"Cudowne lato", reż. Ryszard Brylski, na zdj. Helena Sujecka, Antoni Pawlicki
Najnowszy film Ryszarda Brylskiego, twórcy Deborah i Żurku, jest zapowiadany jako pierwsza polska czarna komedia romantyczna. Nie znaczy to, że Cudowne lato jest filmem czarnym w znaczeniu kina noir, ale ze szczyptą czarnego humoru, który dodaje pikanterii pogodnej opowieści o dojrzewaniu i pierwszej miłości. Bohaterką jest Kitka - jak o sobie mówi - "ostatnia klasowa dziewica", która szuka swojego miejsca po ukończeniu szkoły średniej. Kitka określana bywa jako brzydula, co nie byłoby być może wielką tragedią, gdyby nie to, że jej matka była uznaną pięknością, obiektem pożądania wszystkich mężczyzn w okolicy. Aby poślubić swego wybranka - rzeźbiarza, prowadzącego zakład kamieniarski - musiała uciec z domu. Owocem szczęśliwego związku jest właśnie Kitka, z rozrzewnieniem wspominająca matkę, która zmarła w wypadku przygnieciona płytą nagrobną. Jej śmierć sprawiła, że ojciec zarzucił rzeźbiarstwo i pogrążył się w alkoholizmie. Dziadek Kitki, miejscowy rzeźnik, przelał na wnuczkę całą miłość, jaką żywił do córki.
Z inicjatywy dziadka właściciel miejscowego zakładu pogrzebowego proponuje dziewczynie pracę recepcjonistki, ale Kitka odrzuca propozycję. Wolałaby uwolnić się z zaklętego kręgu usług cmentarnych, ale dla osoby tuż po maturze nie ma żadnych propozycji. W urzędzie pracy jej uwagę przyciąga ogłoszenie wróżki, bliźniaczo podobnej do matki. Zanim jednak zdoła ją odwiedzić, zostaje zatrudniona w zakładzie dziewiarskim, mieszczącym się pod tym samym adresem. Nie wie jeszcze, że to część sprytnego planu, jaki opracowała jej zmarła matka.
"Uwielbiam dwuznaczności, przeplatanie śmiesznego ze strasznym" - takie artystyczne credo uzupełnia artystyczną sylwetkę Ryszarda Brylskiego na jednym z portali internetowych. Cudowne lato jest najlepszą tego ilustracją. Wprawdzie w tym filmie nie ma niczego strasznego, wszystko znajduje racjonalne wyjaśnienie, ale konwenans, nakazujący powagę wobec śmierci i pogrzebu, pozostaje w skrajnej sprzeczności wobec pogodnej w sumie historii pierwszej miłości. Bo Kitka nie tylko ma znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie, ale i właściwego partnera, z którym połączy ją płomienne uczucie. Początkowymi krokami dziewczyny w tym kierunku kieruje przypadek, ale w ciągu kilku tygodni będzie musiała podjąć swoje pierwsze dojrzałe decyzje. Być może nawet bardziej dojrzałe, niż wskazuje na to jej młody wiek.
Cudowne lato jest więc przede wszystkim filmem o dojrzewaniu, wykraczającym daleko poza kwestie inicjacji seksualnej. To także opowieść o narodzinach kobiecej intuicji i o miłości w różnych odcieniach - od relacji między rodzicami i dziećmi, poprzez uczucia małżeńskie, po związki, które dopiero małżeństwem mogą zaowocować. Relacje międzyludzkie przenoszą film Brylskiego w sferę obyczajów. I tu reżyser szykuje zaskakującą niespodziankę: spojrzenie na obyczaje pogrzebowe jako na gałąź przemysłu, być może w Polsce dopiero raczkującego, ale na świecie dobrze już rozwiniętego. Element rywalizacji między dwoma przedsiębiorcami, tradycyjnym kamieniarzem i właścicielem goniącego za nowinkami zakładu pogrzebowego, staje się punktem wyjścia do krzepiącej - nawet w obliczu spraw ostatecznych - puenty.
Skromny, kameralny i pogodny - mimo cmentarnego cienia - film Brylskiego wyróżnia aktorstwo. W podwójnej roli matki Kitki i wróżki wystąpiła Katarzyna Figura, która za poprzedni film reżysera, Żurek, została wyróżniona Orłem - Polską Nagrodą Filmową. Partneruje jej, debiutująca na ekranie w dużej roli, Helena Sujecka, dająca próbkę swych dużych możliwości, oraz Marek Kasprzyk i Jerzy Trela - jako ojciec i dziadek Kitki.
Film był pokazywany poza konkursem na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, a także na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie, gdzie został wyróżniony przez Zielonogórski Klub Kultury Filmowej. Cudowne lato jest także laureatem przeglądów polskiego kina w Chicago (nagroda jury) i Seatlle (nagroda publiczności).
- Cudowne lato, Polska 2010. Reżyseria: Ryszard Brylski, scenariusz: Agata Nowak, Wojciech Lepianka, Ryszard Brylski, zdjęcia: Arek [Arkadiusz] Tomiak, muzyka: Mikołaj Stroiński, scenografia: Maria Kostrzewska-Baron, Sławomir Witczak, kostiumy: Małgorzata Zacharska, montaż: Jarosław Kamiński, dźwięk: Michał Kosterkiewicz. Występują: Helena Sujecka (Kitka), Katarzyna Figura (matka, wróżka Aurelia - 2 role), Marek Kasprzyk (Edgar), Jerzy Trela (dziadek), Antoni Pawlicki (Konrad), Cezary Łukaszewicz ("Rudy"), Bronisław Wrocławski (Gadowski). Produkcja Opus Film. Współfinansowanie: Polski Instytut Sztuki Filmowej. Dystrybucja: ITI Cinema. Czas wyświetlania: 85 min. W kinach od 11 lutego 2011 roku.
Autor: Konrad J. Zarębski, styczeń 2011