Tradycje operowe we Wrocławiu sięgają pierwszej połowy XVII stulecia. Już od roku 1627 miejscowy Ballhaus (Dom Zabaw), odwiedzały wędrowne zespoły, zapoznając publiczność z nowinkami teatralnymi i operowymi. Szczególne jednak znaczenie dla rozwoju tych tradycji miała dziewięcioletnia działalność, kierowanej przez Antonio Bioniego i Daniela Treua, włoskiej trupy operowej, utrzymującej stały kontakt z teatrami w Bolonii i Wenecji oraz z samym Antonio Vivaldim. Ich siedziba w 1727 roku otrzymała status teatru miejskiego. W grudniu 1795 roku - placówka otrzymała oficjalną nazwę Teatru Królewskiego we Wrocławiu.
U progu XIX stulecia do rangi symbolu urasta fakt objęcia wrocławskiego teatru operowego (w latach 1804-1806) przez 18-letniego Carla Marię von Webera, twórcę niemieckiej opery romantycznej.
Wrocławski teatr operowy prowadził regularną działalność do roku 1944, osiągając pozycję jednej z czołowych scen niemieckich. Na scenie wrocławskiego teatru gościło wielu znakomitych europejskich śpiewaków i śpiewaczek, by wspomnieć choćby takie nazwiska, jak Karolina Seidler-Wranitzky, Henriette Sontag, Wilhelmine Schröder-Devrient, Jenny Lind, Desire Artot, Adelina Patti, Leo Slezak, Ludwik Barnay, spośród Polaków zaś - Antonina Miklaszewska-Campi, Marcelina Sembrich-Kochańska, Władysław Mierzwiński. Dyrygowali tu między innymi Carl Maria von Weber, Louis Spohr, Ferenc Liszt, Hans von Bülow, Richard Wagner, Leopold Damrosch, R. Strauss, Bruno Walter, Wilhelm Furtwängler. Na scenie teatru koncertowali również tak sławni dziewiętnastowieczni wirtuozi, jak Niccolo Paganini, Clara Wieck, Karol Lipiński, Heinrich Ernst, Antoni Rubinstein, Franciszek Liszt, Henri Vieuxtemps, Henryk Wieniawski i Apolinary Kątski.
Powojenne dzieje polskiej sceny operowej we Wrocławiu rozpoczęło 8 września 1945 roku przedstawienie "Halki" Stanisława Moniuszki. Od tamtej pory odbyło się blisko 260 premier, wystawiono 175 dzieł, w tym 59 polskich. Spośród 104 kompozytorów, których dzieła znalazły się dotychczas w repertuarze Opery Wrocławskiej, najliczniej reprezentowani byli Stanisław Moniuszko i Giuseppe Verdi. W powojennym rozdziale historii Opery Wrocławskiej szczególne miejsce zajmuje właśnie twórczość Stanisław Moniuszki, która stała się nieodłącznym elementem wrocławskiej sceny operowej w ostatnich 75. latach. Największą popularnością wśród publiczności cieszyły się natomiast "Halka", "Straszny dwór" oraz "Tosca" i "Traviata".
Opera Wrocławska miała w swej powojennej historii okresy świetności, kiedy znajdowała się w centrum zainteresowania, stawiana zaś była w rzędzie najlepszych teatrów w Polsce. Zawsze wiązało się to z działalnością wybitnych realizatorów: dyrygentów, reżyserów, scenografów, choreografów, a także artystów śpiewaków, tancerzy i instrumentalistów. Na trwałe wpisała się w życie kulturalne miasta, regionu i Polski - dzięki odważnym eksperymentom, wystawianiu niesłusznie zapomnianych dzieł polskich i obcych twórców, prawykonaniom, a także wzbogacaniu działalności o formy para-teatralne.
Obecny repertuar obejmuje przede wszystkim wielką klasykę operową, w szerokim przekroju historycznym i stylistycznym - od dzieł Mozarta ("Wesele Figara", "Cosi fan tutte", "Czarodziejski flet"), poprzez Rossiniego ("Cyrulik Sewilski"), Verdiego ("Nabucco", "Traviata", "Aida", "Rigoletto", "Falstaff"), Musorgskiego ("Borys Godunow"), Offenbacha ("Opowieści Hoffmanna"), Gounoda ("Faust"), Bizeta ("Carmen"), Moniuszki ("Straszny dwór", "Halka), Pucciniego ("Tosca", "Cyganeria"), po Wagnera ("Pierścień Nibelunga", "Kobieta bez cienia", "Parsifal"), a także klasykę baletową - "Giselle" Adama, "Jezioro łabędzie" i "Dziadek do orzechów" Czajkowskiego, "Kopciuszek" oraz "Romeo i Julia" Prokofiewa, "Don Kichot" Minkusa.
Od roku 2008 Opera Wrocławska organizuje jedyny w Polsce Festiwal Opery Współczesnej, prezentując spektakle własne oraz produkcje teatrów gościnnych. W ostatnich latach wrocławski zespół przygotował m.in takie tytuły jak "Król Roger" oraz "Hagith" Karola Szymanowskiego, "Raj utracony" Krzysztofa Pendereckiego, "Ester" Prasquala, "Legendy o Maryi" Bohuslava Martinu (w koprodukcji z Operą Narodową w Pradze), "Matka czarnoskrzydłych snów" Hanny Kulenty, czy "La libertà chiama la libertà" Eugeniusza Knapika.
Stałym elementem repertuaru wrocławskiej sceny operowej są inscenizacje niekonwencjonalne, które częściowo były wymuszone przez trwający remont generalny historycznego gmachu. Spektaklem takim jest rozgrywająca się w plenerze "Tosca", "Requiem" Verdiego, "La serva padrona" Pergolesiego oraz "Dyrektor teatru" i "Wesele Figara" Mozarta.
Doroczne uwieńczenie sezonu stanowią od roku 1997 największe w Polsce superprodukcje operowe realizowane w Hali Stulecia lub też wystawiane w formie wielkich inscenizacji plenerowych dla wielotysięcznej widowni, wśród gigantycznych dekoracji, z udziałem gwiazd europejskich i światowych scen operowych, setek wykonawców, statystów i zwierząt. W roku 1997 i 2003 była to "Aida", w 1998 i 2005 - "Carmen", w 1999 i 2001 - "Nabucco", w 2000 i 2003 - "Trubadur", w 2001 i 2002 - "Carmina Burana", w 2001 i 2002 - Straszny Dwór, w 2002 i 2004 - "Skrzypek na dachu", w 2003 - "Gioconda" oraz "Złoto Renu", w 2004 – "Walkiria", w 2005 – "Zygfryd", w 2006 – "Zmierzch Bogów" oraz cała wagnerowska tetralogia "Pierścień Nibelunga", zaś w roku 2007 – "Borys Godunow". W 2007 roku, w ramach Letniego Festiwalu na Wodzie, Opera Wrocławska zrealizowała na Pergoli spektakl Gaetano Donizettiego "Napój miłosny", rok później "Otella" na Wyspie Piasek, natomiast w roku 2010 – "Turandot" na Stadionie Olimpijskim.
W kolejnych latach wystawione zostały: "Kniaź Igor" Aleksandra Borodina, "Bal maskowy" Giuseppe Verdiego, "Skrzypek na dachu" Josepha Steina, Jerry'ego Bocka i Sheldona Harnicka, "Poławiacze pereł" Georgesa Bizeta, "Makbet" i "Rigoletto" Giuseppe Verdiego. W 2015 na Pergoli przy Hali Stulecia wystawiony został "Latający Holender" Richarda Wagnera. Zwieńczeniem 70. jubileuszowego sezonu Opery Wrocławskiej było widowisko "Hiszpańska noc z Carmen – Zarzuela Show" na Stadionie Wrocław. Spektakl zorganizowany został w ramach programu Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. "Hiszpańska noc z Carmen – Zarzuela Show" to międzynarodowy projekt artystyczny przygotowywany przez Operę Wrocławską od 2013 roku we współpracy z artystami i choreografami z Hiszpanii. Jego efektem było wielkie widowisko muzyczno-taneczne, w którym wzięło udział ponad 500 wykonawców, a uczestniczyło razem prawie 25 tysięcy widzów.
Do najmłodszej publiczności adresowane są poranki baletowe, w dni świąteczne polecane jako oferta familijna. Do dzieci i młodzieży szkolnej kierowany jest natomiast specjalny cykl spektakli o charakterze edukacyjnym, pod nazwą "Tajemnicze królestwo - opera dla dzieci".
Zespół Opery Wrocławskiej regularnie gości na scenach teatrów w Niemczech (m.in. na Festiwalu w Xanten i Regensburgu), Luksemburgu, Holandii, Wielkiej Brytanii, Francji i na Cyprze.
Od lipca 2020 roku funkcję dyrektora Opery Wrocławskiej objęła Halina Ołdakowska, natomiast dyrektorem artystycznym został Mariusz Kwiecień, a dyrektorem muzycznym Bassem Akiki.
Opera Wrocławska
ul. Świdnicka 35
50-066 Wrocław
Tel: +48 71 370 88 80, +48 71 370 88 50
Fax: +48 71 370 88 52
WWW: www.opera.wroclaw.pl
e-mail: opera@opera.wroclaw.pl
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, styczeń 2002; aktualizacja: MG, listopad 2020.
