Jan A. P. Kaczmarek; fot. Michał Mutor/Agencja Gazeta
3 lipca 1811 roku rozpoczynają się wydarzenia opisane przez Adama Mickiewicza w "Panu Tadeuszu". Dwieście lat później - dokładnie co do dnia - w Filharmonii Narodowej w Warszawie po raz pierwszy zabrzmi "Koncert Jankiela". Utwór znany wszystkim Polakom, choć nikt go nigdy nie słyszał, na zamówienie Instytutu Adama Mickiewicza skomponował Jan A. P. Kaczmarek.
W dziele Mickiewicza koncert Jankiela wypełnia duże partie XII księgi, uświetniając zaręczyny Zosi i Tadeusza. To właśnie pannie młodej udaje się namówić obecnego wśród gości Żyda Jankiela, słynnego ze swego kunsztu cymbalisty ("Było cymbalistów wielu/ ale żaden z nich nie śmiał zagrać przy Jankielu", Księga XII, w.641-642), by zagrał dla niej koncert.
Na oryginalny koncert Jankiela z "Pana Tadeusza" składały się znane melodie, które goście weselni odczytywali jako aluzje do niedawnych wydarzeń związanych z sytuacją Polski. I tak Jankiel rozpoczyna od skocznej, radosnej melodii Poloneza Trzeciego Maja, która we wszystkich rozbudza na nowo nadzieję:
"Razem ze strón wiela
Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela
Ozwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki.
Brzmi Polonez Trzeciego Maja! - Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją -
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali"
Po tej triumfalnej melodii następuje "fałszywy akord jak syk węża", który sygnalizuje przejście do kolejnego wydarzenia, a mianowicie konfederacji Targowickiej. Następny zwrot melodyczny przynosi groźny marsz, stanowiący dźwiękową ilustrację rzezi Pragi, krwawego zdobycia części miasta przez Rosjan podczas insurekcji kościuszkowskiej. Potem jest jeszcze powstanie i walki legionów, wszystko zaś kończy radosna melodia Mazurka Dąbrowskiego, która z powrotem napawa zebranych pogodą ducha.
Nieśmiałą próbę koncertu Jankiela połączoną z finałowym polonezem Wojciecha Kilara dał w swojej wersji "Pana Tadeusza" Andrzej Wajda.
Jak będzie wyglądał "Koncert Jankiela" Jana A. P. Kaczmarka, na razie nie wiadomo. Wszystko okaże się w niedzielę podczas premiery dzieła w Filharmonii Narodowej.
W prapremierowym wykonaniu utworu udział weźmie Sinfonia Varsovia wraz z solistami z zespołu cymbalistów Wasilinki Białoruskiej Państwowej Akademii Muzyki, pod batutą Marca Minkowskiego. W programie koncertu usłyszymy również uwerturę do opery "Dwie chatki" Karola Kurpińskiego oraz "III Symfonię Eroica" Ludwiga van Beethovena.
Bilety dostępne w kasach Filharmonii Narodowej w Warszawie (wejście od ul. Sienkiewicza).
Informacja: tel. (22) 55 17 128, rezerwacja: tel. (22) 55 17 149 (od poniedziałku do piątku w godz. 10.00-15.00).
Filharmonia Narodowa
ul. Jasna 5, 00-950 Warszawa
Dyrektor Naczelny i Artystyczny: Antoni Wit
tel. Centrala: (+48 22) 551 71 11
Sekretariat: (+48 22) 551 71 02
Sala Koncertowa (+48 22) 551 71 30,
Sala Kameralna (+48 22) 551 71 32
fax (+48 22) 551 72 00
www.filharmonia.pl
Źródło: informacje własne, www.filharmonia.pl