Jewhen Swerstiuk urodzony w 1928 na Wołyniu - publicysta i literaturoznawca, działacz i jeden z przywódców intelektualnych ukraińskiego ruchu narodowodemokratycznego.
Wychował się w rodzinie chłopskiej o tradycjach narodowościowych. Po ukończeniu w 1952 studiów filozoficznych na Uniwersytecie Lwowskim pracował w Naukowo-Badawczym Instytucie Psychologii w Kijowie. Następnie do roku 1959 wykładał literaturę ukraińską w Połtawskim Instytucie Pedagogicznym. W latach 1961-62 kierował działem prozy miesięcznika "Witczyzna".
Za głoszenie niezależnych poglądów nie został dopuszczony do obrony pracy doktorskiej, kilkakrotnie usuwano go z pracy, m.in. w 1965 roku po wystąpieniu na konferencji nauczycielskiej na Wołyniu, w którym stwierdził, że wychowanie estetyczne jest już wolnością, lecz najpierw trzeba nauczyć się mówić prawdę, nie okłamywać dzieci. Od 1965 roku do aresztowania w 1972 był sekretarzem redakcji czasopisma "Ukrajinśkyj Botanicznyj Żurnał".
Jeden z najaktywniejszych członków kijowskiego Klubu Młodzieży Twórczej, współpracował też ściśle z innymi działaczami z "pokolenia lat sześćdziesiątych".
Współautor, jak się później okazało, anonimowego pamfletu "Z prywodu procesu nad Pohrużalśkym" (Wokół procesu Pohrużalśkiego) o pożarze w bibliotece Akademii Nauk w Kijowie 24 maja 1964, w którym spłonęło wiele dokumentów archiwalnych oraz literatura z zakresu ukrainoznawstwa. Pamflet był jednym z głośniejszych utworów lat sześćdziesiątych.
Jego publiczne wystąpienia stawały się ważnymi wydarzeniami życia narodowo-kulturalnego.
Został aresztowany 14 stycznia 1972 i po trwającym rok procesie skazano go na maksymalny wymiar kary - 7 lat pozbawienia wolności i 5 lat zesłania. Za antyradzieckie uznano eseje, publiczne wystąpienia krytykujące stereotypy ideologiczne i system kłamstwa w szkole, rozmowy ze znajomymi oraz ustne wypowiedzi.
Na zesłaniu pracował jako stolarz; po zwolnieniu w 1983 wrócił do Kijowa. Parał się pracą fizyczną, którą stracił w 1988 roku po przyjęciu dla radzieckich dysydentów w ambasadzie amerykańskiej.
Od 1987 brał aktywny udział w pracach półlegalnego "Ukraińskiego Klubu Kulturologicznego".
Od 1989 roku stale pełni funkcję redaktora chrześcijańskiej gazety "Nasza Wira". Broni stanowiska kościoła prawosławnego. Stoi na czele Ukraińskiego Stowarzyszenia Niezależnej Inteligencji Twórczej, które corocznie przyznaje nagrodę literacką im. Wasyla Stusa. W 1993 roku został wybrany na prezesa ukraińskiego Pen Clubu.
Pozornie tylko pozostaje poza organizacjami politycznymi, faktycznie jednak wywiera wpływ na formowanie się ideologii ruchu narodowo-patriotycznego oraz na duchowe odrodzenie Ukrainy.
W 1993 roku obronił na Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim w Monachium pracę habilitacyjną z filozofii na temat związków literatury ukraińskiej z tradycją chrześcijańską. Jest autorem wielu esejów i artykułów z dziedziny literaturoznawstwa, psychologii i religioznawstwa, a także wierszy i przekładów z niemieckiego, angielskiego i rosyjskiego.
W 1996 został członkiem rzeczywistym Ukraińskiej Wolnej Akademii Nauk (USA). Mieszka w Kijowie.
Opracowanie: Anna Wróbel październik 2006 | |
Powrót do artykułu Jewhena Swerstiuka
"Rok 1956 w imperium zła".