Stefan Norblin — malarz maharadży | Artykuł

Stefan Norblin — malarz maharadży

stefan_norblin.jpg, default, center

Malarz, którego tułaczka w ucieczce przed wojną zaprowadziła przypadkiem do Indii. Nieplanowany epizod zaowocował powstaniem niezwykłych dekoracji w pałacach lokalnych maharadżów, łączących europejską secesję z indyjskimi tradycjami.

Ucieczka na Wschód

Stefan Norblin los genialnego artysty na obczyźnie ma niemal zapisany w genach. Przychodzi na świat w Warszawie jako praprawnuk Jeana-Pierre'a Norblina, francuskiego malarza przełomu XVIII i XIX wieku, który trafia do Polski na trzy dekady dzięki poznanym podczas podróży do Anglii książętom Czartoryskim. Stefan jest synem fabrykantów, ale kontynuuje artystyczne tradycje. Debiutuje w 1913 roku wystawą w Amsterdamie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości jest rozchwytywany w Warszawie. Odnosi sukcesy jako grafik i projektant, spod jego rąk wychodzą plakaty, okładki książek, kostiumy i scenografie. Jednym ze sztandarowych dzieł okresu międzywojennego jest wykonany na zlecenie Ministerstwa Komunikacji cykl plakatów promujących polskie miasta. Wkrótce jednak ich walorami przestaną się cieszyć nie tylko turyści, ale i sam autor.

W czasie gdy w Republice Weimarskiej do władzy dochodzi NSDAP, Norblin żeni się z Leną Żelichowską, aktorką, która wkrótce stanie się jedną z wielkich gwiazd przedwojennego kina. Kariera obojga rozwija się, para zaczyna budować willę. Opuszczają ją tuż po wybuchu wojny. Przez Rumunię i Turcję trafiają do Iraku. W tym czasie przez kraje Europy wschodniej i Irak przewijają się tabuny polskich uchodźców. Kierują się w stronę Indii, w większości po to, by tam przesiąść się w statek do ostatecznego celu – Stanów Zjednoczonych lub Ameryki Południowej.

Norblin z żoną zabawiają chwilę w Bagdadzie – trafiają do środowiska najwyższych dostojników państwowych. Norblin przez rok zajmuje się malowaniem portretów irackiej rodziny królewskiej. W końcu Norblin i Żelichowska – w nieznanych okolicznościach – trafiają do Bombaju. Zamierzają przemierzyć Atlantyk. Wbrew planom pozostaną jednak w Indiach.

Indyjska kariera

Norblin trafia do kulturowego tygla, w którym indyjska kultura miesza się z bombastycznym neogotykiem rodem z kraju kolonizatora, ogromną ilością architektury secesyjnej i wczesnym modernizmem.

Na zlecenie maharadży Lakhdhirija Waghdjia Norblin ozdabia pałac Morvi, zbudowany w oszczędnym, geometrycznym stylu bliskim szkockiej secesji. Władca jest zachwycony art deco, chce jednak też zachować element tradycyjny. Norblin łączy oba światy, maluje freski i plafony na sklepieniach.

Motywy czerpie wprost z hinduskiej religii, nadając im współczesną formę. Pełne dynamiki, kapryśnych linii, odbiegają od tradycyjnych przedstawień Śiwy i Kryszny. Jednocześnie bogata kolorystyka i masa dekoracyjnych detali świetnie się z nimi rymują. Dwa światy zaskakująco dobrze do siebie przystają.

W 1943 roku Norblin przenosi się do pałacu w Patnie. Oprócz dekoracji jadalni, basenu czy sali balowej maluje również realistyczne portrety rodziny książęcej w tradycyjnym stylu jeszcze rodem z baroku – w reprezentacyjnym stroju, z atrybutami władzy i drapowanymi kotarami w tle.

Na dworze maharadży Umaida Singha w Dźodophur Norblin może w pełni rozwinąć skrzydła. Na zewnątrz pałac Umaid Bhawan, którego budowa właśnie się zakończyła, pozostaje dość konserwatywny, z delikatnymi secesyjnymi akcentami; w środku, za sprawą Norblina, duch secesji wylewa się z każdego kąta. Oddanie Norblinowi tak szerokiego pola do popisu nie było planowane. Jednak gdy statek płynący z Włoch z zamówionymi przez władcę meblami zostaje zatopiony, Umaida Singha decyduje się na plan awaryjny. Norblin projektuje więc nie tylko malowidła, ale całe wnętrza, włącznie z umeblowaniem i oświetleniem. W tym pałacu Norblin spędza trzy lata.

W 1944 roku rodzi się syn Norblina i Żelichowskiej – Andrew, który później zostanie muzykiem. W tym samym roku Norblin ma indywidualną wystawę w najbardziej prestiżowej galerii w Indiach – Narodowej Galerii Sztuki Współczesnej w Bombaju. Jego synowi maharadża ratuje życie, gdy dziecko zapada na malarię. Władca wysyła po leki dla niego prywatny samolot.

Kolejna emigracja

W 1946 roku Norblin z rodziną wyrusza w przerwaną drogę do USA. Statek dotrzeć ma do Nowego Jorku, ale ze względu na trudne warunki zatrzymuje się w San Francisco. Po raz kolejny Norblin trafia do nowego miejsca przypadkiem, ale podoba mu się tam na tyle, że postanawia w San Francisco pozostać. Ameryka nie odwzajemnia uczucia. Norblin po triumfach w przedwojennej Polsce i brylowaniu na salonach władców Iraku i Indiach otrzymuje niewiele zleceń, podupada też na zdrowiu. Jego żona, niegdyś gwiazda filmowa, teraz pracuje w salonie kosmetycznym.

Po sześciu triumfalnych latach przychodzi sześć lat zapomnienia i postępującej jaskry, zakończonych samobójczą śmiercią w 1952 roku. Pozostaje jednak niezwykle bogata spuścizna na indyjskich dworach, w której tradycyjna indyjska kultura łączy się z europejską secesją.

Tytuł (nagłówek do zdjęcia)

Śladami Polaków

Link URL

Dowiedz się więcej

Język Polish

stefan norblin