Pomnik Bohaterom Warszawy 1939-1945 (Warszawska Nike)
To najbardziej znane dzieło autorstwa Mariana Koniecznego i jeden z symboli Warszawy. Projekt rzeźby początkowo zatytułowanej "Nike Warszawy" powstał w 1959 roku w związku z konkursem na pomnik upamiętniający wszystkich, którzy zginęli w Warszawie w latach 1939−1945 – obrońców stolicy we wrześniu 1939 roku, uczestników powstania w getcie i powstania warszawskiego oraz ofiary nazizmu w okupowanym mieście. Jego współautorami są architekci Zagremma i Adam Konieczni.
20 lipca 1964 Pomnik Bohaterom Warszawy odsłonięto na Placu Teatralnym, na przeciwko Teatru Wielkiego. Dziś w tym miejscu stoi odbudowany gmach Pałacu Jabłonowskich, dawny Ratusz. 15 grudnia 1997 rzeźbę umieszczono na nowym cokole przed wjazdem do tunelu Trasy W-Z, pod Placem Zamkowym. Pomnik przedstawia półleżącą postać kobiety z mieczem uniesionym nad głową i wzniesioną do góry lewą ręką. Rzeźbę wykonano z brązu patynowanego, cokół z żelbetu imitującego naturalny kamień.
"Największym wyzwaniem było odlanie sześciometrowego miecza o wadze ok. 1000 kg. Specjalna konstrukcja wtopionych wewnątrz stalowych prętów sprawia, że przy bardzo silnym wietrze miecz może odchylać się od swego położenia o ok. 15 cm" – czytamy na stronie culture.pl.
Pomnik Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie
W 1963 roku Marian Konieczny wygrał konkurs na wykonanie pomnika polskiej noblistki – Marii Curie-Skłodowskiej, który miał stanąć na terenie uniwersytetu w Lublinie. Curie-Skłodowska jest patronką tej uczelni. Artysta, wówczas adiunkt w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, wykonał 4,5-metrową rzeźbę z brązu na dwuczęściowym granitowym postumencie. Odsłonięcie pomnika odbyło się w czasie obchodów 20-lecia uczelni – w 1964 roku.
Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie
Pomnik Czynu Rewolucyjnego, nazywany także Pomnikiem Walk Rewolucyjnych, upamiętnia zrywy rewolucyjne na Ziemi Rzeszowskiej. Monument autorstwa Mariana Koniecznego, który pochodził z Podkarpacia, od samego początku wzbudzał kontrowersje i wywoływał różne skojarzenia. Dzieło składa się z dwóch 38-metrowych liści laurowych, do których przymocowano z jednej strony rzeźbę bogini zwycięstwa Nike, z drugiej robotnika, żołnierza i chłopa. U stóp postaci wykonanych z blachy miedzianej udrapowana materia symbolizuje sztandar rewolucji.
Pomnik odsłonięto 1 maja 1974 roku na placu u zbiegu alei Łukasza Cieplińskiego i alei Józefa Piłsudskiego, gdzie przez kolejne dziesięciolecia odbywały się liczne uroczystości, pasowania, ślubowania i nadania. Pomnik w stanie nienaruszonym stoi do dziś. Jedyną zmianą było zamontowanie na jego szczycie dwóch tarcz z herbem Rzeszowa w postaci krzyża kawalerskiego.
Pomnik Grunwaldzki w Krakowie
Właściwym autorem Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie jest rzeźbiarz i architekt Antoni Wiwulski, którego twórczość zainspirowała Ignacego Jana Paderewskiego do ufundowania monumentu upamiętniającego zwycięstwo pod Grunwaldem. Uroczyste odsłonięcie odbyło się 15 lipca 1910 roku na placu Matejki – w pięćsetną rocznicę bitwy z zakonem krzyżackim – i jak piszą historycy: na oczach 150 tysięcy przyjezdnych gości i zgromadzonych krakowian. Po II wojnie światowej zniszczony przez nazistów pomnik postanowiono odbudować. Na podstawie miniaturowego modelu i przedwojennych fotografii jego wierną kopię wykonał Marian Koniczny. 16 października 1976 24-metrowy Pomnik Grunwaldzki stanął na swoim dawnym miejscu.
"Na jego szczycie umieszczono konny posąg króla Władysława Jagiełły. Lewą ręką król trzyma końską uzdę, a w prawej opuszczony w dół miecz. Na ścianie frontowej widać postać zamyślonego, patrzącego w dal rycerza. To stryjeczny brat króla – książę litewski Witold. Po prawej stronie od wschodu grupa polska – rycerz i jego giermek zbierają porzucone krzyżackie chorągwie. Od strony zachodniej grupa litewska – wojownik litewski dmący w róg prowadzi skrępowanego sznurami jeńca krzyżackiego. Trzy ściany cokołu otaczają tarcze z herbami Polski i jej dzielnic. Na tylnej ścianie cokołu widnieje postać oracza wymieniona później na chłopa zrywającego pęta niewoli" – czytamy na stronie grunwald.krakow.pl.
Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii
Pomników generała Tadeusza Kościuszki w Stanach Zjednoczonych jest wiele. Monument, który stoi w Filadelfii, wykonał Marian Konieczny w 1979 roku. W Filadelfii znajduje się również dom Kościuszki, w którym bohater narodów polskiego i amerykańskiego mieszkał na przełomie 1797-98 roku podczas swojej ostatniej wizyty w USA. Na pomniku widnieje napis w dwóch językach: "Dar narodu polskiego dla narodu amerykańskiego upamiętniający 200-lecie niepodległości Ameryki".
Pomnik Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie
Z historią pomnika poświęconego Stanisławowi Wyspiańskiemu związany jest mały skandal środowiskowy. Marian Konieczny, jego autor, był przewodniczącym Komitetu Budowy Pomnika i to on w 1977 roku ogłosił konkurs dla artystów. Nie przyznano wtedy pierwszej nagrody, dlatego dwa lata później zorganizowano kolejny konkurs, który zwyciężył Jan Kucza, uzyskując sześć na dziewięć możliwych głosów jurorów. Jednak zgodnie z decyzją Komitetu do realizacji skierowano projekt Mariana Koniecznego, który otrzymał jedynie jeden głos.
Pomnik Stanisława Wyspańskiego stanął przed budynkiem Muzeum Narodowego w Krakowie w dniu 28 listopada 1982 roku – w 75. rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego. Dzieło przedstawia twórcę na kolumnie. Na granitowym cokole przedstawiono natomiast bohaterów dramatów Wyspiańskiego: Jaśka, Żyda, Chochoła, Stańczyka, Isi z "Wesela", Wiarusa z "Warszawianki" i Pallasy Ateny z "Nocy Listopadowej".
Pomnik Jana Matejki w Warszawie
Projekt pomnika jednego z najwybitniejszych malarzy XIX wieku Marian Konieczny wykonał w 1989 roku. Pięć lat później dzieło stanęło w Parku Morskie Oko od strony ulicy Puławskiej (pierwotnie planowaną lokalizacją były aleje Ujazdowskie). Odsłonięcie odbyło się w 103. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, który to moment Jan Matejko przedstawił na jednym ze swoich najbardziej znanych obrazów. Pomnik przedstawia stojącego na cokole artystę, który trzyma paletę i pędzel. U jego stóp siedzi Stańczyk. Postaci wyrzeźbione są z brązu, a cokół wykonano z piaskowca szydłowieckiego.
Pomnik Jana Pawła II w Licheniu
Papież Jan Paweł II to postać, która ma najwiecej pomników w Polsce. Jeden z nich, autorstwa Mariana Konieczniego, stanął przed bazyliką Matki Bożej w Licheniu 15 sierpnia 1999 roku. Pomnik przedstawia Jana Pawła II, który otrzymuje makietę świątyni z rąk klęczącego księdza Eugeniusza Makulskiego – kustosza licheńskiego Sanktuarium. Na cokole znajdują się płaskorzeźby wiernych z darami.
"Gdy projekt Mariana Koniecznego ujrzał światło dzienne zawrzało. To bluźnierstwo – nieomal krzyczeli jedni. To głupota i małość ludzka – kiwali głowami inni. – Zaraz, zaraz, mecenasom należy się chwała... – bronili pomysłodawcy. (…) W dodatku na brązowym fryzie obiegającym postument dociekliwi odnaleźli prezesa Tuderka [od red. prezes Budimexu był odpowiedzialny za budowę Licheńskiej Bazyliki] – czytamy na stronie uni.opole.pl.
Źródła: culture.pl, grunwald.krakow.pl, kurierlubelski.pl, krakow.pl, uni.opole.pl, rzeszow.pl, mat. własne
Autorka: Agnieszka Sural, 27.07.2017