Bracia Czyż — Blues Brothers
Chess Records to legenda amerykańskiej branży muzycznej. Za nagraniami pionierów bluesa, jazzu, rock and rolla czy rhythm and bluesa stoi dwóch braci Czyż. Do Chicago trafili z polskiej wioski.
Bracia Czyż pochodzą z niezamożnej żydowskiej rodziny z Polski. Są w podobnym wieku – dzielą ich cztery lata. Starszy, Lejzor, przychodzi na świat w wiosce Motal na wschodnich rubieżach ziem polskich (obecnie tereny Białorusi).
Młodszy, Fiszel, być może rodzi się już w Częstochowie. Niewykluczone, że rodzina przenosi się tam na początku lat 20., uciekając przed wojną polsko-bolszewicką. Dzieciństwo słynnych braci nie jest zbyt dobrze znane. Ale wiadomo, że 1 stycznia 1928 pani Cyrla Czyż z dwoma kilkuletnimi synami i nastoletnią córką wysiada ze statku Mauretania na Ellis Island. Nowojorska wyspa to pierwszy przystanek europejskich emigrantów.
W Stanach Zjednoczonych czeka na żonę i dzieci Józef Czyż. W Polsce pracował jako stolarz, zaś za ocean wybrał się za chlebem. Po pewnym czasie jest w stanie ściągnąć także resztę rodziny.
Czyżowie trafiają najpierw do Nowego Jorku, a potem do Chicago – gdzie żyją już tysiące polskich emigrantów. Tam Józef prowadzi niewielkie złomowisko. Ma nadzieję, że w przyszłości interes przejmą jego synowie.
Dorastający bracia mają jednak inne plany. Szybko wtapiają się w amerykańską społeczność. Zmieniają imiona: Lejzor staje się Leonardem, a Fiszel – Philem (Philipem). Nie zapominają też o obco brzmiącym nazwisku. "Chess" brzmi tu lepiej niż "Czyż".
Wolne chwile bracia spędzają w kościołach, gdzie przysłuchują się elektryzującej muzyce czarnych sąsiadów. W Chicago wszędzie słychać bluesa. Miasto nad jeziorem Michigan gwałtownie się rozwija, a w fabrykach pojawiają się coraz to nowi robotnicy z południa i wielu z nich potrafi śpiewać.
Starszy brat Chess inwestuje najpierw w sklep monopolowy. Gdy Phil wraca z wojska i dołącza do spółki, mogą pomyśleć o czymś większym. Otwierają klub muzyczny Macomba Lounge, który staje się jednym z najpopularniejszych lokali w mieście.
Prowadząc klub, bracia odkrywają niszę w branży muzycznej. Grupy jazzowe grające bebop i jump bluesa porywają bywalców Macomby do tańca, ale wytwórnie płytowe nie interesują się czarnymi muzykami. Trwa jeszcze segregacja rasowa. Kto by pomyślał o inwestowaniu w muzykę niedawnych niewolników?
Gdy w 1950 roku Macomba spłonie w pożarze, rodzeństwo skupi się na firmie płytowej Aristocrat Records. Początkowo ma w niej udziały tylko do Leonard, ale wkrótce w muzyczny biznes inwestuje też Phil.
Tak powstaje Chess Records z logo figury szachowej. Pierwszy sukces przynosi bluesowa płyta Muddy’ego Watersa. Twórczość czarnego muzyka z Południa to zupełnie nowa jakość – brzmienie, jakiego amerykańscy słuchacze jeszcze nie znali. Chessowie mają profesjonalny sprzęt, podłączają instrumenty do wzmacniaczy, eksperymentują z dźwiękiem.
Do tego skutecznie promują wykonawców – nawet jeśli czasem oznacza to przekupienie radiowca, który w swojej audycji niechętnie puszcza czarną muzykę.
Chicagowska wytwórnia rozrasta się w błyskawicznym tempie. Bracia zakładają nawet kilka kolejnych wydawnictw muzycznych o różnych profilach: bardziej jazzową Argo (potem Cadet) Records czy skupioną na współpracy ze stacjami radiowymi Checker Records. Wszystkie należą do wielkiej rodziny Chess Records.
Chess Records tworzy podwaliny współczesnej amerykańskiej muzyki. Bracia promują wykonawców, na których będą wzorowały się kolejne pokolenia. Leonard często sam jeździ na Południe w poszukiwaniu nowych głosów wytwórni. Phil czuwa nad finansami.
Chicagowska wytwórnia odkrywa Ettę James - matkę rhythm and bluesa. To tu Muddy Waters tworzy nowe brzmienie chicagowskiego bluesa biorąc do ręki gitarę elektryczną. Akompaniuje mu Little Walter na harmonijce ustnej. Cały nakład płyty sprzedaje się w dwa dni.
Natychmiast przebojem staje się także singiel Chucka Berry’ego, "Maybellene" z 1955 roku – jeden z pierwszych utworów rockandrollowych. Berry wprowadza oryginalne inspiracje muzyką country. Publiczność na koncertach kocha go za swobodę na scenie. To on wymyśla tak zwany Duck Walk, czyli charakterystyczne ruchy gitarzysty.
Płyty wydawane przez Chess Records uwielbiają także przyszli założyciele The Rolling Stones. Nazwa zespołu to zresztą hołd dla Muddy’ego Watersa i jego utworu "Rollin’ Stone". W 1964 roku brytyjski zespół także będzie nagrywał w chicagowskim studiu braci Chess. A w tytule jednej ze swoich piosenek uwiecznią nawet adres słynnej wytwórni: "2120 South Michigan Avenue".
Złote lata Chess Records przypadają na lata 50. i 60. W 1969 roku bracia decydują się sprzedaż wytwórni. Leonard umiera na atak serca w tym samym roku. Phil przeżyje brata o 47 lat.
Tytuł (nagłówek do zdjęcia)
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]