Okładka nagrodzonej książki
Laureatką dorocznej nagrody miesięcznika "Nowe Książki" została Krystyna Czerni za biografię Jerzego Nowosielskiego "Nietoperz w świątyni" - styczeń 2012.
Krystyna Czerni została tegoroczną laureatką dorocznej nagrody miesięcznika "Nowe Książki" za biografię zmarłego rok temu jednego z najwybitniejszych polskich malarzy Jerzego Nowosielskiego. Książka zatytułowana jest "Nietoperz w świątyni".
Jak uzasadnia redakcja "Nowych Książek" - w nagrodzonej biografii - dziele wnikliwym, odważnym i empatycznym - patrzy ona na artystę z rozmaitych punktów widzenia, zawsze z szacunkiem, czcią i zrozumieniem, choć nie bezkrytycznie. Taka polifonia to dobry sposób na portret człowieka o niepodważalnej wielkości, osobowości, niezwykle integralnej, a jednak mozaikowej.
Krystyna Czerni pisze we wstępie do książki:
"Dzieje Nowosielskiego skupiają jak w soczewce najważniejsze rozterki i dramaty mieszkańców tego zakątka Europy XX wieku. [...] Warto poznać źródła, z których wypływa jego myśl i sztuka, pochylić się nad nieprostym losem tego wielkiego artysty i pięknego, choć tragicznego człowieka."
Pierwsza biografia zmarłego w lutym 2011 roku Jerzego Nowosielskiego rzuca nowe światło na jego życie i twórczość. Pokazuje go jako artystę, który zmienił na zawsze oblicze polskiej sztuki i wywiera wpływ na kolejne pokolenia twórców. Portretuje człowieka z jego wszelkimi słabościami i bolesnymi rozdarciami.
Tytuł książki autorka zaczerpnęła ze zdania Tadeusza Różewicza:
"Malarstwo Nowosielskiego to malarstwo rozpięte na ramionach miłości 'niebiańskiej' i miłości 'ziemskiej'. Rozdarty przez te dwie miłości malarz przypomina czasem anioła, a czasem nietoperza wiszącego w podziemiach opuszczonej świątyni."
Czerni szczegółowo opisuje drogę twórczą i działalność pedagogiczną Nowosielskiego, nie pomija też jego spraw osobistych, nawet tych drażliwych, jak uzależnienie od alkoholu. "Dla Nowosielskiego stan nietrzeźwości miał jakiś niepojęty, oczyszczający, sakralny wymiar. Nowosielski uprawia pijaństwo, tak jak uprawia sztukę" - cytuje Czerni studenta Nowosielskiego Władysława Podrazika.
Jerzy Nowosielski, syn Łemka i spolonizowanej Austriaczki, przez całe życie pielęgnował w sobie przynależność do wielu kultur. Najbardziej czuł się związany z kulturą polską, ale, jak mawiał Tadeusz Różewicz, "Nowosielski miał jedno oko polskie, drugie - ukraińskie, w którym niekiedy widać było zły błysk".
W ostatnich latach Nowosielski wycofał się niemal całkowicie z życia, nie wychodził z mieszkania, gdzie przyjaciele się nim opiekowali. Zmarł 21 lutego 2011 roku.
Krystyna Czerni - pisarka, krytyk i historyk sztuki. Ma na swoim koncie wiele publikacji adresowanych i do koneserów, i do początkujących entuzjastów sztuki, m.in. "Rezerwat sztuki: tropami artystów polskich XX wieku", "Tadeusz Kantor. Malarstwo i teatr - przewodnik po twórczości artysty", a także liczne tomy z kolekcji "Wielcy malarze". Wiele z nich poświęciła Nowosielskiemu. W ostatnich latach opracowała album jego malarstwa, korespondencję z Tadeuszem Różewiczem oraz rozmowy ze Zbigniewem Podgórcem.
Nagroda miesięcznika "Nowe Książki" przyznawana jest corocznie książkom reprezentującym wybitne wartości humanistyczne. Jej dotychczasowymi laureatami byli m.in. Tadeusz Różewicz, Jerzy Jedlicki, Ryszard Kapuściński, Barbara Skarga, Urszula Kozioł, Kazimierz Orłoś. W zeszłym roku laureatem został Andrzej Bieńkowski, autor książki "1000 kilometrów muzyki. Warszawa - Kijów". Fundatorem nagrody jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Książka "Nietoperz w świątyni" ukazała się nakładem wydawnictwa Znak.
Źródło: PAP, materiały własne