Maja Ganszyniec: Po pierwsze nie szkodzić [WYWIAD]
"Mamy dużo wspólnego z designem skandynawskim, dlatego go tak dobrze rozumiemy" – mówi Maja Ganszyniec. Projektantka, która najchętniej wybiera naturalne materiały, opowiedziała nam o energii przedmiotów, baldachimie dla IKEA i realiach pracy w Polsce.
Maja Ganszyniec (1981) zajmuje się projektowaniem przedmiotów użytkowych i komunikacją marek. Studiowała architekturę wnętrz na krakowskiej ASP i wzornictwo na Politechnice w Mediolanie i w Royal College of Art w Londynie. Współpracowała m.in. z Comforty, Leroy Merlin i NOTI. W roku 2018 do sprzedaży w IKEA trafiły dwie kolekcje, przy których pracowała – HJÄRTELIG i SPÄNST.
Michał Dąbrowski: Praca dla znanej zagranicznej marki to chyba sukces? Jak oceniasz współpracę ze szwedzkim gigantem?
Maja Ganszyniec: IKEA przez swoją rozpoznawalność i zasięg pozwala usłyszeć o Polce, która dla nich projektuje, to taki mocny slogan. Chciałabym kiedyś przeczytać, że Polka projektuje dla polskiej marki, ale obecnie bardziej chwytliwe są sukcesy zagraniczne.
Polskie marki jak Comforty, NOTI i wiele innych od lat promują polskich projektantów i polskie produkty. Bardzo bym chciała, żeby oni też byli atrakcyjnym tematem, choć jednocześnie rozumiem, że nie są tak rozpoznawalni jak IKEA. Każdego stać na ładny przedmiot w IKEA, niewiele osób stać na ładny przedmiot marki działającej w innej skali. To jednak właśnie te firmy od lat pozwalały funkcjonować projektantom w Polsce.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "UME", Comforty, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Jak projektantowi współpracuje się z IKEA?
Firma pozwala projektować bardzo szeroko, najróżniejsze typy produktów. Nie wszędzie są takie możliwości. Dotychczas wprowadziliśmy na rynek dywany, szkło, ceramikę, meble z litego drewna i wiele innych rzeczy – to jest unikatowe. Za każdym razem uczę się dzięki temu czegoś nowego.
Marka Ikea jest bardzo świadomie prowadzona. Oprócz ikon wprowadza co jakiś czas mniejsze kolekcje, które są precyzyjnie ułożonymi komunikatami.
Tego typu komunikatem jest kolekcja SPÄNST, której częścią jest deskorolka i przezroczyste pudełka na buty?
To dobry przykład kierowania kolekcji do konkretnego odbiorcy, do młodych ludzi żyjących aktywnie w miastach, wychowanych w kulturze deskorolkowej, kolekcjonujących buty, korzystających z Instagrama. Jest bardzo spójna, choć zawiera rzeczy bardzo odmienne od popularnych produktów IKEA.
Zostałam zaproszona do współpracy z projektantem streetwear’owym z Los Angeles – Christem Stampem. Nasze studio zaprojektowało wizualnie lekką szafę z metalowej siatki, która działa w przestrzeni inaczej niż klasyczny, ciężki prostopadłościan. Do tego stołek do pracy przy wysokim stole, stojak na buty czy szybkoschnące ręczniki, które można wziąć ze sobą do siłowni.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "SPÄNST", IKEA, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Jeśli kolekcja SPÄNST jest skierowana do ludzi aktywnych, to w kolekcji HJÄRTELIG chodzi o odpoczynek.
Celem było stworzenie przestrzeni sypialni, która pozwoli odpocząć, stworzy w domu taką oazę dla mieszkańca miasta.
Jakie zadanie miało Twoje studio?
Należało do nas wymyślenie całej kolekcji: tego jak ma wyglądać, jakie produkty zawierać i jak zaspokajać potrzeby odbiorców.
Patrząc na te przedmioty wydaje mi się, że tę kolekcję można odbierać wieloma zmysłami.
Ważny był zmysł dotyku – przyglądaliśmy się jakości i teksturom tkanin. Wyprodukowaliśmy pościele z sześciu różnych gramatur wybranej bawełny i lnu, po to żeby wybrać tę właściwą. Donice i rośliny wpływają na mikroklimat pomieszczenia, powietrze. Są świece, w tym zapachowe, przy których pracowaliśmy z paryską firmą z tradycjami. To była pierwsza tego typu inicjatywa dla IKEA. Chcieliśmy, żeby opakowania nie zawierały plastiku.
W całej kolekcji są tylko naturalne materiały, dzięki czemu elektrostatyka w pomieszczeniach działa inaczej. Wierzę w energię rzeczy, bardziej przyjazny jest produkt z naturalnego materiału: szkła, lnu, korka, litego drewna. Wygląd przedmiotu w tej kolekcji był drugorzędny.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "HJÄRTELIG" IKEA, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Jaka jest historia maty do jogi i baldachimu?
Wiele osób ćwiczy w domu, to bezpłatny sposób trzymania formy. Chcieliśmy to ułatwić, wprowadzając korkowe kostki do jogi czy bawełniany pas ułatwiający skłony. Obserwowaliśmy codzienne rytuały ludzi w sypialni, stąd małe dekoracyjne przedmioty.
Zależało nam też, by wydzielić przestrzeń łóżka, bo nie każdy ma oddzielną sypialnię, dużo młodych osób mieszka w jednym pokoju. Stąd baldachim, który podkreśla wyjątkowość łóżka, tworzy nastrój.
Od niedawna polskie wzornictwo można oglądać w Muzeum Narodowym.
To prawda. Do niedawna całe archiwum polskiego designu znajdowało się w piwnicy w Pałacu w Otwocku Wielkim. Dzięki staraniom kilku osób z Muzeum Narodowego ujrzało ono światło dzienne. Z grupą znajomych wybraliśmy się tam osiem lat temu i nie mogliśmy uwierzyć w to, co tam zobaczyliśmy.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "SPÄNST" IKEA, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Czy polski i skandynawski design mają ze sobą coś wspólnego?
Projekty, które są w Muzeum Narodowym nie różnią się niczym od tego co jest w Danii czy Szwecji. Mamy podobny klimat i gatunki drzew, a w związku z tym też materiały i wnętrza, szczególnie te w starym budownictwie. Mamy dużo wspólnego z designem skandynawskim, dlatego go tak dobrze rozumiemy i lubimy. W krajach, które nie żyły w izolacji, dostęp do dobrego wzornictwa był stały, u nas nie. IKEA utorowała trochę drogę powrotu do niego, to tam zobaczyliśmy jak wygląda dobrze zaprojektowany produkt i współczesne europejskie wzornictwo.
A jak twoja droga? Dlaczego po studiach za granicą zdecydowałaś się założyć studio w kraju?
Moje pokolenie ma własne studia, bo musieliśmy sami stworzyć sobie miejsca pracy. To była konieczność, a nie wybór. Sytuacja zmieniła się dopiero w kolejnym pokoleniu. W Polsce skończyłam architekturę wnętrz w Krakowie, a po studiach wyjechałam, żeby się dalej rozwijać. Po pobycie we Włoszech i w Wielkiej Brytanii nie miałam gdzie pójść do pracy, więc założyłam studio. Wróciłam w czasie, kiedy z kraju masowo emigrowali ludzie do pracy, wiele osób się dziwiło mojej decyzji. Chciałam być w Polsce.
Brakowało miejsc pracy dla wykwalifikowanych projektantów? Przecież Polska jest potęgą meblarską.
Jest, a przed etapem produkcji projektant jest przecież potrzebny. Mimo to dopiero od niedawna producenci zatrudniają projektantów i ten proces zaczyna mieć zauważalną skalę. To jest zależne od tego, jak rozwija się cały sektor.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "VILTO", IKEA, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Gdzie widzisz przyczyny tego zjawiska?
Wartość intelektualna nie zawsze jest rozpoznawana jako wartość biznesowa. Od niedawna firmy widzą, że posiadanie projektu wzorniczego lub graficznego to konkretna inwestycja, która się może opłacić. Producent chętnie zainwestuje w maszynę wartą kilkaset tysięcy, z projektem nie zawsze tak było, ale na szczęście ten etap się kończy.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Studio Ganszyniec, fot. Ignacy Matuszewski
Co się działo w czasie transformacji ustrojowej?
W latach 80. w zasadzie nic się nie produkowało, a lata 90. to był absolutny freestyle. To poskutkowało tym, że dziś trzeba pewne rzeczy prostować, tłumaczyć. Powstawały wtedy projekty niczyje, taki swoisty open source. Do dziś często nie wiadomo, kto zaprojektował meble, które często nadal są na rynku.
To się zmieniło. Jak?
Źródłem powstania wielu polskich firm były ogromne potrzeby rynku lat 90.; przez 20 lat było drugorzędne, co i jak produkujemy, najważniejsze było by mieć produkt. Teraz jesteśmy w erze dobrobytu, operujemy na innych częstotliwościach. Rynek zmienia się z produkcyjnego na markowy.
Kiedy nastąpił przełom w myśleniu o produkcie?
Na tę sytuację wpłynął kryzys z lat 2006–2008. Zmienił się rynek, internet, możliwość taniego podróżowania po świecie. Ludzie zaczęli podejmować bardziej świadome wybory. Część firm zrozumiała, że przykładowe krzesło to nie tylko przedmiot do siedzenia, ale też jego forma jest nośnikiem informacji i wartości. Materiał, kształt, kolor, to wszystko ma znaczenie. Również to, jak produkt jest sfotografowany, pokazany na targach.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Maja Ganszyniec, "ANVÄNDBAR BENCH", IKEA, fot. dzięki uprzejmości projektantki
Projektowanie jest mocno związane ze sprzedażą, jakie to powoduje trudności dla twórców?
Projektowanie jest formą twórczości, choć osadzoną w realiach biznesowych i produkcyjnych, co powoduje trudności w sklasyfikowaniu go. Artyści należą do Ministerstwa Kultury, podczas gdy projektowanie jest interdyscyplinarne – łączy gospodarkę, przemysł i kulturę.
Jaka jest specyfika polskiego rynku designu?
Klient przyzwyczaił się, że dobry design kosztuje mało. Te ceny są możliwe tylko i wyłącznie przy tak ogromnej skali jak w IKEA. Przy mniejszej skali produkt automatycznie musi być czterokrotnie droższy. Na zachodzie IKEA pełni inną funkcję – to tańszy produkt, choć dobrze zaprojektowany. U nas segmentu wyżej nie było, dopiero się tworzy, a to z pewnością potrwa.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Czym jest dla Ciebie projektowanie?
Jako projektanci proponujemy ciągle nowe rozwiązania. Dla mnie ważne jest minimalizowanie strat, które powoduje produkcja. Marzy mi się świat, w którym ludzie kupują mniej i bardziej odpowiedzialnie. Nie zatrzymamy tego z dnia na dzień, ale to, co może zrobić projektant, to po pierwsze nie szkodzić.
Co to oznacza w praktyce?
Zwracam uwagę na to, co materiał robi w domu, czy płyta nie zawiera formaldehydów, ciężkich klejów. O tym się nie myśli przy zakupie, a ma to wpływ na dom i na nasze zdrowie. IKEA, od której zaczęliśmy naszą rozmowę, odeszła od rozpuszczalników, wszystkie farby są wodne. Opracowali razem z WWF sposób zrównoważonego uprawiania bawełny, bo nawet uprawa organicznej bawełny pochłania ogromne ilości wody. Ich proces produkcji jest zorientowany na minimalne użycie chemii i wody. Zajęło to dziesięć lat. Niewiele firm stawia sobie tak wysoko poprzeczkę.
Podsumowując – jakie cechy ma dobry produkt?
Konstrukcja, ergonomia i praktyczność to takie ABC. Na świecie nie brakuje krzeseł, więc decyzja o stworzeniu kolejnego powinna być odpowiedzialna i świadoma.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]