Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, początkowo Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych, powstała w 1945 roku. Stworzyli ją artyści związani po wojnie z Łodzią: Władysław Strzemiński, Stefan Wegner, Felicjan Szczęsny-Kowarski, Roman Modzelewski, Ludwik Tyrowicz, Władysław Daszewski i Stanisław Byrski. PWSSP mieściła się w budynku przy ulicy Narutowicza 77. Na pierwszy rok studiów zgłosiło się 80 studentów.
Początkowo działały tylko trzy wydziały: Wydział Włókienniczy, którym kierował Leon Ormezowski, Wydział Ceramiki kierowany przez Julię Kotarbińską oraz Wydział Grafiki prowadzony przez Ludwika Tyrowicza. Pierwszym dyrektorem szkoły został Leon Ormezowski, malarz kolorysta. W pierwszych dwóch latach ustalono profil uczelni. Miała kształcić w zakresie sztuk użytkowych, ale także tzw. sztuk czystych. Do głównych specjalizacji należały: ceramika, włókiennictwo, meblarstwo oraz druk na tkaninie. Założyciele uczelni świadomie nawiązywali do tradycji Bauhausu. Od początku istnienia PWSSP w Łodzi zależało na ścisłej współpracy z lokalnym i krajowym przemysłem. Od studentów wymagano przygotowywania projektów do realizacji. Plany były szczytne. Jednak sytuacja polityczna w kraju pokrzyżowała ambitne cele łódzkich twórców.
"We wczesnych latach powojennych w łódzkim Związku Plastyków, a w konsekwencji i w Szkole, ożył zadawniony antagonizm między zwolennikami tradycji konserwatywnego, dziewiętnastowiecznego akademizmu a zwartą i przebojową grupą miejscowej awangardy. Przedstawiciele obu orientacji współuczestniczyli w organizowaniu Uczelni i od początku toczyli spory o jej wizerunek i program ideowy. Przewagę zyskali niebawem zwolennicy awangardy, grupa mniej liczna, ale bardziej ofensywna, zjednoczona wspólnotą idei, przekonywująca siłą swojej wiary. Zaważyła tu przede wszystkim mocno osobowość Strzemińskiego." 1Henryk Anders
W roku szkolnym 1946/47 obok Wydziału Włókienniczego i Ceramiki stworzono Wydział Plastyki Przestrzennej prowadzony przez Władysława Strzemińskiego, założyciela grupy a.r.. Był on najsilniejszą i najwybitniejszą osobowością na łódzkiej uczelni. Swój program pedagogiczny oparł na postulatach grupy a.r.. Postulował za łączeniem sztuki z przemysłem. Chciał wpływać na codzienne życie za pomocą sztuk plastycznych. Jego silna osobowość wpływała na studentów. Prowadził zajęcia w trzech pracowniach: kompozycji i zasad formy, historii sztuki i typografii. Pragnął, aby łódzka uczelnia dawała podstawy do intelektualnego i ogólnoplastycznego rozwoju. Jako sprawy najważniejsze podkreślał świadomość wzrokową i pracy nad formą. Był cenionym przez studentów pedagogiem. Wymagający i inspirujący do stałego poszukiwania nowych rozwiązań. W zdominowanej przez kolorystów powojennym wyższym szkolnictwie artystycznym w Polsce, łódzka placówka stanowiła wyjątkową enklawę nowoczesności. Dlatego też jej działalność szybko została ograniczona przez władze państwowe.
"Utrzymywaliśmy z profesorem bliski kontakt także po jego usunięciu już z uczelni przez komunistyczne władze obawiające się, że jego wpływ może być przeszkodą w narzuceniu doktryny realizmu socjalistycznego. To posunięcie ministerstwa i szkoły odniosło zresztą przeciwny do zamierzonego skutek uodporniając nas na pokusy robienia kariery ideologicznej. Wraz z jego odejściem uczelnia straciła swego najwybitniejszego artystę, wspaniałego pedagoga oraz najwyższy wzór bezinteresowności, poświęcenia i wierności wyznawanym zasadom." 2
W 1949 roku rektorem został Stefan Wegner. Był to czas zaostrzenia polityki wewnętrznej kraju. Realizm socjalistyczny stał się doktryną obowiązującą w sztuce. W łódzkiej szkole powstała partyjna komórka. Studentów namawiano do wstąpienia do partii. Zlikwidowano magisterium, jakim kończono pięcioletni tok studiów. Był to cios wymierzony w stronę studentów. Dyktatura państwa zniszczyła awangardowe środowisko w Łodzi. Szkoła zmieniła profil, który ustanowili jej założyciele. Już nigdy nie osiągnęła pułapu, który istniał w czasie pracy dydaktycznej Strzemińskiego (1945-1949). Kolejną restrykcją była likwidacja Wydziału Plastyki Przestrzennej. Ze szkoły usunięto niebezpiecznego politycznie Strzemińskiego, który pozostał bez środków do życia.
"Od 1949 roku zaczęły narastać tendencje socrealistyczne. Wydział Plastyki Przestrzennej uznany został przez ministra kultury i sztuki Włodzimierza Sokorskiego za niebezpieczny dla 'jedynie słusznej sztuki realizmu socjalistycznego'. Powtórzyła się więc sytuacja analogiczna z likwidacją Bauhausu i związanej z nim sztuki nowoczesnej w Niemczech w latach międzywojennych. Zamknięto Zakład Plastyki Architektonicznej. Przede wszystkim został w trybie natychmiastowym usunięty W. Strzemiński uznany za inicjatora nauczania 'tej obrzydliwej imperialistycznej sztuki zgniłego zachodu'." 3
W latach 1950-52 rektorem uczelni został, wybrany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, Stanisław Borysowski. Stanowisko po nim objął Roman Modzelewski, wykładowca malarstwa i rysunku (do 1963 roku). Szkoła zawdzięcza mu przede wszystkim nawiązanie trwałych i efektywnych kontaktów z miejscowym przemysłem. Dawały one studentom możliwość zatrudnienia i zapewniały zbyt przygotowywanym w czasie zajęć projektom. Łódzka PWSSP współpracowała z Ministerstwem Przemysłu Lekkiego i należącą do niej Komisją do Spraw Programowania Mody. Dzięki finansowemu wsparciu przemysłu wprowadzono stanowiska asystenckie, a także zatrudniono wykładowców przedmiotów technicznych. Częściowo dzięki dotacjom przemysłu wybudowano nowe budynki: przy ulicy Narutowicza 79 i przy ulicy Wierzbowej. Działania Modzelewskiego zmierzały do silnego połączenia sztuki z życiem. Była to kontynuacja planów Strzemińskiego. Ten kierunek rozwoju szkoły utrzymał się do 1971 roku.
W 1950 roku, po wprowadzeniu tzw. ustawy Mangelowej, dążono do stworzenia struktury jednowydziałowej. W trakcie likwidacji był Wydział Architektury Wnętrz. Wydziałem prowadzącym został Wydział Wzornictwa Włókienniczego. W 1956 roku stworzono Katedrę Historii Sztuki i Teorii Sztuk. W połowie lat 60. istniały ponownie dwa Wydziały: Tkaniny i Ubioru. Pod koniec lat 60. pojawiła się także Pracownia Grafiki Żurnalowej, której kierownictwo objął Stefan Krygier. Zgodnie z założeniami władz łódzka uczelnia ograniczyła swoją działalność do jednej specjalności: włókiennictwa.
"Lata siedemdziesiąte były okresem poważnych zmian w uczelni zarówno w zakresie struktury jak organizacji nauczania. W roku akademickim 1971-72 przywrócone zostaje Studium Kształcenia Podstawowego. Obok Wydziału Projektowania Ubioru i Tkaniny powołany został Wydział Grafiki. Zatwierdzono propozycje dotyczące nowego modelu kształcenia. Pojawiły się przedmioty będące bodźcem dla poszukiwań twórczych studentów." 4Grzegorz Sztabiński
W 1971 roku rektorem uczelni został Roman Artymowski. Połączono ze sobą wydziały Tkaniny i Ubioru, stworzono Wydział Grafiki oraz Laboratorium Fotograficzne.
W 1976 roku oddano do użytku nowy gmach mieszczący się przy ulicy Wojska Polskiego. Jest on siedzibą łódzkiej szkoły do chwili obecnej.
W latach 80., w związku z upadkiem lokalnego przemysłu, szkoła po raz kolejny musiała zmienić swój profil. Pojawiła się potrzeba kształcenia artystów, którzy będą potrafili samodzielnie utrzymać się i działać na rynku.
23 kwietnia 1988 roku szkole nadano imię Władysława Strzemińskiego. Uroczystości tej towarzyszyły wykłady, spotkania, wystawa prac Strzemińskiego w Galerii PWSSP oraz promocja książki Strzemiński in memoriam.
W roku akademickim 1993/94 rektorem uczelni został profesor Jerzy Treliński. W czasie jego kadencji wyodrębniono cztery wydziały: Tkaniny i Ubioru, Grafiki, Form Przemysłowych i Edukacji Wizualnej. W 1996 roku nadano łódzkiej uczelni status Akademii Sztuk Pięknych.
Do najbardziej zasłużonych profesorów uczelni należą: Władysław Strzemiński, Roman Artymowski, Stefan Byrski, Stanisław Fijałkowski, Zdzisław Głowacki, Marian Jaeschke, Tomasz Jaśkiewicz, Lena Kowalewicz, Stefan Krygier, Lech Kunka, Antoni Starczewski, Maria Stieber, Janina Tworek-Pierzgalska oraz Teresa Tyszkiewicz.
Obecnie uczelnia składa się z czterech Wydziałów: Tkaniny i Ubioru, Grafiki i Malarstwa, Wzornictwa i Architektury Wnętrz oraz Edukacji Wizualnej.
Rektorzy:
1945-1949 Leon Ormezowski
1949-1950 Stefan Wegner
1950-1952 Stanisław Borysowski
1952-1963 Roman Modzelewski
1963-1971 Zdzisław Głowacki
1971-1975 Roman Artymowski
1975-1981 Wiesław Garboliński
1981-1987 Krystyn Zieliński
1987-1993 Ryszard Hunger
1993-2005 Jerzy Treliński
2005-2010 Grzegorz ChojnackiPrzypisy
1.Henryk Anders "Wspomnienia i refleksje o szkole" s. 40 (w:) "Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi 1945-1995"
2.Stanisław Fijałkowski "O Władysławie Strzemińskim" s. 26 (w:) (w:) "Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi 1945-1995"
3.Stefan Krygier "Wspomnienia" s. 48 (w:) "Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi 1945-1995"
4.Grzegorz Sztabiński "Sztuka-Szkoła-Nauczanie. Problemy teoretyczne w dziejach PWSSP im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi" s, 116 (w:) "Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi 1945-1995"
Sabina Steckiewicz
grudzień 2006; aktualizacja: marzec 2010
Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 121
91-726 Łódź
Tel: (+48 42) 25 47 598
Fax: (+48 42) 25 47 560
WWW: www.asp.lodz.pl