Realizacja wystawy "Everything Was Forever, Until It Was No More", 2013, fot. Bartosz Górka, / CC BY-SA
"Jak co roku na obecność polską w Pawilonie został przeprowadzony konkurs. Tym razem wygrał go duet kuratorski – Daniel Muzyczuk i Agnieszka Pindera, którzy przygotowują projekt z artystą Konradem Smoleńskim" – poinformowała Hanna Wróblewska, dyrektorka Zachęty i komisarz Pawilonu Polskiego na 55. Międzynarodowej Wystawie Sztuki – la Biennale di Venezia.
Tytuł projektu Smoleńskiego "Everything Was Forever, Until It Was No More" został zapożyczony z książki antropologa Alexeia Yurchaka, której podtytuł brzmi "The Last Soviet Generation". Opowiada ona o upadku Związku Radzieckiego z perspektywy jednostki żyjącej w ramach pewnej struktury i narracji, które w pewnym momencie się kończą. "W naszym przypadku jest to luźny link. Zależało nam na poetyce tego tytułu, na jego pojemności. Jeśli chcemy mówić o jakimś końcu czy zawieszeniu, to nie będzie on określony przez warunki społeczno-polityczne." – powiedziała Agnieszka Pindera, kuratorka wystawy.
W Pawilonie Polskim Konrad Smoleński zaprezentuje instalację dźwiękową, która będzie jego najbardziej monumentalną realizacją, do pewnego stopnia podsumowującą dotychczasową drogę artystyczną. W czasie konferencji prasowej artysta opowiedział o przebiegu wystawy, zaznaczając, że opisywanie przez niego pracy w żaden sposób nie przedstawi tego, co będzie można usłyszeć, przebywając w Pawilonie.
"Na wystawie mamy do czynienia z instalacją dźwiękową, co rozumiem jako sytuację dźwiękową zależną od wizualnej i odwrotnie. Ta relacja pomiędzy dwoma warstwami jest podstawowym elementem budowania narracji. Instalacja składa się z trzech elementów. Te składowe mają reprezentacje zarówno w warstwie wizualnej, dźwiękowej, jak i w czasie. Utwór, który buduje się za pomocą tych elementów ma wyraźne trzy etapy. Pierwszym elementem są dwa dzwony – powstałe z moim udziałem w pracowni ludwisarskiej państwa Kruszewskich na wschód od Warszawy – które traktujemy jako źródło wszelkich wydarzeń na wystawie. Od tych dzwonów wyprowadzam każdy kolejny element. Są one podporządkowane dwóm dźwiękom – H i B – i mają odpowiednio 380 i 420 kg."
Realizacja wystawy "Everything Was Forever, Until It Was No More", 2013, fot. Bartosz Górka, / CC BY-SA
Smoleński porównał swój projekt, którego elementy następują kolejno po sobie – do wrzucenia kamyka do wody, na tafli której możemy obserwować stopniowe rozchodzenie się fali.
"(…) Z dzwonów wydobywa się pierwsze dziesięć minut dźwięku, który dalej jest przetwarzany, rejestrowany, poddawany obróbce, spowalniany i po jakimś czasie emitowany z kolejnego elementu wystawy, jakim są dwie ściany głośników. (…) Ten dźwięk pochodzi z tego samego źródła, natomiast ma kompletnie inny charakter. Głównie polega to na tym, że staram się zminimalizować udział tonu uderzeniowego i sprowadzić ten dźwięk do czegoś, co umownie nazywamy "dronem", czyli do struktury, która jest ciągła, otwarta, nie ma początku i końca, (…) tutaj związana z fizyką, z falą. Ta fizyczność przenosi się na okoliczne materie i prowadzi nas do trzeciego elementu, którym są dwie ściany metalowych struktur, szafek, mogących się kojarzyć z różnego rodzaju przestrzeniami, od magazynu przez dworce, banki, wszelkiego typu miejsca służące przechowywaniu, gromadzeniu. Na tym etapie mamy do czynienia z wyolbrzymionym rezonansem. Ten sam dźwięk, który od samego początku nam towarzyszy, którego źródłem są dzwony, w tym momencie zamienia się w powidok, odbija się od szafek. (…) W tym przypadku są to wstrząsy wtórne czy wybrzmienia." – opowiadał artysta.
Drugi kurator wystawy w Pawilonie Polonia, Daniel Muzyczuk, podkreślił, że twórczość Smoleńskiego, którą można umiejscowić pomiędzy estetyką punk rockową i minimal artem, jest szczególnym zespołem prac, trudnym do zakwalifikowania. Artysta, który jest aktywnym uczestnikiem polskiej sceny artystycznej oraz muzycznej, jest także wynalazcą autorskich instrumentów, jak "Bomba" w kształcie wielkiego pocisku emitującego jazgot.
"Konrad zdaje sobie sprawę, że energii koncertu punkowego nie jesteśmy w stanie przenieść do galerii. Stąd bardzo często jego projekty opowiadają o zatrzymanych chwilach, przepływaniu energii. Porusza się on w sferze izolacji pewnych elementów, estetyki, które do pewnego stopnia mówią nam coś, czego o energii koncertu możemy nie wiedzieć." – wyjaśnia Muzyczuk.
Wystawie towarzyszyć będzie katalog – mówiła na konferencji Agnieszka Pindera – podejmujący dialog z praktyką artystyczną Smoleńskiego. Książkę oraz całą oprawę graficzną wystawy zaprojektuje studio moonmadness prowadzone przez Dagnę i Daniela Szweda. W interdyscyplinarnym wydawnictwie prowadzącym przez różne wątki obecne na wystawie, oprócz opisów poprzednich realizacji Smoleńskiego, które bezpośrednio doprowadziły go do instalacji na Biennale, znajdą się teksty i wywiady z różnymi autorami i naukowcami. Będą to m. in. teksty autorstwa Craiga Dworkina, Alexandry Hui oraz Andrieja Smirnowa – naukowców zajmujących się głównie strategiami opartymi na redukcji mediów w sztuce i psychoakustyce; wywiady z Julianem Barbourem – fizykiem teoretycznym, który obecny jest w całym projekcie ze względu na swoją teorię końca czasu, oraz z Eugeniuszem Rudnikiem, który od czterdziestu lat zajmuje się przetwarzaniem dźwięku dzwonu. W katalogu znajdą się także wywiady z kuratorem Thibau de Ruyterem oraz filozofem Simonem Critchleyem.
Głównym tematem 55. Międzynarodowej Wystawy Sztuki – la Biennale di Venezia, zaproponowanym przez kuratora generalnego Massimiliano Gioniego, jest "Pałac Encyklopedyczny" – czyli koncepcja muzeum wszelkiej ludzkiej wiedzy, w którym mają być pokazywane największe osiągnięcia ludzkości. Opatentowany w połowie lat 50. przez artystę-samouka Marino Auritiego projekt Pałacu ma być punktem wyjścia dla tegorocznego Biennale, które połączy dzieła sztuki współczesnej z historycznymi artefaktami i przedmiotami znalezionymi.
Daniel Muzyczuk tak skomentował tę propozycję:
"Musimy przyznać, że ten temat mieliśmy równolegle w głowach, kiedy myśleliśmy o naszym projekcie i jego konceptualnym wymiarze. Natomiast postawiliśmy akcent na zatrzymaną chwilę, różne aspekty prac Konrada, które manipulują nie tyle z poczuciem czasu, co z opóźnianiem. Stąd zaangażowanie fizyka Juliana Barboura, zajmującego się koncepcją, którą w skrócie i trochę infantylizując, można określić jako koncepcję, według której czas tak naprawdę nie istnieje. To ludzka psychika jest tak skonstruowana, że potrzebuje kazualności, a więc następstwa chwil, które są równoległe. Stąd wykorzystanie dzwonu, instrumentu czy idiofonu, który tradycyjnie wyznacza czas oraz perwersyjne manipulacje i deformacje, którymi ten dźwięk będzie poddawany i opóźniany, były dla nas kluczowe. Jeśli założymy, że narracja czy kazualność, stosunki przyczynowo-skutkowe nie istnieją, musimy również założyć, że nie ma narracji. A więc maksymalistyczne dążenia Massimiliano Gioniego do stworzenia Pałacu Encyklopedycznego są – by użyć właściwego słowa – zbyt maksymalistyczne."
Do wystawy głównej "Pałac Encyklopedyczny" Gioni zaprosił czterech artystów z Polski: Pawła Althamera, Mirosława Bałkę, Jakuba Juliana Ziółkowskiego oraz Artura Żmijewskiego. W tym roku w Wenecji będzie można obejrzeć także prace innych polskich twórców: Karolina Breguła znajdzie się na wystawie zbiorowej w Pawilonie Rumunii, a kilku innych artystów w "Pawilonie Zero", organizowanym przez Tomasza Wendlanda z Mediation Biennale.
Oprócz tego dwójka polskich kuratorów będzie zaangażowana w międzynarodowe projekty prezentowane na Biennale. Kuratorem Pawilonu Estońskiego został Adam Budak z Hirshhorn Museum and Sculpture Garden w Waszyngtonie, natomiast Pawilonu Gruzińskiego – Joanna Warsza, niezależna kuratorka.
Więcej informacji na stronie Pawilonu Polskiego: www.labiennale.art.pl oraz na Facebooku...
Pawilon Polski na 55. Międzynarodowej Wystawie Sztuki – la Biennale di Venezia
1.06–24.11.2013
Preview: 29–31.05.2013
Wernisaż: 30.05, g. 12:00
KONRAD SMOLEŃSKI
"Everything Was Forever, Until It Was No More"
Kuratorzy wystawy: Daniel Muzyczuk, Agnieszka Pindera
Komisarz Pawilonu Polskiego: Hanna Wróblewska
Asystent komisarza: Joanna Waśko
Organizator: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Współorganizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytut Adama Mickiewicza
Autorka: Agnieszka Sural, 24.04.2013