Ministerstwo Spraw Zagranicznych opublikowało na swojej stronie internetowej listę dziesięciu najcenniejszych eksponowanych obecnie zabytkowych obiektów, które zagrabiono w czasie II wojny światowej i zwrócono Polsce w ostatnich latach. Warte zobaczenia dzieła znajdują się w różnych miastach – w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Raciborzu, Kwidzynie i Szczecinie - i nie tylko w muzeach. Zgodnie z zasadami restytucji, odzyskany obiekt wraca zawsze tam, skąd został zrabowany.
- Polska straciła w czasie II wojny światowej ponad 500 tys. dzieł - przypomniał Michał Safianik z MSZ. Według niego resort odzyskał dotychczas 600 zabytkowych obiektów, rękopisów, obrazów, zbiorów archeologicznych, broni czy nawet czołgów.
Prof. Wojciech Kowalski, pełnomocnik ministra spraw zagranicznych do spraw restytucji dóbr kultury, nie chce mówić, o odzyskanie jakich dzieł obecnie stara się MSZ. - Nikt, kto ma coś w domu lub u siebie w muzeum, nie chce się dowiedzieć z prasy lub z mediów, że to co ma, nie jest jego i powinien to zwrócić - tłumaczył.
Podkreślił, że sukces restytucji zależy od państwa, w jakim zrabowane dzieło zostanie odnalezione. Według niego najbardziej przychylni są Amerykanie: - W Stanach Zjednoczonych podjęto przed wielu laty taką akcję, żeby przywrócić dobre imię muzeom amerykańskim. Muzealnicy przyznają, że amerykańskie muzea po wojnie kupowały niejednokrotnie dzieła, których przeszłości i pochodzenia nie badano. W związku z tym kupiono szereg obiektów zrabowanych podczas wojny. To wszystko stwarza przychylną atmosferę, której nie ma w Europie - mówił prof. Kowalski.
Najcenniejsze spośród dzieł odzyskanych do tej pory - "Madonna pod jodłami" Lucasa Cranacha Starszego - można oglądać w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Podobne obrazy niemieckiego malarza i grafika epoki renesansu osiągają na aukcjach ceny nawet do 8 mln euro. Dzieło wróciło do Polski w zeszłym roku ze szwajcarskiej diecezji w Sankt Gallen.
W Bibliotece Uniwersytetu we Wrocławiu wystawiony jest średniowieczny rękopis ze zbiorów dawnej książnicy miejskiej. To pochodząca z XV w. kopia dzieła teologa Thomasa Cantimpratensisa (1201-1272) "Liber de natura rerum" ("Księga o naturze rzeczy"). Rękopis został odzyskany dzięki współpracy MSZ z domem aukcyjnym Sotheby’s w Londynie.
W Muzeum Narodowym w Krakowie można z kolei oglądać środkową część tryptyku "Madonna z dzieciątkiem". Skrzydeł do tej pory nie odnaleziono. Obraz został zrabowany i wywieziony z Warszawy prawdopodobnie podczas powstania warszawskiego, należał do kolekcjonera Tadeusza Konopki. Dzieło wróciło do Polski w 2004 r.
W Bibliotece Jagiellońskiej eksponowane jest Archiwum Jana Szembeka, zawierające m.in. bullę papieską z 1706 r. oraz najstarszy dokument rodzinny - datowany na 1313 r. Dokumenty przekazał bibliotece za pośrednictwem MSZ mieszkający w Wielkiej Brytanii Zygmunt Jan Szembek.
W Muzeum Narodowym w Warszawie można oglądać dwa odzyskane obrazy: "Chłopi w karczmie" Adriaena Brouwera i "Orszak" Witolda Wojtkiewicza. Ten ostatni przed wojną należał do prywatnego właściciela, dlatego od powrotu do Polski ze Stanów Zjednoczonych pozostaje w depozycie muzeum, gdzie czeka na spadkobierców kolekcjonera.
Obecnie w kraju można obejrzeć także: oryginalny odpis "Traktatu gdańskiego" zawartego pomiędzy królem Janem III Sobieskim a królem szwedzkim Karolem XI (Pałac w Wilanowie); dwie karty z piętnastowiecznego graduału dominikanów (Muzeum w Raciborzu); tacę na ofiary dla ubogich z XVII w. (Kwidzyn, oddział Muzeum Zamkowego w Malborku); dwie kwatery z ołtarza ufundowanego na początku XVI w. przez księcia pomorskiego Bogusława X (Muzeum Narodowe w Szczecinie).
Pokaż Zrabowane i odzyskane na większej mapie
Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.msz.gov.pl
Żródła: PAP, msz.gov.pl, oprac. JN, 14.08.2013