"Memu sercu miła ojczyzna. Obraz ojczyzny w życiu i twórczości Adama Mickiewicza" to książka w języku białoruskim, której autorem jest Mikałaj Hajba, dyrektor Muzeum Mickiewicza w Nowogródku - grudzień 2011.
Książka "Сэрцу мілая Айчына: Вобраз Радзімы ў жыцці і творчасці Адама Міцкевіча" / "Memu sercu miła ojczyzna. Obraz ojczyzny w życiu i twórczości Adama Mickiewicza" jest oparta głównie na korespondencji poety.
- Ta książka opiera się na listach Adama Mickiewicza. Mamy w naszych zbiorach muzealnych sporo jego korespondencji, między innymi z filomatami, a także wydrukowane w latach 70. i 80. XIX wieku zbiory listów. (...) W białoruskojęzycznym literaturoznawstwie praktycznie nikt nie odwoływał się dotąd do korespondencji Mickiewicza - powiedział Mikałaj Hajba.
Autor zwraca uwagę, że jest to monografia naukowa, ale "napisana językiem dla każdego". Tytuł książki, która jest do kupienia w białoruskich księgarniach, to cytat z białoruskiego tłumaczenia wiersza Mickiewicza "Gdy tu mój trup". Po polsku fragment, z którego został zaczerpnięty, brzmi "Jest u mnie kraj, ojczyzna myśli mojej".
Hajba opowiada w książce m.in. o Nowogródczyźnie lat dziecinnych Mickiewicza, przywołuje wspomnienia poety o rodzinnych stronach, jakie pojawiały się w jego listach z różnych miejsc świata oraz w jego utworach.
W swojej książce zaprzecza niektórym wyobrażeniom dotyczącym Mickiewicza:
- Panuje na przykład przekonanie, że poeta miał włosy kasztanowego koloru, ale jak wynika z relacji kilku osób, które mieszkały obok Mickiewicza w Moskwie wynika, że włosy miał czarne" - opowiada autor.
Inne błędne - zdaniem Hajby - przekonanie dotyczy miejsca pochówku rodziców Mickiewicza:
- Jarosław Marek Rymkiewicz pisał, że być może spoczęli na górze Mendoga. Pochowani są raczej na dawnym cmentarzu chrześcijańskim, który do dziś pozostał w Nowogródku. Nie zachowały się tam jednak żadne nagrobki - mówi autor, podkreślając, że opiera się na wspomnieniach poety Wincentego Korotyńskiego z połowy XIX w.
Zdaniem Hajby ciekawych szczegółów można się też dowiedzieć z listu Mickiewicza do brata Franciszka z 1847 roku. Poeta porównuje w nim swoje dzieci do własnego rodzeństwa:
- Pisze na przykład, że Maria z charakteru i z twarzy podobna jest do Franciszka, syn Władysław bardzo podobny jest do samego Adama i wszyscy to zauważają, Helena do jego brata Aleksandra, bo też blondynka i dobra gospodyni, a syn Aleksander to z charakteru i usposobienia kopia jego brata Jerzego.
Osobny rozdział poświęca Hajba Nowogródkowi i Nowogródczyźnie w czasach Mickiewicza. Na początku XIX wieku w Nowogródku mieszkało ponad dwa tysiące osób, z czego niecałe 500 - to były osoby stanu szlacheckiego. Połowę mieszkańców stanowili żydzi, 40 proc. chrześcijanie, a 10 proc. muzułmanie. W Nowogródku było pięć kościołów, sześć klasztorów (pięć katolickich i jeden unicki), trzy cerkwie, synagoga i meczet.
Hajba opisuje też w swojej książce 30 okolicznych miasteczek związanych z życiem Mickiewicza - w których bywał lub które opisywał.
Autor zaznacza , że Mickiewicz w swoich listach osiem razy użył słowa "Białoruś":
- Słowem tym określał wschodnią część obecnej Białorusi, np. ziemię witebską. Część zachodnią, czyli np. Nowogródek, uznawał za Litwę zgodnie z istniejącym jego czasach podziałem na zachodnią gubernię litewską i wschodnią białoruską - mówi autor.
- W książce nie piszę, jakiej narodowości był Mickiewicz, bo narodowość w naszym pojęciu powstała dopiero pod koniec XIX wieku. On sam często pisał, że jest Litwinem, ale rozumiał to jako bycie obywatelem dawnej Litwy, a nie osobą narodowości litewskiej w dzisiejszym rozumieniu.
Mikałaj Hajba zajmuje się historią Nowogródczyzny już 25 lat. Swój doktorat poświęcił Nowogródkowi XIX wieku. Opublikował też 18 innych prac o Nowogródku i Mickiewiczu.
Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku mieści się w odbudowanym dworze Mickiewiczów. Istnieje od września 1938 roku. Po zniszczeniach II wojny światowej ponowne otwarcie nastąpiło w 1955 roku, a stała ekspozycja stała została udostępniona w 1971. W latach 1989–1990 przeprowadzono rekonstrukcję dworku. We wrześniu 1992, przy wsparciu warszawskiego Muzeum Literatury, dokonano uroczystego otwarcia nowej wystawy. Obecnie pokazywana wystawa została otwarta w maju 2001. Mikałaj Hajba jest dyrektorem Muzeum od roku 2000.
Źródło: PAP, www.mickiewicz-museum.narod.ru, artem-ablozhei.livejournal.com, informacje prasowe; opr. ak
- Mikałaj Hajba
"Сэрцу мілая Айчына: Вобраз Радзімы ў жыцці і творчасці Адама Міцкевіча" /
"Memu sercu miła ojczyzna. Obraz ojczyzny w życiu i twórczości Adama Mickiewicza"
wydawca: БелАніГал / BielAniGal, Baranowicze 2011 - premiera 21 stycznia 2012