"Trzy poematy Henri Michaux" (Trois poèmes d'Henri Michaux) powstały w latach 1962-63 na zamówienie Slavko Zlatićia, dyrygenta Chóru Radia Zagrzeb. Było to pierwsze dzieło Witolda Lutosławskiego skomponowane na zamówienie pochodzące z zagranicy. Prawykonanie odbyło się 9 maja 1963 roku w ramach festiwalu muzyki współczesnej Biennale w Zagrzebiu. Do wykonania utworu niezbędne było wprowadzenie dwóch dyrygentów, stąd też chórem dyrygował Slavko Zlatić, a orkiestrę poprowadził kompozytor.
Aparat wykonawczy utworu obejmuje 20-głosowy chór i orkiestrę składającą się z 23 wykonawców, wśród których, co wyjątkowe u Lutosławskiego, brak instrumentów smyczkowych. Jako tekst posłużyły kompozytorowi trzy poematy współczesnego poety francuskiego Henri Michaux. Według zamysłu kompozytora, trzy części utworu zestawione są według zasad klasycznej tragedii. Treść pierwszego z poematów zatytułowanego "Pensées" ("Myśli") to sceptyczne rozważania na temat ludzkich myśli. Drugi z wierszy - "Le grand combat" ("Wielka walka") dotyczy krwawej walki dwóch ludzi. Jest to część kulminacyjna utworu, w której na wzór klasycznej tragedii dochodzi do rozwoju konfliktu i katastrofy. Trzeci z poematów "Repos dans le malheur" ("Odpoczynek w nieszczęściu") przedstawia pełną melancholii rezygnację i przynosi odprężenie.
O swoim stosunku do tego poetyckiego tekstu i jego roli w utworze Lutosławski mówił w 1965 roku we wprowadzeniu do audycji BBC:
Wyboru trzech tekstów Henri Michaux dokonałem mając już przedtem ogólny projekt całego utworu. Wybrane teksty oddziaływały z kolei na kształtowanie formy muzycznej w jej szczegółach. Wiersz, jego sens, budowa, a nawet poszczególne słowa musiały wywrzeć wpływ na muzykę mojego utworu. Było to zresztą moim zamiarem. Gdybym uczynił inaczej, gdyby słowa tekstu miały być tylko jednym więcej elementem dźwiękowym muzyki, byłoby to nadużyciem, fałszem artystycznym, a już co najmniej - nieporozumieniem.
"Trzy poematy Henri Micha" to dzieło w dużym stopniu oparte na technice aleatoryzmu kontrolowanego.
Poszczególni wykonawcy mogą w wielu miejscach traktować swe partie, jeśli chodzi o wartości rytmiczne, z dużą dowolnością. Ma to umożliwić uzyskanie nieraz bardzo złożonych faktur rytmicznych i dźwiękowych przy minimalnych trudnościach technicznych dla śpiewaków i muzyków. Psychika poszczególnych wykonawców jest tu więc czynnikiem, który staram się włączyć do zespołu środków kompozytorskich. Jest to stanowisko przeciwne mechanicznemu, abstrakcyjnemu traktowaniu dźwięku, stanowisko, którego celem jest restytucja przyjemności, jaką wykonawca odczuwał odtwarzając utwór muzyczny. Staram się więc czynić użytek z indywidualnych zdolności i atutów każdego z wykonawców, żądając nieraz, aby grał lub śpiewał w dużym zespole z taką swobodą, z jaką by grał lub śpiewał zupełnie sam.
Ze względu na zastosowanie różnych rodzajów rytmiki i różnych zasad organizowania czasu, wprowadzonych w utworze niemal równocześnie, do wykonania dzieła niezbędny jest udział dwóch dyrygentów. Kolejną innowacją było pojawienie się w partii wokalnej, oprócz tradycyjnego śpiewu, również innych metod zastosowania ludzkiego głosu: krzyku, mowy, melorecytacji i szeptu. Te nietypowe sposoby użycia ludzkiego głosu, wynikające z poszukiwania najwłaściwszej interpretacji tekstu poetyckiego, Lutosławski wykorzystał głównie w środkowej części utworu - "Le grand combat", której partia chóralna operuje wyłącznie dźwiękami o nieokreślonej wysokości.
"Trzy poematy Henri Michaux" szybko zyskały sobie uznanie na arenie międzynarodowej. Za nagranie tego utworu dokonane podczas "Warszawskiej Jesieni" w 1963 roku Lutosławski otrzymał nagrodę Prix Mondial du Disque przyznaną przez Fundację im. Sergiusza Kusewickiego. Rok później Lutosławskiemu przyznano najwyższe wyróżnienie na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. W Polsce 22 lipca 1964 roku Lutosławski otrzymał, po raz drugi, Nagrodę Państwową I stopnia (wcześniej w 1955 roku taką nagrodę otrzymał za Koncert na orkiestrę).
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, maj 2004.