Tytułowym bohaterem dokumentu Adama Sikory jest śląski muzyk, udanie łączący w swych kompozycjach lokalną tradycję ze stylistyką amerykańskiego bluesa. Jan "Kyks" Skrzek, młodszy brat Józefa, lidera znanego zespołu SBB, w przeciwieństwie do brata jest muzycznym samoukiem. Muzyki uczył się - jak wspomina - słuchając w radiu anglosaskiej muzyki, głównie Beatlesów, Rolling Stonesów i podobnych zespołów. Ma na swoim koncie kilkanaście płyt (solowych i składanek) oraz wiele udanych występów na prestiżowych festiwalach bluesowych. Swoje utwory poświęca najczęściej codziennym problemom zwykłych ludzi, mieszkańców Śląska. Już same tytuły świadczą o treściowej zawartości: Górnik blues, Sztajger, W Siemianowicach jest dzielnica, Blues bardzo śląski, O mój Śląsku.
Zanim profesjonalnie zajął się muzyką, "Kyks" pracował jako górnik, kontynuując rodzinne tradycje (jego ojciec był sztygarem). Wtedy stanowiła ona tylko hobby, któremu poświęcał każdą chwilę. Jednak szybko muzyk pokonał w nim górnika (dał tego przejmujący dowód w przepięknej piosence Sztajger), ale problemy Śląska i jego mieszkańców na trwałe pozostały w jego twórczości.
Sikora buduje filmowy wizerunek Skrzeka w sposób niekonwencjonalny, tworząc dokument, używa środków wyrazowych typowych dla kina fabularnego. Jego kreacja służy jednak dokumentalnej prawdzie, jest próbą zobrazowania barwnych opowieści artysty. Słuchamy - i oglądamy - zatem wiele uroczych wspomnień z przedszkola ("dużo kompotu lubioł pić i mioł całe galotki mokre"), szkoły (zwłaszcza poświęconych Danusi, z którą siedział w jednej ławce), opowieści o rozdzinnych stronach (Skrzek urodził się w Michałkowicach, dzielnicy Siemianowic Śląskich), o pierwszej dziewczynie, seksualnej inicjacji, pierwszym zespole (nazywał się właśnie Bluesmeni), pracy w kopalni, wielkim podziwie dla starszego brata, muzycznych inspiracjach. "Nie ma chopa, a wcoraj był z nami / co tu duzo godać, taki juz los / doma wdowa z dzickami płace / zostoł ino górnicy znacek" - tak zaczyna się jeden z jego śląskich bluesów.
- Bluesmeni. Ballada o Janku 'Kyksie' Skrzeku, Polska 1999. Reżyseria, scenariusz i zdjęcia: Adam Sikora, scenografia: Katarzyna Jarnuszkiewicz, montaż: Beata Widuch, dźwięk: Zbigniew Olko. Produkcja: Studio Form Telewizyjnych Oddziału Telewizji Polskiej w Katowicach dla Programu 2 TVP SA. Kolor, 50 min.
Nagrody:
- 2000 - Nagroda Pierwszego Filmu na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie.
Autor: Jerzy Armata, listopad 2010.