Studia artystyczne odbył w latach 1900-1908 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem F. Cynka, J. Mehoffera,
L. Wyczółkowskiego,
J. Stanisławskiego i
J. Pankiewicza. Jego debiut wystawienniczy miał miejsce w 1899 w Krakowie., gdzie w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych zaprezentował serię pejzaży tatrzańskich. W 1905 został przyjęty do grona członków Vereinigung Bildender Künstler Österreichs-Wiener Secession, zaś w 1908 wstąpił do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Uczestniczył w wystawach secesji w Berlinie (1904), Monachium (1903, 1907, 1909) i Wiedniu (1905, 1911, 1913), a także w kilku międzynarodowych ekspozycjach, m.in. w Dreźnie (1912), Rzymie (1911) i Wenecji (1905, 1907, 1910, 1914, 1920, 1926). Brał udział w zbiorowych prezentacjach polskiej sztuki w Stanach Zjednoczonych (1906),
Londynie (1906), Wiedniu (1908, 1915) i Paryżu (1921).
W 1929 został uhonorowany złotym medalem na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu; w 1933 został nagrodzony przez Polską Akademię Umiejętności za całokształt twórczości. Zajmował się pracą pedagogiczną: od 1913 prowadził kurs malarstwa dekoracyjnego w Szkole Przemysłowej w Krakowie, a od 1930 wykładał w macierzystej uczelni, gdzie w 1936 został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Indywidualne prezentacje prac artysty odbyły się w Krakowie (1914, 1929, 1933), Warszawie (1920, 1924, 1927, 1933, 1938), Lwowie (1914, 1926), Poznaniu (1926) i Bydgoszczy (1936). W czasie II wojny światowej uczestniczył w ruchu oporu i działalności konspiracyjnej na Węgrzech; aresztowany przez Gestapo został osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen, gdzie zmarł.
Filipkiewicz zaliczany jest do najwybitniejszych przedstawicieli "szkoły pejzażowej" Stanisławskiego, reprezentującej w polskim malarstwie początków XX wieku nurt symbolizmu. Po śmierci Stanisławskiego w 1907 zorganizował wraz z Henrykiem Szczyglińskim retrospektywny pokaz twórczości mistrza i jego uczniów. Artysta zasłynął jako malarz krajobrazów Tatr i Podhala uchwyconych często w porze zimowo-wiosennego przesilenia. W jego obrazach sugestywnie oddana głębia perspektywiczna wciąga wzrok widza w rozległą przestrzeń podgórskiego pejzażu zwieńczonego masywem Tatr (
Odwilż w Tartach, 1904;
Marzec w Tatrach, 1930). Mocne kontrasty barw oddają tu rozbłyski słońca na płatach śniegu zalegającego na górskich graniach; głębokie szafirowe cienie w partiach regla lasów, zieleń łąk i rudawe igliwie świerków stapiają się w akord kolorystyczny stanowiący kwintesencję górskiej przyrody. Artysta skupia się też na wnętrzu lasów i sadów, analizuje grę światła na konarach drzew, odtwarza migotliwe refleksy na ruchliwej tafli strumieni (
Strumień leśny, 1919;
Sad w cieniu, 1920).
We wczesnym okresie twórczości Filipkiewicz, podobnie jak Stanisławski, wydobywa formy pejzażowe gęstą pastą olejną różnicując fakturę i stosując nasycone barwy. W późnych latach 1920-ych i 1930-ych odchodzi od tej maniery malując szerokimi, zdecydowanymi pociągnięciami pędzla na tekturach i sklejkach, których niezagruntowany podkład tworzy często kolorystyczny element kompozycji. W latach 30. powstaje seria pejzaży z Jastrzębiej Góry i Rozewia (
Widok na Rozewie, ok. 1930;
Buki w Rozewiu, 1933), w których powtarza się niezmiennie widok morza z rozległym teatrem pokrytego obłokami nieba i fragmentem nadbrzeża zdominowanego przez sylwety zdeformowanych przez wiatr sosen i potężnych buków.
Horyzontalnie wydłużony format niektórych obrazów akcentuje pierwszoplanowa kurtyna drzew, poprzez którą prześwituje widok na zatokę;
linearyzm i zrytmizowanie pni, dekoracyjny kontur gałęzi i poszarpany rysunek listowia stanowią czytelne nawiązanie do kompozycyjnych wzorów wypracowanych przez artystów Młodej Polski pozostających pod wpływem japonizującej estetyki. Mniej znanym motywem obrazów Filipkiewicza są martwe natury i studia kwiatów o wyrafinowanej kolorystyce, powstające w sferze oddziaływania sztuki Pankiewicza (Kwiaty i japońskie lalki, 1911; Białe róże, 1919). Dekoracyjność kompozycyjnych układów złożonych z chińskiej porcelany, kwietnych bukietów, biskwitowych figurynek w rokokowych kostiumach i japońskich lalek podnoszą często desenie nawisających w tle, sfałdowanych kotar. Efekt iluzji przestrzennej wprowadzają niekiedy odbicia przedmiotów w tafli zwierciadła i ich refleksy na blacie stołu; z wysmakowaną kolorystyką harmonizuje swobodny dukt pędzla. Prócz techniki olejnej, Filipkiewicz uprawiał grafikę, zajmował się ilustratorstwem, projektowaniem plakatów i medali.
Autor: Irena Kossowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, listopad 2002.