Niniejszy dwupłytowy album, wydany przez Polskie Radio w serii "Dyrygenci polscy", poświęcony został działalności wybitnego mistrza batuty - Henryka Czyża (1923-2003). Wychowanek Waleriana Bierdiajewa, dyrygent największych polskich orkiestr, m.in. Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (1953-57), Opery w Warszawie (1961-62), Filharmonii Łódzkiej (1957-60 i ponownie od roku 1972) i Krakowskiej (1963-67), a potem także wielu zagranicznych, wykładowca dyrygentury w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (1962-66) i Akademii Muzycznej w Warszawie (1980-95), przeszedł do historii jako wszechstronny dyrygent - w jego rozległym repertuarze znajdowały się i wielkie formy wokalno-instrumentalne (oratoria, opery), i symfoniczne, muzyka klasyczna i współczesna. Był genialnym wykonawcą dzieł Krzysztofa Pendereckiego. Z kompozytorem tym współpracował szczególnie blisko w latach 1966-69, dyrygując prawykonaniami takich jego dzieł, jak Pasja według św. Łukasza, Dies irae, Diabły z Loudun. Warto dodać, że nagranie Pasji pod dyrekcją Henryka Czyża, zrealizowane dla firmy Philips, w 1967 roku zdobyło najważniejsze światowe nagrody płytowe - Grand Prix du Disque i nagrodę Edisona.
Niniejszy dwupłytowy album przypomina nagrania archiwalne dwóch kompozycji z żelaznego repertuaru filharmonicznego - 1. Symfonii c-moll Johannesa Brahmsa nagranej w 1957 roku i Koncertu wiolonczelowego D-dur Josepha Haydna zarejestrowanego w 1964 roku oraz baletu Mandragora Karola Szymanowskiego, nagranego w 1954 roku.
Henryk Czyż był także kompozytorem i trzy jego utwory również znalazły się na omawianej płycie. Nagrania Wariacji symfonicznych (1950-52), Concertina na fortepian (1949-62) i Serenady (1951), pochodzące z lat 1987-90, dają obraz fragmentu cennego dorobku kompozytorskiego artysty, obejmującego kilkadziesiąt dzieł od kameralnych, poprzez orkiestrowe, pieśni, aż do musicalu i opery. Wybrane kompozycje reprezentują styl typowy dla tendencji panujących w muzyce polskiej lat 50-tych - klasycyzujący, odwołujący się do tradycyjnych gatunków, form i technik. Utwory Czyża wyróżnia jednak błyskotliwa, wielopłaszczyznowa faktura orkiestrowa, zdradzająca znakomitą znajomość możliwości brzmieniowych i technicznych zespołu, a także inwencja melodyczna i pomysłowość w zakresie kształtowania tematów muzycznych.
- Henryk Czyż. Joseph Haydn: "Koncert wiolonczelowy D-dur"; Johannes Brahms, "I Symfonia c-moll op. 68"; Karol Szymanowski, "Mandragora" balet groteskowy w 3 obrazach op. 43; Henryk Czyż, "Wariacje symfoniczne na temat piosenki ludowej", "Concertino na fortepian i orkiestrę", "Serenada na orkiestrę smyczkową". Daniel Shafran wiolonczela, Jan Zakrzewski fortepian, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie, Polska Orkiestra Radiowa, dyr. Henryk Czyż. Polskie Radio SA 2006 - PRCD065-6, AAD 67'22"+61'07".
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, marzec 2006.
