Rzeźbiarz włoski czynny w Krakowie w 2. ćwierci XVII w. Brat Antonio Castello.
Pochodził zapewne z Lugano (kanton Ticino) we włoskojęzycznej Szwajcarii. Sama rodzina Castello wywodziła się z Melide. Andrea urodził się w 1587 roku jako syn Cristofora i Elisabethy. Miał młodszego brata Antonia, z którym w 1629 pracował nad wystrojem rzeźbiarskim kaplicy Św. Katarzyny ze Sieny (Zbaraskich) przy kościele dominikanów w Krakowie. W tym samym roku obydwaj bracia z polecenia krakowskich dominikanów mieli wykonać nowy ołtarz w kaplicy Św. Jacka oraz schody wiodące do tej kaplicy. Brak jednak pewnych informacji, czy tę pracę wykonali. Andrea wzmiankowany jest w aktach miejskich Krakowa w 1630 r. W czerwcu 1631 r. zawarł umowę na wykonanie w ciągu trzech miesięcy epitafium marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego dla kościoła kamedułów na podkrakowskich Bielanach. W 1633 artysta został oskarżony przez starszych cechu krakowskich murarzy i kamieniarzy o wykonywanie zawodu bez przyjęcia praw miejskich. W latach 1632-34 wraz z Antoniem odkuł z czarnego marmuru nagrobki z alabastrowymi figurami Gábora Bethelna i jego żony Zsuzsanny dla katedry w Gyulafehérvár (Alba Julia) w Siedmiogrodzie (Rumunia). Po wykonaniu tej pracy bracia prawdopodobnie się rozdzielili. Niewykluczone, iż Andrea działał potem w Mediolanie, gdzie ok. 1635 odkuwał portal główny katedry. Krakowski rzeźbiarz jest być może identyczny z Andrea Castellim, który zmarł w 1637 roku w Wenecji.
Jedynym pewnym zachowanym dziełem Andrea Castellego jest epitafium Wolskiego - tablica z czarnego marmuru ujęta oprawą z białego wapienia. Zachowała się także umowa wraz z rysunkiem projektowym do tego dzieła.
Wespół z bratem Antonio przypisuje się Andrea Castellemu wystrój rzeźbiarski kaplicy Zbaraskich: wykonane z czarnego i różowego marmuru portal, ołtarz oraz nagrobki wraz z alabastrowymi figurami Krzysztofa i Jerzego Zbaraskich - 1629-33, oraz zachowane częściowo nagrobki w Alba Julia (uszkodzone w 1658 i w latach 1717-18 przerobione na ołtarze boczne - zapewne Św. Michała Archanioła i Św. Karola Boromeusza - w tej świątyni).
Na terenie Krakowa przypisuje się Andrei (niekiedy z udziałem warsztatu oraz innych samodzielnych artystów): brązowy biust portretowy w nagrobku biskupa Marcina Szyszkowskiego w katedrze na Wawelu - ok. 1630, marmurowy nagrobek (przerobiony w latach 1743-46) z alabastrową figurą biskupa Andrzeja Lipskiego tamże - ok. 1631-33 (część rzeźb, m.in. figury świętych Andrzeja i Jana Chrzciciela, uważana jest za dzieło Sebastiana Sali) oraz większość wykonanych w wapieniu partii architektoniczno-rzeźbiarskich konfesji bł. Stanisława Kazimierczyka w kościele Bożego Ciała na Kazimierzu - ok. 1630-32 (część alabastrowych rzeźb, m.in. Maria z Dzieciątkiem, wiązana jest z Salą). Poza Krakowem z dłutem Andrei wiąże się dekorację marmurowych kapiteli i fryzów we wnętrzu kaplicy Św. Kazimierza przy katedrze w Wilnie - ok. 1634-36 (wykonanych może wespół z Salą). Nadto do prac Castellego na terenie Mediolanu zalicza się (wykonywane wraz z Gian Giacomo Bono): obramienie portalu katedry oraz dekorację rzeźbiarską fasady kościoła San Paolo Converso.
Niewykluczone, iż krewnym Andrei i Antonia był rzymski architekt Matteo Castello, czynny w Polsce do 1613. Przypisuje mu się zaprojektowanie krakowskiej kaplicy Zbaraskich oraz wileńskiej kaplicy Św. Kazimierza. Może to ów architekt sprowadził do Polski obydwu braci.
Twórczość braci Castello ma charakter północnowłoski, zdradza jednak także znajomość sztuki Rzymu. Rzeźby dłuta Andrei, cięte precyzyjnie, z dbałością o realistyczny detal a zarazem klasycyzujące w charakterze, znajdują analogię w twórczości czynnego nad Tybrem Stefano Maderno.
Dzieła braci Castello reprezentują w Polsce formy wczesnego włoskiego baroku. Zdominowana przez czarny marmur kaplica Zbaraskich rozpoczyna tradycję tego typu wnętrz na terytorium Rzeczypospolitej, z kolei monument Wolskiego wprowadza do sztuki polskiej nowy typ epitafium.
Autor: Paweł Freus, listopad 2007.