Węgierski pisarz György Spiró otrzymał 4 grudnia 2010 Literacką Nagrodę Europy Środkowej "Angelus". Nagrodzony został za powieść "Mesjasze", która w Polsce ukazała się nakładem wydawnictwa W.A.B.
Nagroda została wręczona podczas uroczystej gali w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu. Spiró, który osobiście odebrał statuetkę Angelusa i czek na 150 tys. zł, dziękował tłumaczce swojej powieści - Elżbiecie Cygielskiej oraz wydawnictwu W.A.B., które "odważyło się opublikować książkę".
Elżbieta Cygielska została nagrodzona po raz drugi w historii "Angelusa" nagrodą dla tłumacza w wysokości 20 tys. zł, którą ufundowała Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu.
Prozaik, dramatopisarz i eseista György Spiró urodził się w 1946 roku. Jest znawcą polskiej kultury, ma w dorobku przekłady dramatów Stanisława Wyspiańskiego i Witolda Gombrowicza. W 1981 roku wydał osnutą wokół postaci Wojciecha Bogusławskiego powieść Iksowie, z której powodu został oskarżony w Polsce o szarganie narodowych świętości.
Mesjasze to opowieść o polskiej emigracji lat 40. XIX wieku. Spiró opierając się na autentycznych listach i wspomnieniach, odtworzył dzieje koła towiańczyków. "Demitologizuje polskie legendy i odbrązawia część naszej historii. Jednocześnie z wizjonerską fantazją kreśli portrety duchowe Towiańskiego, Mickiewicza i Słowackiego. Ujęta w ceremonialnej stylistyce narracja miesza się z rozważaniami o roli religii w dziejach świata. Całość uzupełniają dociekania autora, jak to się stało, że wielcy poeci ulegli wpływowi wątpliwego proroka" - pisze o książce wydawca.
Źródło: PAP.
Podczas konferencji prasowej zorganizowanej przez Wydział Kultury Urzędu Miasta Wrocławia, zostały ogłoszone książki-finalistki piątej edycji Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Po raz pierwszy w historii konkursu w finale znalazło się aż 4 Polaków.
Siódemkę finalistów tworzą:
Wojciech Albiński, Achtung! Banditen! (W.A.B.)
Jacek Dukaj, Wroniec (Wydawnictwo Literackie)
Zbigniew Kruszyński, Ostatni raport (Wydawnictwo Literackie)
Antoni Libera, Godot i jego cień (Znak)
Norman Manea, Powrót chuligana (Pogranicze)
Eginald Schlattner, Fortepian we mgle (Czarne)
György Spiró, Mesjasze (W.A.B.)
Jak zauważyła przewodnicząca jury Natalia Gorbaniewska, po raz pierwszy w histrorii konkursu w finale znalazło się aż 4 Polaków.
Podczas konferencji dyrektor Wydziału Kultury - Jarosław Broda wspomniał o zmianie w tegorocznej edycji konkursu:
"W zeszłym roku po raz pierwszy wręczyliśmy nagrodę dla tłumacza. Obecnie, chcąc jeszcze mocniej podkreślić ich rolę, do nagrody w wysokości 10 tys. zł, ufundowanej przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, Prezydent Miasta Wrocław dołożył kolejne 10 tys. zł. Dzięki temu, w tym roku nagroda dla tłumacza została podwojona."
Dotychczas główna nagroda w konkursie, którą tworzy czek na kwotę 150 tys. złotych oraz statuetka autorstwa Ewy Rossano, trafiła w ręce Jurij Andruchowycza, Martina Pollacka, Pétera Esterházyego oraz Josefa Škvoreckýego.
Tegoroczne ogłoszenie laureata nastąpi podczas uroczystej gali, która odbędzie się w Teatrze Capitol, 4 grudnia 2010. Z finalistami będzie można spotkać się wcześniej, w Salonie Angelusa, który zostanie zorganizowany w ramach 19. edycji Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Wydarzenie to odbędzie się w dniach od 2 do 5 grudnia 2010 we wnętrzach Muzeum Architektury oraz w Galerii BWA Awangarda przy ul. Wita Stwosza we Wrocławiu.
Źródło: informacja nadesłana
Wśród 14 półfinalistów Literackiej Nagrody Europy Środkowej "Angelus 2010" znalazło się aż 7 książek polskich.
Jury literackiej nagrody "Angelus 2010", złożone z wybitnych znawców literatury pod przewodnictwem rosyjskiej poetki Natalii Gorbaniewskiej, ogłosiło listę półfinalistów nagrody. Do piątej edycji konkursu zostały zgłoszone 42 książki, spośród których jury wybrało 14 półfinałowych pozycji, w tym aż 7 książek polskich, 3 rumuńskie i po jednym tytule z Niemiec, Czech i Węgier.
Wśród wybranych tytułów znalazły się:
Wojciech Albiński,Achtung! Banditen! (W.A.B.)
Andrzej Bart, Rewers (W.A.B.)
Jacek Dukaj, Wroniec (Wydawnictwo Literackie)
Reinhard Jirgl, Niedopełnieni (Wydawnictwo Borussia)
Jiří Kratochvil, Leż, bestio! (ATUT)
Zbigniew Kruszyński, Ostatni raport (Wydawnictwo Literackie)
Antoni Libera, Godot i jego cień (Znak)
Dan Lungu, Jestem komunistyczną babą (Czarne)
Norman Manea, Powrót chuligana (Pogranicze)
Janusz Rudnicki, Śmierć czeskiego psa (W.A.B.)
Eginald Schlattner, Fortepian we mgle (Czarne)
György Spiró, Mesjasze (W.A.B.)
Andrzej Stasiuk, Taksim (Czarne)
Igor Stiks, Krzesło Eliasza (W.A.B.)
Ogłoszenie półfinałowej 14-tki odbyło się podczas konferencji prasowej, która miała miejsce w gabinecie Prezydenta Miasta Wrocławia. Laureat nagrody zostanie ogłoszony 4 grudnia 2010 podczas uroczystej Gali.
Literacka Nagroda Europy Środkowej ANGELUS - najważniejsza nagroda w dziedzinie twórczości prozatorskiej tłumaczonej na język polski - stanowi bezpośrednie nawiązanie do wielowiekowych tradycji Wrocławia jako miasta spotkań i dialogu. Wrocław, ze względu na swoją historię i położenie, zawsze stanowił miejsce ścierania się najrozmaitszych narodowości, kultur i prądów umysłowych. Nagroda jest przyznawana corocznie, pisarzom pochodzącym z Europy Środkowej, którzy podejmują w swoich dziełach tematy najistotniejsze dla współczesności, zmuszają do refleksji, pogłębiają wiedzę o świecie innych kultur. Od zeszłego roku przyznawana jest również nagroda dla tłumacza zwycięskiej prozy.
Więcej o nominacjach:
Wojciech Albiński, Achtung! Banditen! (W.A.B.)
- Wojciech Albiński (ur. 1935 w Warszawie), z wykształcenia geodeta, od lat '60 mieszka w Afryce. W czasach studenckich współtworzył pismo literackie "Współczesność". Publikował nieliczne wiersze i krótkie opowiadania, m.in. w paryskiej "Kulturze", ale jego właściwy debiut prozatorski miał miejsce dopiero w XXI wieku. Za wydany w 2003 roku zbiór opowiadań Kalahari został odznaczony Nagrodą im. Józefa Mackiewicza i nominowany do Nagrody literackiej Nike. Kolejne tomy opowiadań: Królestwo potrzebuje kata (2004), Antylopa szuka myśliwego (2006), Lidia z Kamerunu (2007) ugruntowały opinię o nim jako pisarzu oszczędnego słowa i mistrzowskiego stylu.
Achtung! Banditen! jest zbiorem 29 wojennych opowieści relacjonowanych z perspektywy małego Wojtka. We Włochach, wsi tylko o krok leżącej od opanowanej Powstaniem Warszawy, dzieciństwo bohatera upływa na poznawaniu świata i bacznej obserwacji codzienności. Absurd i tragedia wojny, przemijanie losów ludzkich przejmują tym bardziej, że opisywane są beznamiętnie przez niewinne dziecko.
Andrzej Bart, Rewers (W.A.B.)
- Andrzej Bart-Sołtysiak (ur. 1951) to polski autor utworów prozatorskich, filmów dokumentalnych i scenariuszy. W 1991 roku został uhonorowany Nagrodą Kościelskich za powieść Rien ne va plus, natomiast jego Fabryka Muchołapek w 2009 roku znalazła się w finale Angelusa, Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Nike. Ostatnią powieść - Rewers - napisał na podstawie własnego, nagrodzonego Złotymi Orłami, scenariusza do filmu Rewers wyreżyserowanego przez Borysa Lankosza.
Rewers opowiada historię trzech kobiet - córki, matki i babki, dziejącą się w stolicy w czasach stalinizmu. Wrażliwa i samotna, trzydziestoletnia Sabina pracuje w wydawnictwie, w dziale poezji i marzy o prawdziwej miłości. Mama z babcią usiłują wyswatać swoją podopieczną, kiedy nagle pojawia się adorator jak z bajki. Wtargnięcie tego mężczyzny w życie Sabiny odmienia bieg ich historii i daje impuls do zdobycia się na czyny w normalnych warunkach niewykonalne. To powieść obyczajowa z elementami kryminału i farsy o kobietach żyjących w ciężkich czasach.
Jacek Dukaj, Wroniec (Wydawnictwo Literackie)
- Jacek Dukaj (ur. 1974 w Tarnowie) polski autor fantastyki, publikuje od 16 roku życia. Wykształcenie i zamiłowanie filozoficzne przekuwa na dopracowane i zamknięte wizje światów przedstawionych swoich utworów. Uhonorowany Nagrodą Kościelskich i Europejską Nagrodą Literacką za powieść Lód, wielokrotny zdobywca Nagrody im. Janusza Zajdla. Na podstawie jego opowiadania powstał, nominowany w 2003 roku do Oskara, film animowany Tomasza Bagińskiego Katedra.
Wroniec to baśń o stanie wojennym opracowana graficznie przez Jakuba Jabłońskiego. Kilkuletni Adaś wyrusza na poszukiwanie swoich rodziców porwanych przez złowrogiego, czarnego Wrońca. Pomaga mu silny Pan Beton, a na swej drodze spotyka Milipantów, Bubeki, Suki, GAZ, panów opornych i cały korowód postaci i zjawisk zmetaforyzowanych i zmitologizowanych przez dziecięcą wyobraźnię.
Reinhard Jirgl, Niedopełnieni (Wydawnictwo Borussia)
- Reinhard Jirgl (ur. 1953 w Berlinie Wschodnim) przez 20 lat, od 1975 roku pracował jako technik w teatrze, pisząc jedynie do szuflady. W połowie lat '90 zaczyna publikować powieści i zdobywać liczne nagrody literackie. Jest pisarzem cenionym za zmysł obserwacji i niekonwencjonalny język narracji.
Niedopełnieni (wyd. niem. 2003) wprowadza czytelnika w świat powojennej historii Niemiec. Niemcy wygnani z Sudetów nie mogą się odnaleźć w nowej przestrzeni i rzeczywistości NRD, wciąż czekając na powrót do utraconych ziem. Joanna, jej córki Hanna i Maria oraz wnuczka Anna prezentują różnice pokoleniowe w procesie adaptacji. Przewodnikiem po ich świecie jest zdystansowany i pogodzony z przeszłością wnuk Hanny.
Jiří Kratochvil, Leż, bestio! (ATUT)
- Jiří Kratochvil (ur. 1940 w Brnie), czeski pisarz i dramaturg postmodernistyczny, debiutował w 1964 roku, by do końca lat '80 publikować w podziemiu. Wielokrotnie nagradzany i uznany w Czechach, tłumaczony na wiele języków, w Polsce znany jedynie z opowiadań i szkiców m.in. W "Dekadzie Literackiej" i "Literaturze na świecie".
Leż, bestio! (wyd. czeskie 2002) przedstawia osadzoną w czasach stalinowskich nieprawdopodobną historię dzieci zamykanych w specjalnych ośrodkach i poddawanych praniu mózgu. Indoktrynowana młodzież ma ponieść ofiarę i zostać stracona w pokazowych procesach antypaństwowych organizacji, by ostatecznie umocnić idee komunizmu. Powieść została zainspirowana wydarzeniami, jakie miały miejsce 11 września 2001 roku.
Zbigniew Kruszyński, Ostatni raport (Wydawnictwo Literackie)
- Zbigniew Kruszyński (ur. 1957 w Radomiu) polski pisarz, uznany działacz "Solidarności", który po latach więzienia (1982-1984), wyemigrował do Szwecji. Zadebiutował w 1995 roku powieścią Schwedenkräuter. Wielokrotnie nominowany do Nagrody Nike, ostatnim tomem opowiadań zdobył Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego.
Ostatni raport to powieść - donos podwójnego agenta na samego siebie. Główny bohater owładnięty obsesją notowania wszystkiego zostaje zwerbowany przez Służby Bezpieczeństwa. Realizuje się, pisząc raporty dla SB i jednocześnie organizując podziemie opozycyjne we Wrocławiu. W obu rolach czuje się wyśmienicie, kreując własną rzeczywistość i nią sterując.
Antoni Libera, Godot i jego cień (Znak)
- Antoni Libera (ur. 1949 w Warszawie) jest pisarzem, tłumaczem, reżyserem teatralnym, znawcą twórczości Samuela Becketta. Jego powieść Madame (1998) została przetłumaczona na kilkanaście języków, uhonorowano ją Główną Nagrodą w konkursie Wydawnictwa "Znak" oraz nominowano do Nagrody literackiej Nike.
Godot i jego cień to rodzaj autobiografii filologicznej - stanowi zapis podróży życia narratora w poszukiwaniu prawdy, czy oczekiwaniu na prawdę. Począwszy od dziecięcej fascynacji zakończeniem sztuki teatralnej, przez studiowanie i tropienie śladów, aż po finalne spotkanie z samym Beckettem, jest to podróż intelektualna, udowadniająca, że Godota można rzeczywiście się doczekać.
Dan Lungu, Jestem komunistyczną babą (Czarne)
- Dan Lungu (ur. 1969), pisarz rumuński, wykładowca socjologii na Uniwersytecie w Jassach, członek Rumuńskiego Związku Pisarzy, z wykształcenia filozof. Debiutował w 1996 zbiorem poetyckim Edge. Za powieść Jestem komunistyczną babą! został nominowany w 2008 roku do nagrody im. Jeana Monneta.
Jestem komunistyczną babą! to humorystyczna powieść o nostalgii za minionym ustrojem. Emilia Apostoae komunizmowi zawdzięcza wszystko: wyrwała się ze wsi, dostała w mieście dobrą pracę i mieszkanie w bloku. Securitate nie było takie straszne, a i łapówki były uzasadnione. Zupełnie nie rozumie swojej córki, która emigruje do Kanady. Czasy komunizmu to były czasy młodości, a tego raju utraconego nie zmąci nawet ideologiczny cień przeszłości.
Norman Manea, Powrót chuligana (Pogranicze)
- Norman Manea (ur. 1936 w Suczawie) pisarz rumuński, z wykształcenia inżynier, od 1986 roku na emigracji. W języku polskim ukazał się nakładem Pogranicza jego tom opowiadań Październik, godzina ósma i zbiór esejów O klownach. Dyktator i Artysta.
Powrót chuligana opowiada o odbytej w 1997 roku podróży autora-narratora z Nowego Jorku do dziewięć lat niewidzianej Rumunii. Manea wspomina swoje życie i rozlicza się z przeszłością, sięgając do wojennych losów swej żydowskiej rodziny i portretując współczesną ojczyznę po upadku ideologii Ceausescu. Powrót chuligana to świadectwo niepokornego intelektualisty, nawiązanie do eseju napisanego w latach '30 przez Mihaila Sebastiana, Żyda i ucznia Ionescu, zatytułowanego Jak zostałem chuliganem.
Janusz Rudnicki, Śmierć czeskiego psa (W.A.B.)
- Janusz Rudnicki (ur. 1956 w Kędzierzynie-Koźlu), polski pisarz i eseista, działacz "Solidarności", wyemigrował w 1983 roku do Hamburga. Współpracuje z miesięcznikiem "Twórczość". Autor zadebiutował w Polsce zbiorem opowiadań Można żyć w 1993 roku.
Śmierć czeskiego psa to zbiór opowiadań składający się z dwóch części: pierwsza dotyczy uwikłań emigracyjnych, druga to swoiste przepisywanie i komentowanie biografii znanych ludzi. Posługując się groteską, ironią i prowokacją, ale i z pewną nostalgią autor opowiada niezwykłe historie o pomyłkach, losie, przypadkach na skrzyżowaniu poczucia obcości z codziennością.
Eginald Schlattner, Fortepian we mgle (Czarne)
- Eginald Schlattner (ur. 1936 w Arad) pisarz rumuński, pochodzący z rodziny saskiej, tworzący w języku niemieckim, pastor ewangelicki. Zaczął pisać w latach '90, debiutował w 1997 roku powieścią Kogut bez głowy. W 2004 roku ukazała się w Polsce jego powieść autobiograficzna Czerwone rękawiczki.
Fortepian we mgle przenosi czytelnika w świat powojennej Transylwanii. Clemens Rescher, młodzieniec pochodzący ze zdeklasowanej bogatej kupieckiej rodziny saskiej, pracuje jako robotnik w fabryce porcelany. Odsunięty od rodziny spotyka ludzi, barwny korowód mieszkańców różnorodnej kulturowo Rumunii, którzy wspólnie obserwują zmieniającą się rzeczywistość.
György Spiró, Mesjasze (W.A.B.)
- György Spiró (ur. 1946 w Budapeszcie) węgierski pisarz, dramaturg, eseista, tłumacz i wykładowca. Debiutował jako powieściopisarz utworem Kerengő (Krużganek, wyd. 1974). Laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Jako slawista interesuje się polską dramaturgią i przekładał na węgierski utwory sceniczne Wyspiańskiego i Gombrowicza. Po wydaniu w 1981 roku powieści o Wojciechu Bogusławskim Az Ikszek (1981) (Iksowie) w Polsce został oskarżony o "szarganie narodowych świętości".
Mesjasze to powieść o dziejach sekty Towiańczyków. W latach '40 XIX wieku pojawia się w Paryżu mistyk i wizjoner, który pociąga za sobą elitę kulturalną zagubionej emigracji polskiej. Członkowie sekty samozwańczego wcielenia Chrystusa, Andrzeja Towiańskiego, w tym i Mickiewicz, Słowacki, przedstawieni są z dystansem i w sposób demitologizujący. Ogólna apatia panująca wśród uchodźców wpływa na zapalanie się ideą, także tą dotyczącą wysłania przedstawiciela ze Sprawą do papieża, rabinów i londyńskich bankierów.
Andrzej Stasiuk, Taksim (Czarne)
- Andrzej Stasiuk (ur. 1960 w Warszawie) polski poeta, pisarz, eseista i dramaturg. Zadebiutował w 1992 roku Murami Hebronu opowiadającymi o życiu więziennym. Laureat wielu prestiżowych nagród, w tym nagrody Fundacji Kultury (1994), Nagrody Kościelskich (1995), Nagrody literackiej Nike za Jadąc do Babadag (2005). Jego książki doczekały się przekładów na kilkanaście języków.
Taksim został nazwany słowiańską powieścią drogi. Paweł i jego wspólnik Władek mają za zadanie przemycić za granicę grupę pakistańskich uchodźców. To gawęda, w której nomadyczne przemieszczanie się dwóch handlarzy jest komentowaniem rzeczywistości, smutnej codzienności, gdzie wszystko jest już zużyte, znoszone, przeżyte.
Igor Stiks, Krzesło Eliasza (W.A.B.)
- Igor Stiks (ur. 1977 w Sarajewie), chorwacki pisarz i krytyk, studiował w Zagrzebiu, Paryżu i Chicago. Jego debiutancka powieść Dvorac u Romagni (2000) została wydana w Austrii, Stanach Zjednoczonych i Hiszpanii. Drugą powieść Krzesło Eliasza (2006), uznaną w Chorwacji za książkę roku, przetłumaczono na niemiecki, węgierski, macedoński, holenderski, hiszpański, włoski, słoweński, czeski i polski.
Krzesło Eliasza wprowadza nas wraz z bohaterem, austriackim pisarzem, w świat Sarajewa w czasie wojny w 1992 roku. Richter przybywa tu po rozbiciu swego życia, wiedziony treścią odkrytego w Wiedniu niebieskiego zeszytu zapisanego przez swoją matkę. Zagłębiając się w tajemniczą historię rodzinną, sięga do wojny z 1942 roku. W oblężonym mieście spotyka trzech przewodników, którzy odmieniają jego los.
Angelus to wyróżnienie, które powstało z inicjatywy Miasta Wrocławia. Chcąc podkreślić jej znaczenie Miasto ufundowało niebagatelną nagrodę główną w wysokości 150 tys. złotych. Pomimo licznej reprezentacji każdego roku, dotychczas żaden Polak nie zwyciężył w konkursie, laureatami byli natomiast: Peter Esterhazy, Martin Pollack, Jurij Andruchowycz oraz Josef Škvorecký (więcej...). Ze względu na niezwykle istotną rolę, jaką w ostatecznym przekazie odgrywają tłumacze książek, od 2009 roku przyznawana jest także nagroda dla autora przekładu zwycięskiej książki (jeśli oczywiście nagroda powędruje w ręce obcojęzycznego twórcy).
Nagroda, która swoją nazwę wzięła od imienia Angelusa Silesiusa (Anioł Ślązak) - wybitnego poety śląskiego baroku, stanowi bezpośrednie nawiązanie do wielowiekowej tradycji Wrocławia, jako miejsca spotkań wielu narodowości, kultur oraz prądów umysłowych. Pisarze biorący udział w konkursie poruszają w swoich dziełach tematy najistotniejsze dla współczesności, a przy tym zmuszają do refleksji i pogłębiają wiedzę o świecie. Do konkursu wydawcy zgłaszają dzieła autorów żyjących, pochodzących z krajów Europy Środkowej.
Niewątpliwie, poza tymi wartościami nagroda promuje ciekawą literaturę, literaturę "niepopularną", po którą na pewno warto sięgnąć, by zobaczyć jak z najnowszą, zagmatwaną historią Środkowej Europy rozliczają się autorzy z Polski, Albanii, Białorusi, Bułgarii, Czech, Macedonii, Mołdawii, Niemcy, czy Rosji.
Źródło: Informacja nadesłana