającego się Pałacu Kultury i Nauki na okładce) dziś jest rarytasem.
W listopadzie 1981 Brygada Kryzys pojechała w trasę po Polsce z brytyjskim zespołem TV 21, w grudniu poleciała na koncerty do Jugosławii. Podpisała tam kontrakt z Jugotonem, największą firmą fonograficzną tego kraju. Planowany wyjazd na kolejne koncerty do Jugosławii oraz na trasę po Holandii nie doszły jednak do skutku, podobnie jak realizacja kontraktu. Plany pokrzyżowało wprowadzenie w Polsce stanu wojennego.
13 lutego 1982 roku Brygada Kryzys odmówiła występu na festiwalu odbywającym się w warszawskiej Hali Gwardii po tym, gdy organizatorzy przedstawili ją na plakatach jako Brygadę K. Sam koncert miał na celu odciągnięcie młodych ludzi od demonstracji ulicznych. Wynikiem tego incydentu był brak koncertów w ciągu kolejnych miesięcy. Zespołowi udało się jednak nagrać płytę, został wybrany do przetestowania nowootwartego studia nagraniowego na warszawskim Wawrzyszewie. "Brygada Kryzys" (od koloru okładki zwana "czarną Brygadą") to jedna z najważniejszych płyt w historii polskiego rocka, pierwszy prawdziwy manifest pokolenia wychowanego na punk rocku i nowej fali; manifest zarówno muzyczny, jak i tekstowy. Żadna płyta wydana wcześniej w Polsce nie niosła ze sobą tak jednoznacznego przekazu - teksty rozliczały się z późnym PRL ("Centrala", "Radioaktywny blok" czy "Fallen, Fallen Is Babylon") i buntowały się przeciwko niemu ("Nie ma nic"). Pierwsza strona zawierała piosenki zaśpiewane przez Lipińskiego w języku polskim, druga - w języku angielskim. Bardzo duży wpływ na brzmienie płyty (charakterystyczne pogłosy tworzące mistyczną aurę) miał realizator Kuba Nowakowski.
W nagraniach płyty nie uczestniczył już Słociński, którego zastąpił Jan Rołt. Na płycie zagrał też dawny basista Tiltu Tomek "Rastaman" Szczeciński. Latem 1982 roku grupa uczestniczyła jeszcze w zdjęciach do filmu "Koncert" Michała Tarkowskiego (film trafił na ekrany kin w 1985, a Brygada Kryzys wykonywała tam - wcześniej zatrzymaną przez cenzurę - "Wojnę"), jednak ze względu na brak perspektyw Lipiński z Brylewskim rozwiązali Brygadę Kryzys we wrześniu tego samego roku po serii czterech pożegnalnych koncertów w warszawskiej Rivierze (wówczas Brygadę supportowali Kult, TZN Xenna i Deuter). Podczas tych koncertów Brygada coraz bardziej skłaniała ku muzyce reggae.
Po rozwiązaniu zespołu Lipiński, Brylewski z Pawłem "Kelnerem" Rozwadowskim stworzyli zespół Aurora, a po odejściu z niego Lipińskiego (reaktywował Tilt) przemianowali go na Izrael. Potem Brylewski stworzył też Armię.
Brygada Kryzys reaktywowała się w październiku 1989 roku podczas wspólnego wyjazdu Tiltu i Armii do Berlina Zachodniego na koncert. Jednak do pierwszego występu nowej Brygady doszło dopiero w sierpniu 1991 podczas festiwalu w Jarocinie, gdzie grupa przyjęta została entuzjastycznie. Trzy miesiące później wystąpiła też na Odjazdach.
Oprócz Lipińskiego i Brylewskiego w składzie znaleźli się jeszcze Wereński (wówczas też muzyk Kultu), perkusista Piotr "Stopa" Żyżelewicz (również m.in. Armia, Moskwa), saksofoniści Włodzimierz Kiniorski i Aleksander Korecki oraz żona Brylewskiego, wokalistka Vivian Quarcoo. W tym składzie grupa zarejestrowała płytę "Cosmopolis", na której znalazły się zarówno piosenki odrzucone przez cenzurę w 1982 ("Wojna", "To co czujesz" czy "Too Much", zainspirowane tragedią w kopalni "Wujek" w grudniu 1981), jak nowe kompozycje (antyklerykalny "Żondzi Xionc"). Płyta okazała się jednym z wydarzeń pierwszej połowy lat 90. Na uwagę zasługiwała świetna przeróbka "All Long The Watchtower" Boba Dylana (tu pod tytułem "Naokoło wieży") z tekstem napisanym przez Lipińskiego, jak również piosenki "Subway Train" oraz "Ty i tylko ty".
Po koncertach na festiwalu Silmarile w Warszawie Brygada Kryzys występowała jednak coraz rzadziej. W latach 1992-94 organizowała koncerty pod nazwą "Stanik", upamiętniając tym wprowadzenie stanu wojennego. Odbywały się one w warszawskim Remoncie, a ten z 1993 trafił na kasetę "Live In Remont 13 grudnia 93". Grupa ponownie zawiesiła działalność w 1994 roku.
Kolejny raz Brygada Kryzys zaczęła istnieć w 2003. Obok Lipińskiego i Brylewskiego, w składzie znaleźli się basista Tomek Szymborski, perkusista Filip Gałązka oraz saksofonista i klawiszowiec Sergiusz Lisiecki (zamieniony w 2005 przez Kiniorskiego). Grupa istniała cztery lata, w tym czasie wzięła udział m.in. w Castle Party, Punk Rock Later (nagrania "Nie daj się ogłupić" i "Legalize It" ukazały się na płycie dołączonej do książki Mikołaja Lizuta "Punk Rock Later"), na festiwalu Malta w Poznaniu (retransmisję tego występu pokazało TVP), festiwalu im. Grzegorza Ciechowskiego w Toruniu, wyjechała do Londynu, podłożyła także muzykę do filmu niemego "Ręce Orlaca" z 1925 roku. Niestety, nie pozostawiła po sobie żadnych nagrań studyjnych.
W czerwcu 2011 Brygada Kryzys reaktywowała się specjalnie na dwa koncerty upamiętniające zmarłego Piotra "Stopę" Żyżelewicza. Wystąpiła wówczas w składzie Tomek Lipiński, Robert Brylewski, basista Piotr Leniewicz i perkusista Karol Ludew (obydwaj z Tiltu).
Dyskografia:
- "Brygada Kryzys" (LP), 1982, Fresh; pierwsza edycja kompaktowa, 1999, Pop Noise;
- "Brygada Kryzys" (LP), 1982, Tonpress; pierwsza edycja kompaktowa, 1991, Tonpress;
- "Cosmopolis" (CD), 1992, Kamiling Co;
- "Live In Remont 13 grudnia 93" (MC), 1996, Gold Rock.
Autor: Leszek Gnoiński, sierpień 2011.
