Pracując w OBROM, Kuczma zaprojektował cały wachlarz zestawów mebli, które trafiły do licznych polskich fabryk. Stworzone wówczas komplety cieszyły się wielkim powodzeniem, nawet w późniejszych latach. Chociaż cechował je styl charakterystyczny dla swojej epoki, zachowały walory solidnego, innowacyjnego dizjanu. Jednym z projektów, wyróżniającym się od całej reszty, był Zestaw Gama - stworzony we współpracy z Juliuszem Kowalskim i wyprodukowany w 1976r. przez Wyszkowską Fabrykę Mebli. Większość elementów została wykonana z giętkiej sklejki, lakierowanej na biało. Nogi, połączone poziomymi elementami, nadawały konstrukcji lekki wygląd, a materiał przywodził na myśl bardziej plastik niż drewno. Całość cechował szczególnie minimalistyczny wygląd, a wyrazistości dodawał kontrast między kolorowymi, tapicerowanymi elementami i matową bielą konstrukcji. W drugiej połowie lat 70. i na początku lat 80., polski rynek meblarski był zdominowany przez drewno, co prowadziło do nadprodukcji drewnianych elementów – listw przypodłogowych, paneli, uskoków, etc. Producenci byli przekonani (z pewnym uzasadnieniem), że na rynku było wysokie zapotrzebowanie na tego typu produkty.
Około 1975 r powstał zestaw mebli Björn. Wyprodukowany przez Olszyńską Fabrykę Mebli w Olszynie Lubańskiej, początkowo miał trafić pod eksport na rynek skandynawski. Ostatecznie, wiele produktów z serii Björn zostało wyeksportowanych do Austrii. Następnie powstał zestaw Gryf, wyprodukowany w fabryce w Gryfowie Śląskim i zaprojektowany pod rynek krajowy. W tym komplecie mebli, Kuczma pokazał, w jaki sposób można użyć drewna, tak aby maksymalnie wydobyć jakość tworzywa, bez przesadnego wykorzystywania go. Proste, obrotowe części tworzyły złożony układ form, a przemyślane elementy dekoracyjne uzupełniały całą konstrukcję.
Niektóre elementy konstrukcyjne w zestawie Björn zostały zastąpione przez grube liny. Przełożone przez dziurki w drewnianych platformach, liny służyły za poręcze fotela oraz mocowały siedzenie od frontu. Następnie powstał zestaw Bosman, gdzie morski motyw odgrywał ważną rolę w procesie tworzenia, dodając konstrukcji walorów dekoracyjnych.
Projektując pod produkcję masową, Kuczma dążył do najbardziej innowacyjnych rozwiązań, pozostając świadomym ograniczeń lokalnego przemysłu meblarskiego. Prawdopodobnie właśnie dlatego zaprojektowane przez niego meble były wytwarzane przemysłowo i cieszyły się dużą popularnością przez długie lata. W latach 90., ze względu na kryzys gospodarczy w Polsce i transformację wolnorynkową, Kuczma przestał już projektować dla fabryk na tak dużą skalę. Głównym powodem tej zmiany było rozpoczęcie przez niego pracy na uczelni. Jego zwrot w tym kierunku nie wynikał z wycofania się z branży; zrodził się z potrzeby zrozumienia innych aspektów projektowania mebla. Kuczma interesował się samą naturą przedmiotów, wydobywaniem piękna z tworzywa, skupianiem się na doświadczeniach sensorycznych, jak również odnajdywaniem nowych funkcji i zastosowań. Jego unikatowe prace były wyrazem pełnego zaangażowania, eksperymentowania z nowymi materiałami i poszukiwaniem harmonii między fizycznymi walorami mebla a jego wartością emocjonalną. Kuczma w naturalny sposób łączył to wszystko w swoim nauczaniu. Józef A. Mrozek, pisząc o wystawie "Études" (1973), przygotowanej przez Kuczmę i jego studentów, określił metodę nauczania Kuczmy jako ucieczkę od monotonnych standardów. Dążenie do indywidualizowania obiektów idealnie trafiało w trendy i tendencje obecne w Polsce w połowie lat 80.
Postmodernizm zmienił punkt widzenia, uwalniając projektantów od konieczności spełniania potrzeb społecznych lub bycia swojego rodzaju inżynierami społecznymi. Przedmioty projektowane pod konkretnych odbiorców […] zmusiły nas do zastanowienia się nad przeznaczeniem dizajnu w drugiej połowie XX wieku. W 1979 r., dysputę na ten temat zapoczątkował Alessandro Mendini, który projektując sofę Kandissi i fotel Proust wszedł w dialog z Breurem. Na wystawie "Études" podążamy tym tropem. […] Projektanci pozbyli się przeświadczenia, że zwykły, przeciętny człowiek może być uchwycony w normach i standardach.
Aspekty projektowania, które przeplatają się w pracach Aleksandra Kuczmy, to tworzenie pod produkcję masową, bycie świadomym ówczesnych norm, jak również poszukiwanie indywidualności, w celu nadania przedmiotowi emocjonalnej głębi. To właśnie ten sposób patrzenia na dizajn, widoczny również w pracach jego studentów, wydaje się być najważniejszym przesłaniem jego twórczości.
Autor: Anna Maga
Tekst oryginalny opublikowany w "Out of the Oridinary. Polish Designers of the 20th Century", red. Czesława Frejlich, wydany przez Instytut Adama Mickiewicza (Warszawa, 2011) we współpracy z wydawnictwem Karakter. Tłumacznie autorstwa Søren Gauger, zredagowany na potrzeby Culture.pl przez Agnieszkę Le Nart, tłumaczenie z angielskiego na polski: Ola Galewicz.
Więcej informacji: www.karakter.pl