Dogorywający system polityczno-gospodarczy prowokował jednak twórców do rozważań nad przyszłością Polski, w tym nad kwestiami ekonomicznymi. Impresję na temat siły pieniądza znajdziemy m.in. w nagrodzonej w 1988 roku na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie "Szychcie" (1988) Jerzego Kaliny. Zmiany, które nastąpiły po 1989 roku, dotknęły niemal wszystkich Polaków, którzy z dnia na dzień rozpoczęli agresywną pogoń za pieniądzem, tak sugestywnie zapowiedzianą przez Serafińskiego w "Wyścigu" (1989).
Urzędujący w przepięknej pałacowej sali notabl daje sygnał do rozpoczęcia wyścigu. Archiwalne zdjęcia pędzącego peletonu kolarskiego po chwili zamieniają się w bardziej detaliczne ujęcia poszczególnych uczestników zmagań. Kogóż tam nie ma? Widzimy przekrój przez całe polskie społeczeństwo: chwalącego się medalami biurokratę, architekta trzymającego na kierownicy plany, piękną damę otuloną futrem, zakonnicę, milicjanta, inteligenta w wytartej na łokciach marynarce, otwierającego butelkę wódki górala, tajniaka, muzyka rockowego, górnika, rolnika…
Wszyscy oni pędzą pobudzeni wizją zdobycia obiecanych "dewiz". Nikt jednak nie gra fair. Milicjant spowalnia konkurentów sprawdzając ich dokumenty, lekarz ochoczo bada damę w futrze, góral upija inteligenta. Rywalizacja robi się coraz bardziej brutalna: zaczynają się przepychać, bić, wzajemnie grozić, dusić, a w ruch idą pięści, grabie, parasolki… Całość obserwuje, z wyraźnym rozbawieniem, organizator wyścigu: zaciera dłonie, klaszcze z radości i dumnie pali cygaro. Kto będzie zwycięzcą tej morderczej walki? Serafiński brutalnie rozwiewa miraż wygranej – otóż wszyscy poruszają się na zapętlonej taśmie i walka o coraz większe pieniądze nigdy się nie skończy. Ku uciesze tych, którzy na tym naprawdę zarabiają.
Imponujący technicznie, zrealizowany metodą "borowszykowską", czyli manipulowanych zdjęć aktorskich, film Serafińskiego otwierał także nową epokę w kinematografii. Załamanie się mecenatu państwa i demontaż systemu produkcyjno-artystycznego spowodowały również wyścig za pieniądzem wśród filmowców, stąd nie dziwi w filmowym peletonie Serafińskiego obecność kolarza z kamerą.
Nagrody:
- "Złoty Gołąb" – Międzynarodowy Festiwal Filmowy, Lipsk, 1990;
- Nagroda Aragońskiej Federacji DKF – Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażwych, Huesca, 1990.
Wyścig, Polska, 1989 r. Scenariusz, scenografia, animacja, reżyseria: Marek Serafiński; asystent reżysera: Krystyna Gutkowska; muzyka: Janusz Grzywacz; zdjęcia: Jan Ptasiński; asystent: Adam Dąbrowski; montaż: Hanna Michalewicz; asystent montażu: Anna Ewert; operator dźwięku: Roman Błocki; kierownik produkcji: Jolanta Sobczak; produkcja: Studio Miniatur Filmowych w Warszawie. Czas trwania: 6 min.
Autor: Mariusz Frukacz, listopad 2010.