Pusto wszędzie. Widownie bez widzów
Kwarantanna to czas, gdy dotychczasowe życie wielu z nas nagle diametralnie zmieniło swój bieg. Teatry pozostają w bezterminowym uśpieniu, niektóre z nich przenoszą część swojej działalności do internetu. Trzymając kciuki za pracowników i pracowniczki teatrów oraz wszystkie osoby związane zawodowo ze sztukami performatywnymi, prezentujemy zbiór archiwalnych fotografii przedstawiających widownie bez widzów i sceny bez przedstawień.
Uśmiechnięty sufler
Ten niecodzienny dla współczesnego teatru widok – suflera schowanego w swojej budce – pochodzi z nieistniejącej już dziś instytucji Teatru Miejskiego w Grudziądzu. Na fotografii uwieczniony został świeżo odremontowany budynek – dwa lata wcześniej, w 1923 roku gmach ucierpiał w pożarze. Teatr Miejski powołany został do życia po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i funkcjonował do 1931 roku. Dziś w tym miejscu swoją siedzibę ma impresaryjne Centrum Kultury Teatr.
Pawie na scenie
W 1938 roku na scenie wzniesionego w XVIII wieku amfiteatru w Łazienkach Królewskich przechadzało się tylko ptactwo, ale druga wojna światowa szczęśliwie oszczędziła ten atrakcyjny przykład klasycystycznego projektowania. Mogąca pomieścić nawet tysiąc widzów budowla plenerowego teatru, wzniesiona dla Stanisława Augusta Poniatowskiego, inspirowana była architekturą Forum Romanum i Herkulanum. Zarówno sama wyspa, na której znajduje się scena, jak i okalające ją stylizowane ruiny to sztuczne konstrukcje.
Macierz noblisty
Fotografia przywodząca na myśl scenografie przedstawień Krystiana Lupy (światło wpadające z umiejscowionego po lewej stronie okna) pochodzi z niewielkiej auli teatralnej w budynku Polskiej Macierzy Szkolnej w Kiwercach – miejscowości niegdyś leżącej na terytorium II Rzeczpospolitej, dziś będącej miastem ukraińskim. PMS była działającą w latach 1905-1940 organizacją oświatową, a jednym z jej założycieli był Henryk Sienkiewicz, który w roku jej powstania został także pierwszym polskim noblistą w dziedzinie literatury.
Śmiech z podziemi
Międzywojenny teatrzyk literacki "Qui Pro Quo" był jedną z największych atrakcji kulturalnych ówczesnej Warszawy. Dziś przy Senatorskiej 29, gdzie w podziemiach nieistniejącej już Galerii Luxenburga działała słynna trupa, zobaczymy tablicę upamiętniającą wybitnych artystów występujących w programach "Qui Pro Quo". Pisane przez Juliana Tuwima i Mariana Hemara teksty wykonywali m.in. Eugeniusz Bodo, Hanka Ordonówna i Adolf Dymsza.
Słońce Poznania
Otwarty w 1927 roku kinoteatr "Słońce" był najnowocześniejszą tego typu placówką w międzywojennej Polsce i mógł pomieścić aż 1600 gości (!), czyli prawie tyle, ile jedna z największych scen operowych świata, Sala im. Stanisława Moniuszki w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej (1768 miejsc). "Słońce" wyposażone było także w klimatyzację i… własną elektrownię. Budynek został zburzony podczas walk w 1945 roku.
Koni żal
Prawdopodobnie mało kto wie, że w kamienicy przy Litewskiej 3, gdzie od 1948 roku działa Teatr Syrena, istniała wcześniej kryta ujeżdżalnia koni. Niegdysiejszą atrakcję dla bogaczy upamiętnia rzeźba końskiej głowy górująca nad bramą. Wykonana przez Edwarda Hartwiga fotografia pustej widowni uwieczniła moment przed wejściem publiczności chętnej zobaczyć sztukę "Maestro" prezentowaną premierowo w 1959 roku.
Za pieniądze podatnika
Na fotografii widzimy część teatralną zaprojektowanego w duchu modernizmu Domu Ludowego – centrum kultury wybudowanego za pieniądze z ówczesnego crowdfundingu. Mieszkańcy Królewskiej Huty, czyli dzisiejszego Chorzowa, zasponsorowali powstanie tego miejsca, mającego być jednym z emblematów niepodległej Polski. Sala teatralna została oddana do użytku w 1934 roku, niedługo potem na jej deskach występował m.in. Mieczysław Fogg.
Pożar nie bagatela
W 1938 roku, po dziesięciu latach od poważnego pożaru, oddano do użytku zmodernizowany budynek teatralny, a miejsce z "Bagateli" przemianowano na "Scalę", która stała się eleganckim kinoteatrem rewiowym. Jeden z najsłynniejszych krakowskich teatrów do swojej nazwy powrócił w 1970 roku, a dwa lata później zyskał imię Tadeusza "Boya" Żeleńskiego.
Śmierć na scenie
Od blisko stu lat Teatr Nowy znajduje się w tej samej secesyjnej kamienicy przy ul. Dąbrowskiego w Poznaniu, ale jego historia jest kręta. Powstał w 1923 roku jako prywatna spółka i dotrwał prawie do końca międzywojnia, by w 1937 roku zbankrutować. Jako autonomiczna instytucja narodził się na nowo dopiero po blisko czterech dekadach, gdy w 1973 roku jego dyrektorką została Izabela Cywińska. To tu w 1993 roku jedno z pierwszych przedstawień stworzył Krzysztof Warlikowski (wystawił jednoaktówkę "Trucizna teatru" hiszpańskiego dramatopisarza Rudolfa Sierry). W 2002 roku teatr otrzymał imię Tadeusza Łomnickiego, który dziesięć lat wcześniej zmarł na deskach sceny w trakcie prób do "Króla Leara".
Pierwszy Gombrowicz
Fotografia pustego wnętrza sali im. Gustawa Holoubka jest prawdopodobnie jednym z pierwszych zdjęć ukazujących oddane do użytku przestrzenie Teatru Dramatycznego w świeżo ukończonym Pałacu Kultury i Nauki (1955).
Patron sali był dyrektorem Dramatycznego odpowiedzialnym za najlepszy bodaj okres w historii tej sceny: to wtedy z Dramatycznym związany był Jerzy Jarocki, który wyreżyserował tu m.in. prapremierę "Ślubu" Witolda Gombrowicza (było to pierwsze wystawienie tego tekstu na profesjonalnej scenie dramatycznej).
Sami sobie
XIX-wieczny gmach Teatru Polskiego w Poznaniu przetrwał drugą wojnę światową i do dziś widnieje na nim napis "NARÓD SOBIE" upamiętniający źródło finansowania jego budowy, jakim były – podobnie jak w przypadku chorzowskiego Domu Ludowego – składki społeczne. Na fotografii uwieczniona została pusta widownia Dużej Sceny. Wyostrzywszy wzrok, można dostrzec na niej nieistniejące dziś wyzłocone na frontach lóż nazwiska wybitnych polskich twórców, m.in. Franciszka Zabłockiego, Jana Chęcińskiego czy Stanisława Moniuszki.
W plenerze
Nie jest to teatr, ale najsłynniejsze letnie kino plenerowe w Warszawie, działające w latach 1957-1981 (zdjęcie Zbigniewa Siemaszki dokumentuje więc prawdopodobnie obiekt tuż przed oficjalną inauguracją). "Jutrzenka" znajdowała się na Solcu, w dzisiejszym Parku Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego (w PRL-u zwanego Centralnym Parkiem Kultury i Wypoczynku). Oprócz seansów filmowych "Jutrzenka" oferowała także koncerty topowych zespołów muzycznych: występował tam m.in. Breakout, Niebiesko-Czarni i Czesław Niemen. W latach 80. miejsce kina pod chmurką zajęło wrotkowisko, dziś nazywane skateparkiem.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]