"Piotr Korczak 'Szalony' jest demiurgiem sportowej wspinaczki w Polsce. Od połowy lat osiemdziesiątych XX wieku tworzył kolejne stopnie trudności dróg wspinaczkowych. Jego drogi są legendami. W 1988 roku stworzył drogę wspinaczkową, która była tylko o pół stopnia łatwiejsza od najtrudniejszej drogi na świecie! Korczak zainspirował do wspinania kilka pokoleń wspinaczy" - planszą z takim napisem kończy się półgodzinny dokument Marcina Koszałki, autorem jej treści jest Jacek Trzemżalski z "Magazynu Górskiego". Film jest próbą naszkicowania portretu niezwykle interesującego, niekonwencjonalnego człowieka oraz wybitnego sportowca.
Piotr Korczak jest krakowianinem, absolwentem historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ma żonę i dorosłego syna. Z zawodu historyka dawno zrezygnował, od ponad trzydziestu lat pochłania go wspinaczka skałkowa. By zapewnić sobie oraz swojej rodzinie egzystencję, pracuje jako robotnik, wykonując prace na wysokościach. Szybko stał się w środowisku wspinaczkowym postacią wręcz kultową, zarówno ze względu na sportowe wyczyny, pełne oddanie swej pasji, jak i niezwykle oryginalne poglądy.
W rozmowie z Andrzejem Mirkiem, opublikowanej na stronie www.wspinanie.pl, na pytanie, co najbardziej lubi we wspinaniu, odpowiada: "To, że jest na serio. Jak porządna wojna. Życie, w sensie społecznym, jest na niby. To pasmo konwencji". Zapytany, czy widzi możliwość połączenia wspinania z życiem osobistym (rodzinnym) oraz zawodowym (ew. nauką), odpowiada: "Nie widzę - o ile wspinanie jest 'naprawdę', tzn. jak porządna wojna, która (Nietzsche) jest najlepszym uzasadnieniem dla samej siebie".
"Deklaracja nieśmiertelności" zachwyca niezwykle wyrafinowaną warstwą wizualną, nawiązującą do słynnych filmów Bogdana Dziworskiego ("Sceny narciarskie z Franzem Klammerem" zrealizowane wspólnie z Geraldem Karglem i Zbigniewem Rybczyńskim, 1980; "Kilka opowieści o człowieku", 1983), profesora i mentora Koszałki, pełniącego gościnnie w jego dokumencie funkcję współoperatora kamery. Nie mniej interesująca jest bogata, zróżnicowana wewnętrznie warstwa dźwiękowa, w której obok monologu Korczaka, rozmowy, jaką toczy z nim reżyser, ważną rolę pełni impresyjna muzyka Andrzeja Smolika, dźwięki naturalne (szmery) oraz dramaturgicznie zastosowane elementy ciszy. W pewnej chwili Koszałka pyta: "A dlaczego wziąłeś udział w tym filmie?". "Z banalnego powodu, z naszej starej przyjaźni, mam jakiś sentyment do ciebie. A poza tym całkiem przyjemnie się wspinałeś jak na tamte czasy" - odpowiada bohater dokumentu.
To jednak tylko część prawdy, resztę dopowiada sam film. Kino zachowuje naszą młodość, jest odporne na przemijanie, my odchodzimy - nasze światłoczułe odbicia na taśmie filmowej pozostają. "Nie wyobrażam sobie starości, a swój wiek, nie biologiczny, a mentalny, oceniam na dwadzieścia siedem lat" - mówi blisko pięćdziesięcioletni wspinacz. Zapytany o sprawy ostateczne, stwierdza: "Wystarczy górnolotnie przytoczyć słowa Cezara, że najlepszą śmiercią jest śmierć niespodziewana. Czuję, że coś po prostu wybawi mnie z tego kłopotu, na pewno nie będę patrzył przez okno w domu spokojnej starości".
Przemijanie, starzenie się, śmierć to obsesyjne tematy kina dokumentalnego Marcina Koszałki. W "Śmierci z ludzką twarzą" (2006) krakowski reżyser opowiada o współpracy polskiego zakładu pogrzebowego oraz czeskiej spalarni zwłok. W niezwykle osobistym "Ucieknijmy od niej" (2010) powraca we wspomnieniach do nieżyjących już rodziców, szukając ich śladów w tym, co pozostało: w siostrze, lecz głównie - w sobie. Zaś w "Istnieniu" (2007) kreśli portret Jerzego Nowaka, znakomitego krakowskiego aktora, który od lat zmaga się z ciężką chorobą, starając się godnie przygotować do śmierci, która przecież kiedyś musi przyjść. "Jedno jest pewne, że wszyscy zdążamy ku jednemu, bez względu na to, co robimy i kim jesteśmy, wszyscy musimy odejść" - mówi pracownica zakładu pogrzebowego z Kędzierzyna-Koźla w "Śmierci z ludzką twarzą".
"Deklaracja nieśmiertelności" to próba naszkicowania portretu człowieka, który zmaga się z przemijaniem, z nieuchronnymi prawami natury, doprowadzającymi do coraz większej destrukcji ludzkiego organizmu. "Nie ma większego marzenia niż być wiecznie młodym" - wyznaje Korczak. "Czy masz pogardę do starości?" - pyta Koszałka. "Oczywiście, że mam. Nie pogardę do starości innych ludzi, ale do własnej starości". Reżyser brnie dalej: "Ale nie miałbyś odwagi się zabić?" - pyta z niepokojem. "A skąd wiesz, że bym nie miał..." - słyszy w odpowiedzi.
- "Deklaracja nieśmiertelności", Polska 2010. Reżyseria, scenariusz, zdjęcia: Marcin Koszałka, operator kamery: Marcin Koszałka, Bogdan Dziworski (gościnnie), montaż: Anna Wagner, muzyka: Andrzej Smolik, dźwięk: Jacek Kołtuniak, Mikołaj Kaczmarczyk, Krzysztof Ridan, Krzysztof Suchodolski, kierownictwo produkcji: Zofia Goraj, producent: Ryszard Urbaniak. Produkcja: Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Telewizja Polska SA (przy wsparciu finansowym Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej). Kolor, 31 min.
Nagrody:
- Nagroda Prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Nagroda Publiczności oraz Nagroda Jury Studentów Miasta Krakowa w konkursie krajowym 50. Krakowskiego Festiwalu Filmowego, 2010;
- Wyróżnienie Specjalne Jury oraz Nagroda Publiczności na 6. Spotkaniach z Filmem Górskim w Zakopanem, 2010;
- II Nagroda Jury i Nagroda Publiczności w międzynarodowym konkursie filmowym 8. Krakowskiego Festiwalu Górskiego, 2010;
- Dyplom Honorowy na 41. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Tampere, 2011;
- Srebrny Hugo za najlepszy film dokumentalny na 47. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Chicago, 2011;
- Nagroda Główna Srebrna Gencjana za najlepszy wkład artystyczno-techniczny na 59. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Trydencie, 2011;
- Wyróżnienie na 9. Gdańsk DocFilm Festival, 2011;
- Nagroda dla najlepszego filmu dokumentalnego do 30 minut na 46. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach, 2011;
- I Nagroda w kategorii filmów eksperymentalnych na 5. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "Cines del Sur" w Granadzie, 2011;
- Nagroda Camera Alpin in Gold za najlepszy film wspinaczkowy na 23. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Górskich w Grazu, 2011;
- Nagroda Specjalna Jury w konkursie Global Vision na 43. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Bolzano, 2011;
- Nagroda za najlepszy film dokumentalny na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "Bristol Encounters" w Bristolu, 2011.
Autor: Jerzy Armata, listopad 2011