Teatr istnieje od 1953 roku. Inaugurował działalność 16 stycznia 1954 roku "Ślubami panieńskimi" Aleksandra Fredry w reżyserii pierwszego dyrektora artystycznego sceny - Ireny Górskiej (1953–1955). Od 1958 roku nosi imię Juliusza Słowackiego, nadane przy okazji uroczystej premiery "Fantazego" w inscenizacji Tadeusza Aleksandrowicza, która odbyła się 12 kwietnia 1958 roku w nowo oddanym do użytku gmachu koszalińskiej sceny. Teatr, początkowo grający w sali Wojewódzkiego Domu Kultury, zyskał wówczas dla swoich potrzeb poewangelicką świątynię z początku XX wieku. W latach 2007-2008 gmach przeszedł gruntowną modernizację. Od 2007 roku szefem Bałtyckiego Teatru Dramatycznego jest jego były aktor, Zdzisław Derebecki.
W ostatnich sezonach o Koszalinie stało się głośniej za sprawą brawurowych przedstawień Piotra Ratajczaka, który wystawił przeniesionego w miejscowe realia "Wodzireja. Koszalin Kulturkampf" Artura Pałygi według filmu "Wodzirej" Feliksa Falka (2008) i "Szewców" Stanisława Ignacego Witkiewicza obśmiewających współczesną intelektualną nowomowę i modne teorie naukowe (2009). Ostatnio w Koszalinie pokazał również swoją interpretację "Kartoteki" Tadeusza Różewicza (2011).
Teatr ma trzy sceny: Dużą, Małą oraz Scenę na zapleczu. Od 2010 roku jest organizatorem Koszalińskich Konfrontacji Młodych m-teatr, podczas których można zobaczyć przedstawienia najciekawszych twórców młodej generacji, swoje prac pokazywali tutaj między innymi Weronika Szczawińska, Radosław Rychcik, Aleksandra Popławska. W 2010 roku festiwal wygrał Krzysztof Garbaczewski widowiskiem "Odyseja" na motywach Homera (2009, Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu), rok później zwyciężyła Ewelina Marciniak, która przedstawiła "Nowe Wyzwolenie" Stanisława Ignacego Witkiewicza (2010, Teatr Polski w Bielsku-Białej).
Bałtycki Teatr Dramatyczny przez lata pozostawał sceną prowincjonalną, odnoszącą sukcesy na lokalnym Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu. Wiele grał w objeździe, na przykład w sezonie1959/1960 pokazywał przedstawienia aż w sześciu województwach - koszalińskim, szczecińskim, gdańskim, zielonogórskim, bydgoskim i poznańskim. W latach 1958–1976 prowadził drugą, stałą scenę w Słupsku.
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, za sprawą Tadeusza Aleksandrowicza (dyrektor naczelny i artystyczny sceny w latach 1958–1962), w repertuarze teatru ważne miejsce zajmowała dramaturgia Juliusza Słowackiego i widowiska Szekspirowskie. Aleksandrowicz wyreżyserował tu między innymi "Balladynę" (1959), "Mazepę" (1961), a także "Hamleta" (1960) i "Poskromienie złośnicy" (1961) z występującą gościnnie w roli tytułowej Danutą Szaflarską. Jednocześnie na scenie grano lekki, komediowy repertuar. Stanisław Wohl przygotował na przykład "Szklankę wody" Eugene'a Scribe'a (1959). Ciekawym okresem w historii sceny była krótka dyrekcja Jana Maciejowskiego (1962–1963), który hołdował idei teatru próbującego mierzyć się z rzeczywistością, a także poszukiwaniom formalnym. Koszalińska scena pokazała wówczas między innymi "Kordiana" Słowackiego w inscenizacji Maciejowskiego (1963) i grane podczas jednego wieczoru "W małym dworku" Stanisława Ignacego Witkiewicza i "Karola" Sławomira Mrożka w reżyserii Hieronima Konieczki (1963). Zintegrowany już zespół koszalińskiej sceny przejął w 1963 roku Lech Komarnicki, który szefował teatrowi do 1967 roku i jednocześnie był jednym z jego głównych reżyserów. Pokazał między innymi "Pluskwę" Włodzimierza Majakowskiego (1963) i "Juliusza Cezara" Williama Szekspira (1964). W tym czasie odbyła się również premiera "Radosnych dni" Samuela Becketta przygotowana przez związaną z koszalińskim teatrem Noemi Korsan, ze świetnymi rolami Ryszardy Hanin i Jana Matyjaszkiewicza (1965). W Bałtyckim Teatrze debiutował jako reżyser Maciej Prus, autor między innymi scenicznych interpretacji "Edwarda II" Christophera Marlowe'a (1969), "Jana Macieja Karola Wścieklicy" Witkacego (1969) oraz "Pana Puntili i jego sługi Mattiego" Bertolta Brechta (1969). Teatr mógł się w tym czasie poszczycić ciekawie opracowywaną oprawą plastyczną przedstawień, dla sceny pracowali scenografowie Kazimierz Wiśniak i Zofia Wierchowicz, autorka dekoracji między innymi do "Snu srebrnego Salomei" Słowackiego w reżyserii Romana Kordzińskiego (1969).
Po marazmie lat siedemdziesiątych na koszalińskiej scenie, która traci porozumienie z publicznością, teatr nabiera oddechu w czasie dyrekcji Andrzeja Rozhina (dyrektor artystyczny w latach 1979–1981) wraz z premierami przedstawień "Teraz kabaret" Jana Pietrzaka w reżyserii Włodzimierza Matuszaka (1979) i "Kordianem" Słowackiego w inscenizacji Rozhina. W nowej dekadzie w Koszalinie realizacje według własnych scenariuszy pokazuje Andrzej Strzelecki, reżyseruje muzyczno-kabaretowych "Clownów" (1982) i "Kazanie" (1983). Inny typ repertuaru proponuje Andrzej Maria Marczewski, szef sceny w latach 1986–1988, daje premiery między innymi "Seansu" Ireneusza Iredyńskiego (1986) i "Zezowatego szczęścia 2" na podstawie powieści Jerzego Stefana Stawińskiego (1986) oraz "Klatki, czyli domu, w którym mieszkał laureat Nagrody Nobla" Slobodana Stojanovicia (1987).
W ostatnich dekadach koszalińska publiczność mogła oglądać między innymi teatralną klasykę – "Peer Gynta" Henryka Ibsena w inscenizacji Jerzego Wojtkowiaka (1999), "Marię Stuart" Słowackiego (1999) w scenicznej interpretacji Ryszarda Majora (1999), a także adaptację "Hanemanna" Stefana Chwina w reżyserii Sebastiana Majewskiego (1998) oraz przedstawienia Jana Machulskiego – "Amadeusza" Petera Shaffera (2001) i Fredrowskie "Śluby panieńskie" (2004). Na scenie Bałtyckiego Teatru Dramatycznego pojawiła się także twórczość Witolda Gombrowicza. Zagrano "Zbrodnię z premedytacją" w reżyserii Pawła Szumca (1986), Waldemar Śmigasiewicz zrealizował tutaj jedną ze swoich wersji "Ślubu" (2003). Teatr podjął współpracę z reżyserami młodszych pokoleń, którzy brali na warsztat także najnowsze teksty. Pracowali tutaj Jacek Papis ("Jak wam się podoba" Williama Szekspira, 2009), Giovanny Castellanos ("O miłości i innych demonach" Gabriela Garcii Márqueza, 2006), Michał Siegoczyński (monodram "…syn" według tekstu reżysera, 2006), Anna McCracken ("Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku" Doroty Masłowskiej, 2010) i Weronika Szczawińska ("Jak być kochaną" Agnieszki Jakimiak, sztuka inspirowana opowiadaniem Kazimierza Brandysa i filmem Wojciecha Jerzego Hasa, 2011).
Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego
ul. Heleny Modrzejewskiej 12
75-729 Koszalin
Tel.: (+48 94) 342 20 58, (+48 94) 342 22 67
Fax: (+48 94) 346 26 50
Email: sekretariat@btd.koszalin.pl
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, listopad 2011