[Antołogija na nowata połska poezija. Systawitełstwo, podbor i prewod [wybór i tłumaczenie] Boris Dankow. Sofija 2006. Uniwersitetsko izdatełstwo "Sw. Kliment Ochridski", Izdatełstwo "Kasiopeja". ss. 486.]
Chodzi o muzę poezji, ale nie konkretnie o Erato czy Euterpe, tylko o tę niewidzialną, którą znają tylko poeci. "Wielka polska muza" - tak zatytułował bułgarski poeta i dziennikarz Boris Dankow wstęp do opracowanego przez siebie, świeżo wydanego w Sofii tomu Antologia nowej poezji polskiej.
Pomysł antologii i pierwsze przekłady powstały jeszcze w latach dziewięćdziesiątych. Boris Dankow, od dawna związany z Polską, poprzednio warszawski korespondent prasowy, kierował wówczas Instytutem Kultury Bułgarskiej w Warszawie, który w tamtych latach stanowił miejsce licznych i częstych spotkań obydwu kultur i ich twórców. Zbieranie materiałów, prace redakcyjne i przekładowe kontynuował po powrocie do Bułgarii, pokonując liczne trudności i przeszkody, nie tylko o charakterze twórczym - te zresztą były najłatwiejsze do przezwyciężenia... Gdy prace były na ukończeniu, Dankow przedstawił w prasie bułgarskiej zarówno koncepcję antologii, jak i pojedyncze przekłady (por. "Twórczość" 2005 nr 10). A dziś ten długo hołubiony pomysł stał się ciałem.
Dankow dokonał rzeczy wielkiej: sam jeden, bez żadnego wsparcia organizacyjnego ani finansowego, stworzył tę fascynującą antologię. Stworzył, czyli wymyślił, dobrał nazwiska, wybrał wiersze, przetłumaczył, napisał wstęp i noty biograficzne, zdobył zdjęcia, zadbał o prawa autorskie, o grafika, o wydawnictwo, wreszcie o środki na opublikowanie dzieła.
A dzieło jest to imponujące: na niemal pięciuset stronach umieszczonych zostało kilkaset wierszy sześćdziesięciu pięciu współczesnych polskich poetów. Pozwolę sobie przytoczyć ich nazwiska - sam dobór też świadczy o charakterze i poziomie antologii.
Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Tadeusz Różewicz, Zbigniew Herbert, Jerzy Ficowski, Julia Hartwig, Jan Twardowski, Jerzy Harasymowicz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Urszula Kozioł, Ernest Bryll, Zbigniew Jerzyna, Krzysztof Gąsiorowski, Marek Wawrzkiewicz, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski, Ryszard Krynicki, Ewa Lipska, Julian Kornhauser, Leszek Szaruga, Bohdan Zadura, Janusz Kryszak, Jacek Bukowski, Janusz Szuber, Adam Ziemianin, Piotr Sommer, Bronisław Maj, Magdalena Ficowska-Łuszczek, Piotr Piaszczyński, Jacek Kaczmarski, Michał Kobyliński, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Machej, Andrzej Sosnowski, Tadeusz Pióro, Karol Maliszewski, Jarosław Mikołajewski, Krzysztof Ćwikliński, Marcin Świetlicki, Dariusz Bugalski, Jakub Ekier, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Marzanna B. Kielar, Jarosław Klejnocki, Marcin Baran, Krzysztof Koehler, Jacek Podsiadło, Andrzej Niewiadomski, Juliusz Erazm Bolek, Darek Foks, Marcin Sendecki, Adam Wiedemann, Agnieszka Herman, Krzysztof Śliwka, Artur Szlosarek, Mariusz Grzebalski, Dariusz Sośnicki, Jacek Gutorow, Tomasz Różycki, Edward Pasewicz, Roman Honet, Michał Kaczyński, Bartosz Muszyński, Bartłomiej Majzel, Tadeusz Dąbrowski.
Prezentacja każdego poety to kilka utworów poetyckich (nigdy nie jest ich mniej niż cztery, bywa, że i siedem-osiem), fotografia i nota bio-bibliograficzna z krótką, kilkuzdaniową charakterystyką twórczości.
"Podczas opracowywania antologii - pisze we wstępie Dankow - stanąłem wobec trudnego wyzwania: musiałem znaleźć najprecyzyjniejsze kryterium prezentacji znanych i wybitnych polskich poetów, ryzykując pozostawieniem niektórych z nich w cieniu lub wręcz pominięciem. Nie było moim zamiarem ukrywanie osobistych preferencji ani bezradności, wynikającej z niemożności ogarnięcia wszystkich. Z drugiej strony nieobecność niektórych poetów wynika z ich woli i pragnienia."
Warto przypomnieć, że pierwsza bułgarska poważna i reprezentatywna antologia współczesnej poezji polskiej ukazała się już w 1921 roku. Jej twórcami byli: wybitny krytyk i teoretyk literatury Bojan Penew (1882-1927) oraz jego żona, znakomita poetka i tłumaczka polskiej poezji Dora Gabe (1888-1983). W niemal pół wieku później to ona, wraz z trojgiem młodszych o pokolenie utalentowanych poetów i tłumaczy: Błagą Dimitrową (1922-2003), Pyrwanem Stefanowem (ur. 1931) i Petyrem Karaangowem (ur. 1931) opracowała i wydała kolejny wybór - antologię Współcześni poeci polscy (1967). Autorzy, którzy zostali w niej zaprezentowani jako przedstawiciele młodszego pokolenia - Szymborska, Herbert, Różewicz - otwierają, już jako klasycy, antologię Borisa Dankowa.
Jak podpowiada przytoczony zestaw nazwisk, wybór Dankowa jest jednocześnie i reprezentatywny, i autorski. Niezależnie od osobistych preferencji, którym autor wyboru daje wyraz, imponuje jego oczytanie, wiedza, orientacja, a także poetycka i językowa intuicja. Przekłady są doskonałe, wstęp i noty o autorach - trafne w ocenach i bogate treściowo.
Dla bułgarskich polonistów i w ogóle miłośników poezji taka antologia jest niezwykle cenna. Dla polskiej kultury i polskich poetów to skarb. Zdumiewające, że przysporzył go trud jednego tylko człowieka.
Hanna Karpińska
© by "Twórczość" 2007