O ile reportaże odwołują się wprost do myśli przewodniej książki, o tyle na marginesie niektórych opowiadań można postawić znak zapytania (np. przy "Sukni ślubnej" Katarzyny Bondy czy "Kuponie" Joanny Fabickiej). W nich (nie)obcość jest bardziej zakamuflowana, pobudza inne sfery literackiej wyobraźni, staje się czytelniczym odkryciem. To przyjemny zwrot na tle publikacji traktujących o uchodźcach, zdominowanych ostatnio przez literaturę faktu (by wspomnieć tylko o "Wielkim przypływie" Jarosława Mikołajewskiego czy "Królu kebabów" Marty Mazuś"). Tak szeroko zakrojone interpretacje tematu pozwalają na chwilę zapomnieć, że mamy do czynienia z literaturą z tezą.
W "NieObcym" między poszczególnymi rozdziałami jest szczelina, która pozwala wziąć głęboki oddech i wczytać się w kolejne opowieści. Za chwilę, za godzinę, ale też za miesiąc czy za kilka lat. Bo teksty zawarte w tomie nie tracą na wartości. Niektóre zostały napisane na gorąco, jako odpowiedź na obecną sytuację Europy mierzącą się z napływającą falą uchodźców. Inne prezentują chłodniejsze spojrzenie: migracje do Polski i z Polski, współczesne i historyczne, w konkretnym miejscu i w bliżej nieokreślonej szerokości geograficznej. Jedne powstały na życzenie pomysłodawców tego tomu (Pawła Goźlińskiego i Jerzego B. Wójcika), drugie nie znalazły miejsca w już wydrukowanych książkach (reportaż Małgorzaty Szejnert napisany do "Wyspy klucz"), trzecie przeleżały kilkanaście lat w szufladzie, by zaistnieć w odpowiednim momencie ("Rubież" Olgi Tokarczuk). Przetrwały próbę czasu. To daje gwarancję ich uniwersalności.
Wydawać by się mogło, że książka o takim tytule ("NieObcy. 21 opowieści, żeby się nie bać") będzie jednoznacznym manifestem. Tymczasem ona niczego nie nakazuje, a pokazuje. Poetycko lub dosłownie upomina, ale nie gani (może poza ostatnim głosem Haliny Bortnowskiej). Czy przekonuje? Nie do końca. Za to kieruje uwagę nie na zewnętrznego "wroga", a na samego siebie.
Te 21 opowieści, to – co najmniej – 21 pretekstów, by po "NieObcego" sięgnąć. Jest jeszcze jeden powód: czytając, można pomagać. Twórcy książki (zarówno autorzy tekstów, jak i redaktorzy, korektorzy, graficy i drukarnia) pracowali bez wynagrodzenia. Dochód ze sprzedaży zostanie przekazany Polskiej Akcji Humanitarnej dla ofiar wojny w Syrii.
Agnieszka Warnke, styczeń 2016
"NieObcy. 21 opowieści, żeby się nie bać. Polscy pisarze dla uchodźców"
Autorzy: Jan Bajtlik, Joanna Bator, Katarzyna Bonda, Halina Bortnowska, Sylwia Chutnik, Joanna Fabicka, Paweł Huelle, Piotr Ibrahim Kalwas,
Ignacy Karpowicz,
Hanna Krall, Jarosław Mikołajewski,
Łukasz Orbitowski, Magalena Parys,
Małgorzata Rejmer, Paweł Smoleński, Olga Stanisławska, Andrzej Stasiuk, Dionisios Sturis, Ziemowit Szczerek, Małgorzata Szejnert, Katarzyna Szyngiera, Olga Tokarczuk, Mirosław Wlekły
Wydawca: Stowarzyszenie Przyjaciół Polskiej Akcji Humanitarnej, Agora, Warszawa 2015
Liczba stron: 224
ISBN: 978-83-928678-8-3