Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, którą ukończył z trzema dyplomami - Wydziału Wychowania Muzycznego (1960), kompozycji u Bolesława Szabelskiego (1964) oraz dyrygentury w klasie Karola Stryji (1967). Bezpośrednio po zakończeniu edukacji muzycznej został wykładowcą na swojej macierzystej uczelni, gdzie jest profesorem klas: kompozycji i dyrygentury. Od 1987 do 1990 był kierownikiem Katedry Kompozycji i Teorii Muzyki, w latach 1988-90 kierownikiem Zespołu Badawczego ("Muzyka na Śląsku - aspekty, nurty, działania, ludzie"), w latach 1981-87 i 1990-96 piastował godność rektora Akademii Muzycznej w Katowicach.
Od 1975 kieruje Akademicką Orkiestrą Symfoniczną, od 1981 jest kierownikiem artystycznym i dyrygentem założonej przez siebie Śląskiej Orkiestry Kameralnej, z którą koncertował w kraju i za granicą (w Niemczech, Czechach, Słowacji, Francji, Austrii i Szwajcarii). Dyryguje też innymi orkiestrami filharmonicznymi i dokonuje z nimi nagrań.
"Profesor przez wiele lat kierował założoną przez siebie orkiestrą kameralną Filharmonii Śląskiej, która potem przyjęła nazwę Śląskiej Orkiestry Kameralnej. Prowadził z nią bardzo aktywną działalność koncertową, wykonując nie tylko dzieła klasyczne, ale także wiele utworów nowych, promując nową twórczość kompozytorską" mówił rektor rektor katowickiej Akademii Muzycznej, prof. Władysław Szymański.
Oprócz działalności kompozytorskiej i dyrygenckiej, Jan Wincenty Hawel zajmuje się również pedagogiką. Prof. Hawel prowadził bowiem klasy kompozycji i dyrygentury w katowickiej Akademii Muzycznej. Ponadto w latach 1981-1987 i 1990-1996 piastował tam urząd rektora.
Za swoje osiągnięcia kompozytorskie otrzymał wiele nagród, m.in. w 1965 - II nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Konstrukcje na wielką orkiestrę symfoniczną (1965), w 1969 - II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Stanisława Wiechowicza za Sinfoniettę per coro misto a cappella (1969), rok później - nagrodę I stopnia na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie za Capriccio-fantasia No. 1 per contrabasso (1970), w 1972 - I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga za Sinfonia concertante No. 2 na organy i orkiestrę (1972) oraz I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim "Wiosna Opolska" za Witraże na fortepian (1972), w 1978 - II nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim dla gitary klasycznej w Łodzi za Koncert na gitarę solo (1978), w 1979 - na Otwartym Konkursie Kompozytorskim z okazji 34 Rocznicy Wyzwolenia Warszawy II nagrodę za Balladę warszawską na chór mieszany (1979) i III nagrodę za Warszawski wiatr na chór dziecięcy (1979), w 1980 - II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Kwartet smyczkowy nr 3 (1980), rok później - I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w Warszawie za Psalm nadziei na chór mieszany (1981), w 1982 - I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim w Katowicach za Oratorium polskie na solistów, recytatora, dwa chóry i orkiestrę (1981) oraz II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Kwartet smyczkowy nr 4 (1982).
Jego kompozycje wydane zostały przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Wydawnictwo Agencji Autorskiej i Polski Instytut Muzyczny. Były wykonywane w Polsce (m.in. na Festiwalu "Musica Polonica Nova" we Wrocławiu, Poznańskiej Wiośnie Muzycznej, Warszawskiej Jesieni), a także za granicą - w Europie, Azji i Stanach Zjednoczonych.
Jan Wincenty Hawel został uhonorowany pięciokrotnie Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, jest także laureatem Nagrody Wojewódzkiej, Nagrody miasta Katowic oraz Nagrody Karola Miarki.
Jest członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich, Stowarzyszenia ZAiKS, Rady Artystycznej Polskiego Związku Chórów i Orkiestr, wieloletnim konsultantem artystycznym, jurorem w konkursach kompozytorskich, dyrygenckich i przeglądach zespołów artystycznych.
Ważniejsze kompozycje:
- Kwartet smyczkowy nr 1 (1959)
- Dwa utwory na zespół kameralny (1959-60)
- Septet na instrumenty dęte (1960)
- Symfonia nr 1 (1962)
- Profile na chór męski i orkiestrę (1962)
- Radosne pieśni na 14 instrumentów (1963)
- Kontrasty na orkiestrę (1964)
- Konstrukcje na wielką orkiestrę symfoniczną (1965)
- Studium na organy (1967)
- Divertimento na puzon, fortepian i perkusję (1968)
- Passacaglia per organo (1968)
- Variazioni na fortepian (1968)
- Impresje leśne, oratorium na recytatora, chór mieszany i orkiestrę (1969)
- Nokturn na chór męski a cappella (1969)
- Sinfonietta per coro misto a cappella (1969)
- Capriccio-fantasia no. 1 per contrabbasso (1970)
- Koncert na dwa chóry mieszane, zespół instrumentów dętych, dwa fortepiany i perkusję (1970)
- Poemat w trzech częściach na 2 chóry mieszane (1971)
- Quartetto d'archi No. 2 (1971-72)
- Sinfonia concertante No. 2 na organy i orkiestrę (1972)
- Witraże na fortepian (1972)
- Mały koncert wokalny na 4 solistów i 2 chóry mieszane (1973)
- Magnificat na zespół wokalny i orkiestrę (1974)
- Symfonia nr 3 w trzech częściach w dawnym stylu (1974)
- Capriccio-fantasia No. 2 na dwa fortepiany (1975)
- Preludium per contrabasso (1975)
- Interludium per contrabasso (1976)
- Sonata per violino solo (1976)
- Musica concertante per 6 esecutori (1976)
- Symfonia nr 4 (1976-77)
- Barwy dnia, trzy zdarzenia muzyczne na 2 głosy solowe, flet, wiolonczelę, klawesyn i taśmę (1978)
- Concertino per clavicembalo e due quartetti d'archi (1978)
- Symfonia nr 5 na kwintet dęty, fortepian, 2 kwartety smyczkowe i kontrabas (1978)
- Koncert na gitarę solo (1978)
- Nasz dzień, mały poemat na chór mieszany (1978)
- Ballada warszawska na chór mieszany (1979)
- Partita per clavicembalo (1979)
- Warszawski wiatr na chór dziecięcy (1979)
- Sonata morska na wiolonczelę solo (1979)
- Sinfonia concertante No. 6 per pianoforte e orchestra (1979)
- Hymnus na chór mieszany i zespół instrumentów dętych (1980)
- Kwartet smyczkowy nr 3 (1980)
- Pieśń o radości, intrada na dwie orkiestry dęte i perkusję (1980)
- Tryptyk na amplifikowany klawesyn i fortepian (1980)
- Koncert wokalny (1981)
- Zabawki na chór dziecięcy (1981)
- Psalm nadziei na chór mieszany (1981)
- Trzy poematy do wierszy Czesława Miłosza na głos i zespół instrumentalny (1981)
- Oratorium polskie na solistów, recytatora, 2 chóry i orkiestrę (1981)
- Kwartet smyczkowy nr 4 (1982)
- Missa pro pace per coro misto (1982-83)
- Medytacje wielkanocne na orkiestrę smyczkową (1983)
- Concertino for Harpsichord or Piano and String Orchestra (1985)
- Kwartet smyczkowy nr 5 (1985)
- Odgłosy lata - muzyka koncertująca nr 2 na obój lub/i rożek angielski i orkiestrę smyczkową (1985-86)
- Threnody for mixed choir (1986-87)
- Concerto per violino (Genevan concerto) (1986-87)
- Moments musicaux na instrumenty smyczkowe (1988)
- Symfonia nr 7 'Musica sacra' na głos, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1990-91)
- Quartetto d'archi No. 6 da requiem (1991)
- Cztery pierwsze pieśni na głos i orkiestrę (1991)
- Trzy poematy na głos i orkiestrę kameralną (1992)
- Tatra's Landscape for strings (1993)
- Psalmy nieszporne na niedzielę na głos solo, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1994)
- Psalm - Laudate Dominum for voice, mixed choir and orchestra (1995)
- Capriccio-fantasia No. 3 'Kyrie eleison' per violino solo (1996)
- Rapsodia 'Gloria' na fortepian (1997)
- Canto 'Gaudeamus omnes' na kwartet smyczkowy (1998)
- Psalm radosny na chór mieszany (1999)
- Violinkonzert. Mysterium für Violine und Orchester (2006)
Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, sierpień 2002; aktualizacja: grudzień 2008.