O tym, jak wysoko cenione są wciąż dawne witraże, może świadczyć 125 tysięcy podpisów krótkim czasie zebranych pod petycją dotyczącą wypełnienia rozet w paryskim kościele Notre Dame. 19 kwietnia 2019 roku w tej gotyckiej świątyni wybuchł pożar, w wyniku którego XIII-wieczne witraże uległy zniszczeniu (stopiły się).
Dom Towarzystwa Lekarskiego, witraż "Apollo spętany", projekt Stanisław Wyspiański, ul. Radziwiłłowska 4, Kraków, fot. Zygmunt Put Zetpe0202/Wikimedia.org Początkowo pojawił się pomysł, by zastąpić je współczesnymi kompozycjami, jednak sprzeciw społeczny był tak duży, że ostatecznie zdecydowano się na rekonstrukcję. Kruche witraże łatwo ulegają zniszczeniu w zawieruchach dziejowych, bardzo trudno je też ochronić choćby przed działaniami wojennymi (obrazy, meble, przedmioty użytkowe można wynieść, ale szyb w oknach prawie nie sposób skutecznie zabezpieczyć). Nawet po rekonstrukcji są jednak cenione i stanowią ważny element zabytkowych wnętrz. I nie tylko zabytkowych: witraże jako element architektoniczny w historii pojawiały się kilka razy, w niektórych epokach cieszyły się dużą popularnością, w innych szły prawie w zapomnienie. Po epoce gotyku, kiedy świetliste, ogromne "obrazy" ze szkła współtworzyły nastrój sakralnych wnętrz, witraże stały się popularne dopiero w XIX wieku; zawsze były obecne w świątyniach, jednak wraz z rewolucją przemysłową i przemianami społecznymi po tę formę zdobienia budynków sięgnęli także prywatni inwestorzy, zaczęli się nią inspirować artyści, szklane obrazy na przełomie XIX i XX wieku wypełniały okna nie tylko kościołów, ale i kamienic, gmachów użyteczności publicznej, prywatnych willi. To właśnie witraże miały przyczynić się do rozwoju nurtu neoplastycznego w sztuce (projektował je Theo van Doesburg, współtwórca grupy De Stijl), zajęcia z tworzenia witraży odbywały się w szkole Bauhaus, dla kościoła św. Stefana w Moguncji takie prace stworzył Marc Chagall, dla katedry w Kolonii witraże w 2007 roku projektował Gerhard Richter. Już nie raz na przestrzeni wieków okazywało się, że ta dość wymagająca i nietrwała dziedzina sztuki może być inspiracją i wyzwaniem.
