Urodził się w 1940 roku w Wilnie, szkołę średnią ukończył w Koszalinie. W latach 1958-1965 studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, gdzie otrzymał dyplom w pracowni Xawerego Dunikowskiego.
Sięgając po różne środki wyrazu: rzeźbę, instalację, happening i komentarz słowny, Makarewicz tworzy wielowarstwowe prace, łączące różne formuły stylistyczne i gatunki, jak sztuki plastyczne i teatr. Instalacjom zbudowanym z niepotrzebnych przedmiotów towarzyszą odczyty i happeningi. Twórczość Makarewicza cechuje szczególne nawarstwianie znaczeń. Poszczególne realizacje czy samodzielne prace funkcjonują w obrębie większej całości, należą do rozciągniętego w czasie procesu artystycznego. Raz wyodrębnione zgrupowania przedmiotów, nie są skończonymi dziełami, lecz mają charakter otwarty - Makarewicz przekształca je i tworzy z nich nowe konfiguracje. Działania artysty mają często charakter ironiczny, są prześmiewczym komentarzem do oficjalnych form kultury i sztuki.
Artysta zaczynał działalność w teatrach amatorskich: najpierw w stworzonym przez siebie w Koszalinie "Stowarzyszeniu Bezczelników Polskich" (1958), potem w studenckich teatrach: "Kalambur" (1958-1961) i "Turoń" (1963-1965). Pierwsza wystawa artysty zorganizowana w 1968 roku razem z Barbarą Kozłowską, Ernestem Niemczykiem, Wiesławem Rembielińskim i Ryszardem Zamorskim zatytułowana Kompozycja Przestrzeni Emocjonalnej "Ciągłe spadanie" miała charakter instalacji zbudowanej z nagromadzonych przedmiotów, m.in. pudeł, opakowań oraz fragmentów architektonicznych, pochodzących z wykopalisk archeologicznych. Ważnymi elementami pokazu były światło i dźwięk oraz odbywające się w tak zaaranżowanej przestrzeni happeningi.
W tym samym roku na indywidualnej wystawie zatytułowanej Rozbiór dramatyczny przedmiotu w Galerii Pod Moną Lizą, Makarewicz pokazał zbudowane z gotowych przedmiotów, odsyłające do określonych znaczeń asamblaże. Wystawa miała charakter "environment", który tworzyło kilka odrębnych rzeźb-asamblaży m.in.: Łaźnia, Die Heldenbrust [Pierś bohatera], Soldaten Kammeraden [Towarzysze broni].
"Gdy po raz pierwszy" - pisał artysta - "wystawiłem kompozycje z zestawień rzeczy gotowych, stosowałem określenie 'rozbiór dramatyczny przedmiotu'. Tym przedmiotem było jakieś pojęcie lub wprost temat".
Jednym z obiektów była Łaźnia (powstało jej później kilka wersji), na którą składały się: pień z rurą od piecyka i spłuczką toaletową, ręcznik oraz kawałek szarego mydła.
"Tematem była" - pisał Makarewicz - "zbrodnia ludobójstwa, a nie poczciwe instalacje higieniczne. 'Łaźnia' stąd, że takimi napisami oznaczano wejścia do komór gazowych w niemieckich obozach koncentracyjnych dla zmylenia ofiar. W języku polskim funkcjonuje też metaforyczne określenie 'krwawa łaźnia' oznaczające szczególnie mordercze starcia między przeciwnymi stronami konfliktu".
Od 1969 roku artysta nazywał owe zbiory przedmiotów - "psychoprzedmiotami", zaś od 1970 roku niektóre z nich nazywał "przedmiotami intencjonalnymi", nawiązując do koncepcji Romana Ingardena. Noszący ślady zużycia przedmiot jako ślad przeszłości, zdolny przywoływać pamięć, nabierał dla artysty cech psychicznych. Psychiczne treści przypisywał Makarewicz nie tylko przedmiotom, ale też przestrzeniom lub miejscom, stąd pojawiają się w twórczości artysty "kompozycje przestrzeni emocjonalnej" - kategoria ta odnosi się zarówno do specjalnie zaaranżowanych przestrzeni (np. wystawa o tym tytule w 1968 roku), jak i do miejsc znalezionych, oznaczonych tak przez artystę (Archeologia Festung Breslau).
Na ironicznie zatytułowanej Wystawie sztuki (1969) obok rzeźb (Urna, Tren - pamięci Xawerego Dunikowskiego, Układ C, Improwizacja roślinna, Nauczyciel III) Makarewicz pokazał Psychoprzedmioty - wśród nich prezentowane już wcześniej: Łaźnię, Pralnię, Towarzyszy broni oraz nowy obiekt: Cybernetyczny Układ Sterujący. Wraz z Cybernetycznym Układem Sterującym pojawił się wielokrotnie powracający w twórczości artysty motyw techniki oraz postępu cywilizacyjnego, traktowany z ironią i dystansem. Składały się na tę pracę m.in. lampa połączona drutem z kałamarzem, słoiki, "pała" w pokrowcu. W tym absurdalnym zestawieniu: nazwy - odnoszącej się do najnowszych zdobyczy techniki, ze stertą rupieci przywołującą zgrzebną rzeczywistość PRL-u, krytyk Andrzej Kostołowski odczytał kpinę z języka propagandy, jakim posługiwały się władze. Obok Cybernetycznego Układu Sterującego artysta po raz pierwszy przedstawił - w postaci plansz i wykresów - Formułę X razem z propozycją jej różnych zastosowań (projekcja filmu, koncert na skrzypce, pudło, kij i dyrygenta). Formule X, wyrażonej w zagadkowych symbolach, wielokrotnie później prezentowanej i przekształcanej, autor celowo nadawał enigmatyczny charakter. Nabierała ona znaczenia wraz z każdym jej nowym zastosowaniem przez Makarewicza.
Istotną rolę w twórczości Makarewicza odgrywa pojęcie "archeologii" i sztuki pojmowanej jako działalność archeologiczna. Jak pisał artysta w tekście "Pochwała archeologii w sztuce" (1990), uprawianiem tego rodzaju działalności było gromadzenie niepotrzebnych przedmiotów i rupieci - te zaś fascynowały go jako pozostałości po przeszłości, w których zachowana jest pamięć.
"Takie rozwijanie taśmy zbiorowej pamięci wstecz" - pisał artysta - "jakby klatek filmu, stało się odtąd dla mnie swoistą obsesją".
Makarewicz często ujawniał w swoich pracach historię zapomnianą lub celowo wypieraną przez oficjalną propagandę. Używając niemieckich słów w tytułach niektórych asamblaży: Die Heldenbrust [Pierś bohatera], Soldaten Kammeraden [Towarzysze broni] odnosił się do przeszłości, do wymazywanej przez władze PRL-u przedwojennej historii Wrocławia. Problemu zawłaszczania historii i przywracania pamięci dotyczył też wspólny projekt Makarewicza i Ernesta Niemczyka Archeologia Festung Breslau zgłoszony na Sympozjum Wrocław '70. Autorzy proponowali przeprowadzić prace wykopaliskowe na usypisku gruzów przy ulicy Ślężej we Wrocławiu. Gruzowisko - pozostałość wojennych zniszczeń - nie tylko tych, o których mówiła oficjalna historia, było, jak pisała Luiza Nader, symbolem
"zawłaszczonej, zideologizowanej, niemożliwej do odtworzenia historii".
Potrzeba archeologii związana była z doświadczeniem nieciągłości, braku tradycji, systematycznego wymazywania i zawłaszczania pamięci. Takiego wydobywania z niepamięci wymagało zdaniem artysty nie tylko to, co ginęło w wyniku historycznych katastrof, ale też teraźniejszość, poddawana nieustannej ideologicznej obróbce. Stąd tak liczne w twórczości artysty "obiekty archeologiczne", takie jak, wymyślone przez artystę w 1968 roku Paradoksalne Pamięciowe Pojemniki Pojęciowe - pudła wypełnione gromadzonymi latami niepotrzebnymi przedmiotami (gazetami, opakowaniami itd.). W 1988 roku Makarewicz zaprezentował te pozostałości, tapetując nimi ściany wrocławskiego Ośrodka Działań Plastycznych.
Innym polem "archeologicznej" działalności Makarewicza była historia sztuki, w której działają podobne mechanizmy zawłaszczania i wymazywania. Artysta zwracał uwagę na szczególnie dotkliwy w polskiej sytuacji brak krytyki i dokumentacji, który powodował, że istotne zjawiska popadały w niepamięć często już w momencie zaistnienia, stając się tym samym "obiektami archeologicznymi". Artysta współpracował przy zakładaniu przez Jerzego Ludwińskiego w 1972 roku Ośrodka Dokumentacji Sztuki. Z powodu niechęci władz, instytucja przetrwała zaledwie rok. Makarewicz kontynuował tego typu działalność publikując m.in. artykuły o sensybilistach (Kazimierz Głaz, Michał Jędrzejewski, Wiesław Zajączkowski) - tworzących na pograniczu teatru, kabaretu i sztuk plastycznych, kontestatorów oficjalnej kultury i prekursorów happeningu. Ich wpływ na własną postawę artystyczną Makarewicz nie raz podkreślał. Ważną dokumentacyjną rolę pełniła też wrocławska Galeria "X", którą artysta kierował w latach 1978-1981 i 1989-1994.
Autor: Maria Matuszkiewicz, grudzień 2008
Wystawy indywidualne:
- 1965 - "Natura rzeźby", Galeria Piwnica Świdnicka, Wrocław
- 1968 - "Rozbiór dramatyczny przedmiotu", Galeria Pod Moną Lizą, Wrocław
- 1969 - "Wystawa sztuki", Galeria BWA, Wrocław
- 1973 - Galeria PI, Kraków
- 1976 - "Dzień po dniu", Galeria Awangarda, BWA, Wrocław
- 1977 - Salon BWA, Zielona Góra
- 1979 - Galeria Akumulatory 2, Poznań; Galeria "X", Wrocław
- 1981 - Galeria Autorska, Wrocław
- 1988 - Ośrodek Działań Plastycznych, Wrocław
- 1989 - Galeria Działań, Warszawa
- 1990 - 'Pokątny Podział Przestrzeni", Galeria Piwna 20/26, Warszawa
- 1991 - "Paradoksalne Pamięciowe Pojemniki Pojęciowe", Galeria Labirynt 2, Lublin; Galeria "Na Piętrze", Toruń
- 1996 - "Przedmioty intencjonalne", Galeria Sztuki Współczesnej, Opole; "Trzy przestrzenie", Galeria Działań, Warszawa
- 1998 - "Rzeźby i nie-rzeźby", Muzeum Rzeźby Współczesnej, Orońsko; "Psychoprzedmioty 1968-1998", Bałtycka Galeria Rzeźby, Ustka
Wybrane wystawy zbiorowe:
- 1968 - "Kompozycja Przestrzeni Emocjonalnej 'Ciągłe spadanie' ", Muzeum Architektury, Wrocław
- 1970 - "Sympozjum Plastyczne Wrocław '70", Wrocław; VIII Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki, Osieki; "Sztuka Pojęciowa", Galeria pod Moną Lizą, Wrocław
- 1971 - IV Biennale Form Przestrzennych "Zjazd Marzycieli", Galeria EL, Elbląg
- 1972 - "Atelier 72", Richard Demarco Gallery, Edynburg
- 1974 - "Kontrapunkt", Galeria Sztuki Informacji Kreatywnej, Wrocław; The Students Cultural Center Gallery, Belgrad
- 1975 - "To Callanish from Hagar Quim", Richard Demarco Gallery, Edynburg
- 1978 - "Plener pytań", Miastko
- 1979 - "Sztuka i konkret", Centrum Kultury Nad Fosą, Galeria Katakumby, Galeria "X", Wrocław
- 1980 - "Punkt', Toruń
- 1988 - "Struna", Galeria Działań, Warszawa
- 1990 - Galeria "X", Wrocław
- 1991 - "Redukta", Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
- 1992 - Sztuka konkretna nieograniczona, Galeria Miejska, Wrocław
- 1996 - "Jeder Meter für die Kunst", Okręgowe Muzeum, Koszalin
- 1997 - "Treib-Buch-Orbit", Gesamthochschule Bibliothek, Kassel
- 1999 - "Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Doświadczenia dyskursu: 1965-1975", Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
- 2000 - "Polska poezja konkretna", Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała
- 2001 - "Wokół znaku. Polska poezja konkretna i sztuka konceptualna", Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Katowice
- 2003 - "Bookmorning", Galeria Działań, Warszawa