Bartosz i Tomasz Minkiewiczowie: Wilq jest poza konkurencją, bo nie ma zawodników równie brzydkich i głupich jak on [WYWIAD]

bracia1-s.jpg, default, Bartosz i Tomasz Minkiewiczowie, rys. Bartosz Minkiewicz, center, #000000

Rozmowa z twórcami komiksu o Wilqu – opolskim superbohaterze.

Czy Opole dalej ma wobec Wilqa, jak to wyraził się w jednym z komiksów, dług niewdzięczności?

Tomasz Minkiewicz: Wilq to jest taka postać, która nienawidzi wszystkiego, więc siłą rzeczy nie cierpi też swojego rodzinnego Opola. Nie planujemy przeprowadzki Wilqa do innego miasta, więc ten dług niewdzięczności pozostanie niespłacony jeszcze długo – dopóki będziemy mieli pomysły na kolejne albumy.

Bartosz Minkiewicz: A patrząc z zewnątrz, to Opole bardzo zasłużyło się dla tej serii. Udało się nam odnaleźć w nim takie swojskie Gotham, które doskonale spełniło swoją rolę. Bardzo pasuje do tego bohatera – jest miastem takiej wielkości i takiego klimatu, że w zasadzie samo napędza wiele historii. Konkretne miejsca na mapie, takie jak Osiedle ZWM czy Górka Śmierci (czy też Góra Śmierci – jak ją nazywamy dla podkręcenia atmosfery) zaistniały w tym komiksie bardzo mocno. Wilq na pewno będzie jeszcze marudził i narzekał na Opole, planował przenosiny do innych miast i na inne planety, ale rola tego miasta w powstaniu tej serii jest nie do przecenienia. Opole jest poniekąd współautorem tego komiksu i tych przygód.

Sami jednak od lat nie mieszkacie w Opolu. Czy często tam bywacie, macie swoich informatorów na miejscu? Czy to Opole z Wilqa to jest jednak Opole przełomu wieków?

Bartosz Minkiewicz: To jest takie Opole wzięte z miejskich legend. Nie musimy tam pielgrzymować, żeby zbierać nowe pomysły, bo rzeczywiście dużo jest w tym takiego sentymentu i wspomnień z czasów, kiedy tam chodziliśmy do szkoły. Klimat, który zbudowaliśmy wokół tego komiksowego Opola, jest już w zasadzie takim samograjem. Natomiast Tomek jest częstym gościem w Opolu.

Tomasz Minkiewicz: Rzeczywiście, zdarza mi się dość często tam jeździć. Dla mnie Opole to są przede wszystkim ludzie i relacje z nimi. Moje znajomości z tych dawnych czasów przetrwały, mam kontakt z kolegami z podstawówki, odwiedzamy się wzajemnie. I to jest śmieszne, ale ci ludzie i relacje między nami się w ogóle nie zmieniły. A to wszystko przypomina mi te lata młodości spędzone w Opolu, które są takim rdzeniem większości historii komiksów o Wilqu Superbohaterze.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Mural z postacią z komiksu z serii "Wilq Superbohater", fot. Urząd Miasta Opola

Obrazek

opole_mural.jpg

A jakie było to Opole waszej młodości? I jak się to miasto zmieniło od tego czasu?

Tomasz Minkiewicz: Jeśli chodzi o samo miasto – jako tkankę miejską, inwestycje, nowe budowle i tak dalej – to jest ogromna różnica. Są miejsca w Opolu, których nie rozpoznaję, kiedy je odwiedzam. Gdybym teraz miał tych kilkanaście lat i mieszkał w Opolu, to raczej nie poczułbym tego klimatu, który pamiętam z czasów szkoły. Jednak mam wrażenie, że ludzie nie zmienili się tak bardzo – przynajmniej ci, których ja znam.

Bartosz Minkiewicz: Opole rzeczywiście teraz ogromnie wypiękniało. A co do tych lat dziewięćdziesiątych… Ludzie mają różne doświadczenia związane z okresem dojrzewania i liceum, dla mnie akurat to był bardzo dobry okres w życiu i fantastycznie wspominam ten czas spędzony na opolskim blokowisku, czyli Osiedlu ZWM. Mógłbym spróbować spojrzeć na te lata z chłodnego dystansu, ale przez te osobiste wspomnienia zawsze będą mi się dobrze kojarzyły. I to Opole, które pokazujemy w komiksie, to jest takie fajne Opole, które nas ukształtowało.

A odnośnie tych wspomnień, to główne postaci Wilqa mają swoje pierwowzory w rzeczywistości, tak? Moglibyście opowiedzieć o nich coś więcej?

Bartosz Minkiewicz: W zasadzie to mogę powiedzieć tyle, że one mają te pierwowzory w rzeczywistości i że w większości są to koledzy z mojej klasy licealnej. Na bardzo wczesnym etapie powstawania tego komiksu byli inspiracją, ale zaraz potem te postacie zaczęły żyć własnym życiem, więc już tak naprawdę niewiele mają wspólnego z tymi pierwowzorami.

Dlatego też ja wciąż lubię ten komiks wymyślać i rysować, bo to za każdym razem jest to taka podróż sentymentalna do tych czasów i do tamtych relacji. Ale tak jak mówię – te postacie żyją już własnym życiem, więc nie chciałbym denuncjować tych rzeczywistych osób i oficjalnie łączyć ich z daną postacią, bo nie o to tu chodzi.

Jak mawiał trener Piechniczek: "Jeśli chcesz grać w piłkę, musisz myśleć jak piłka". A czy wy pracując nad kolejnym zeszytem Wilqa, musicie zacząć myśleć jak Wilqu?

Tomasz Minkiewicz: Dla mnie to jest specyficzna sytuacja, ponieważ ja się przyłączyłem do pisania scenariuszy o Wilqu, gdy brat już stworzył pierwsze historie. Poznałem tego bohatera, polubiłem go i teraz on mi siedzi w głowie. Nie mówi moim głosem, ale ja już go na tyle dobrze znam, że wiem, co on w danej sytuacji może pomyśleć, co może zrobić. To jest taka zabawka, którą umiem wykorzystać.

To samo przychodzi. Gdy pojawia się pomysł na historię, to w kontrze od razu widzę Wilqa i jego zachowanie. Jeśli już muszę się zastanawiać nad tym, co wpleść w jego reakcję, to raczej dlatego, że zaczynam patrzeć bardziej technicznie na scenariusz: myślę o tym, jak poprowadzić akcję w innym kierunku czy jak podkręcić dramaturgię. A o wiele krócej zastanawiam się nad tym, co w danej chwili zrobiłby Wilq. To jest dla mnie już niemal naturalne, to jest taka jakby istniejąca, żywa postać, którą po prostu dobrze znam.

Bartosz Minkiewicz: Tak jest. Ja bardzo wcześnie i świadomie zadecydowałem, że koncentruję się na Wilqu i ten komiks będę robił, więc nie stworzyłem gamy postaci o różnych charakterach, między którymi muszę przeskakiwać. Wilqu zakorzenił się we mnie, więc w zasadzie bardzo często zdarza mi się patrzeć na rzeczywistość jego oczami. Jest wiele sytuacji, które mi się przydarzają czy myśli, które przychodzą mi do głowy, w których ten Wilq się odzywa. Mogę to wtedy zanotować i wykorzystać w scenariuszu, więc to wszystko dzieje się bardzo automatycznie.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Okładki komiksu "Wilq Superbohater. Buty do wspierania trębacza", Wilq Superbohater", tom 5 (zestaw kolekcjonera), "Wilq Superbohater. Udobruchać przeznaczenie, autorzy: Bartosz i Tomasz Minkiewicz, fot. wydawnictwo BM Vision

Obrazek

wilq_superbohater_okladki.jpg

Znając charakter Wilqa są to pewnie frustrujące sytuacje.

Bartosz Minkiewicz: Wilq ma taką zdolność, że jest w stanie sfrustrować się czymkolwiek, więc to może być każda sytuacja, ale rzeczywiście jakieś takie pokłady złości, gorszego nastroju, złośliwości doskonale się do tego nadają, mogę skanalizować w tym komiksie swoją ciemną stronę.

W Wilqu zawsze dużo było zabawy słowem, takiego psucia języka. Na ile to jest wasza kreatywna praca, a ile w tym zasłyszanych tekstów?

Tomasz Minkiewicz: W mojej głowie cały czas zachodzi taki nieświadomy proces – na bieżąco wymyślam i dopowiadam sobie różne rzeczy. Gdy z kimś rozmawiam, to czasami czegoś nie powiem na głos (przede wszystkim dlatego, że to może być dla tej osoby obraźliwe), ale zapamiętuję to i zapisuję później zabawne frazy, które mają potencjał, żeby zaistnieć w komiksie.

Bartosz Minkiewicz: Wydaje mi się, że kiedyś było więcej tych zasłyszanych – gdy mogliśmy jeszcze czerpać z tych wszystkich doświadczeń towarzyskich z liceum. Zresztą, nie ukrywam, że podsłuchiwanie różnych ciekawostek językowych sprawia mi ogromną przyjemność i staram się wyłapywać takie rzeczy.

Ale w tym momencie chyba o wiele więcej pracujemy z językiem samodzielnie. Z drugiej strony, można różne teksty wymyślać, ale jak się trafi na taką zasłyszaną perłę, to jest to w zasadzie nie do podrobienia. To jest najcenniejsza zdobycz do komiksu – fajnie brzmiąca rzecz, która nie jest jeszcze wyeksploatowana, bo jednak to jest kolosalna różnica w rozprzestrzenianiu się tego typu treści w porównaniu z latami dziewięćdziesiątymi. Czasem natrafi się na jakąś zachwycającą zbitkę słowną czy sformułowanie, a po szybkim sprawdzeniu okazuje się, że już pół internetu to sobie podaje. No i tego się już nie użyje, to już nie jest świeże. A wtedy podłapywaliśmy coś pod blokiem na osiedlu, wrzucaliśmy to do komiksu i dla ludzi w innych miastach, to już mogło być zaskakujące i nowe. Komiks mógł być takim pasem transmisyjnym, teraz jest z tym trochę trudniej.

To weźmy takie "Podaj Macieju" – to jakiś greps z opolskiego boiska?

Tomasz Minkiewicz: To akurat z krakowskiego boiska. Regularnie spotykamy się ze znajomymi, żeby pograć w piłkę, co akurat często ma więcej wspólnego z kabaretem niż futbolem i te mecze przeradzają się w seanse śmiechu i głupich odzywek. Ale pojawiały się w komiksie także hasła z opolskich boisk – na przykład "finezja zabija piękno futbolu".

Poza tym, futbol jest na tyle popularny, że nawet ludzie, którzy się nim nie interesują, nasiąkają tym jego charakterystycznym językiem – choćby oglądając newsy w trakcie większych świąt piłkarskich. Łatwo więc nam przychodzi bawienie się tym, przeinaczanie i przenicowywanie tego języka, co objawia się choćby w tych zmyślonych złotych myślach trenera Piechniczka.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Ilustracja z komiksu “Wilq Superbohater", tom 5 (zestaw kolekcjonera), autorzy: Bartosz i Tomasz Minkiewicz, fot. wydawnictwo BM Vision

Obrazek

wilq_superbohater_ilustracje.jpg

Wydajecie te komiksy od ponad dwudziestu lat. Czy Wilq nie bazuje już w jakimś stopniu na nostalgii za latami dziewięćdziesiątymi i zerowymi? Na przykład, te subkultury, które się pojawiają w tym komiksie, to już nie są takie subkultury jak teraz…

Bartosz Minkiewicz: Nie są, choć z subkultur w nowych komiksach pozostała już właściwie tylko ta metalowa…

Tomasz Minkiewicz: Jeśli chodzi o subkultury, to jeszcze policja powtarza się w każdym albumie. Ale ona chyba się dużo nie zmieniła.

Bartosz Minkiewicz: Ale jak patrzę na tych policjantów, których rysujemy, to oni wciąż mają te mundury z lat 90. Czyli to jest taka subkultura policyjna z lat 90. Natomiast, myślę, że gdybyśmy próbowali na siłę aktualizować Wilqa i szukać sposobów na dotarcie do nastoletnich czytelników, to biorąc pod uwagę nasz wiek, byłoby to nieszczere, wysilone i skazane na porażkę. Nie próbujemy na siłę wykorzystywać tego, co jest teraz popularne. Nie próbujemy szpikować Wilqa memami. To by urągało naszej kreatywności, naszemu poczuciu autorstwa i sprawczości. Staramy się robić to, co robimy od początku i tego się trzymać z drobnymi korektami toru jazdy, związanymi z tym, że mnóstwo lat już upłynęło. Być może przez to nie otwieramy się na młodszego czytelnika, jak nakazywałby marketing, ale z drugiej strony dzięki temu nie popadamy w śmieszność i trzymamy ten wilqowy poziom.

Tomasz Minkiewicz: To jeśli chodzi o klimat, natomiast jeśli chodzi o treści, to bardzo często sięgamy po swoje doświadczenia z życia tu i teraz i portretujemy je tym swoim boomerskim okiem.

Zawsze to pisaliśmy przede wszystkim dla siebie, żeby to było dla nas śmieszne. Gdy piszę scenariusz, to jego pierwszym czytelnikiem zawsze jest Bartek, więc nic dziwnego, że te historie powstają tak, jakbyśmy to my byli docelowymi odbiorcami, a nie współcześni nastolatkowie. Staramy się, żeby to nie skostniało ani nie zjadało swojego ogona, nie było tylko takim powielaniem nostalgicznych klimatów, ale za bardzo do przodu się nie wyrywamy, bo to by było nieszczere.

A coś się zmieniło, jeśli chodzi o sam odbiór Wilqa, oswojenie się z nim? Trafiłem np. na taki artykuł Pawła Dunina-Wąsowicza sprzed 20 lat, w którym nie wypowiadał się o Wilqu zbyt pochlebnie, pisał m.in. że najbliższym kontekstem kulturowym dla niego są rysunki w szkolnych toaletach.

Bartosz Minkiewicz: I bardzo się nie pomylił, jeśli chodzi o samą genezę, bo ten komiks wyrósł z takich strasznie głupich i gówniarskich gryzmołów – może nie w toaletach, ale na tylnych stronach zeszytów. Tylko, że to, co dla niego było dyskredytujące, to dla nas stało się własnym językiem, który okazał się nośny i myślę, że udało się w niego tchnąć coś więcej niż tylko wulgaryzmy.

Ale wydaje mi się, że to był dość odosobniony głos. Chociaż z pewnością ten komiks polaryzuje czytelników: jednych odrzuca, ale oni chyba nie czują dalszej potrzeby poświęcania na niego swojego czasu i wypowiadania się na ten temat – przynajmniej do nas nie dociera jakaś fala krytyki i oburzenia. Jest teraz taka masa, że tak brzydko powiem, kontentu, że nie trzeba się obrażać na jakiś niszowy komiks, bo są w nim wulgaryzmy i głupoty.

Tomasz Minkiewicz: Może gdyby Wilq był bardziej popularny, to byłby ciekawym przypadkiem, żeby się nad nim wyzłośliwiać i go hejtować. Ale na swojej półeczce raczej pozostaje poza radarem krytyki.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Kadr z filmu "Wilq Negocjator" reżyseria: Leszek Nowicki, Bartosz Minkiewicz, ekranizacji epizodu z popularnej serii komiksowej "Wilq Superbohater", autorzy: Bartosz i Tomasz Minkiewicz, 2014, fot. Platige Image, Crunch Dog i Polski Instytut Sztuki Filmowej

Obrazek

wilq-negocjator.jpg

Właśnie chciałem zapytać, dlaczego Wilq ze swoją niepoprawnością i nienawiścią do świata nie został jeszcze scancelowany, ale już częściowo odpowiedzieliście na to pytanie…

Bartosz Minkiewicz: On ma chyba za słabą siłę rażenia, żeby go cancelować. To trzeba się na jakiegoś większego zwierza zasadzić, żeby to było efektowne – a jeśli canceluje się kogoś tak malutkiego jak Wilq, to nikt by tego nie zauważył.

Tomasz Minkiewicz: W komiksie jest taki rozrzut tematów, z których sobie żartujemy, że ciężko byłoby znaleźć jedną rzecz, do której można by się przypiąć. Gdyby ktoś chciał wejść w ten świat i coś w nim zmienić, to nie wiedziałby za co się złapać – to bagno by go wciągnęło… Poza tym, chcemy przede wszystkim tworzyć zabawne komiksy, a ta frustracja Wilqa jest narzędziem do tego, żeby pokazać pewne rzeczy w przejaskrawiony sposób…

Bartosz Minkiewicz: Tak, a pokazując to całe negatywne nastawienie Wilqa nie mamy z reguły na celu ośmieszenia czy krytyki jakichś zjawisk – Wilq jest mega chaotycznym frustratem, potrafi być wkurzony zarówno na rzeczy bardzo złe, jak i pozytywne. Sam jest źródłem swojej frustracji. To nie jest tak, że chcemy wszystkim na świecie dokuczyć, tylko chcemy oddać stan ducha tej postaci, pokazać to, jak ten typ się miota i jak reaguje na rzeczywistość.

Taka postawa jest niezwykle barwna do ogrywania. Zastanawialiśmy się kiedyś z Tomkiem, jak stworzyć bohatera, który byłby zupełnym przeciwieństwem Wilqa – pozytywnie nastawionym do świata, znoszącym każdą przeciwność ze zrozumieniem i miłością. Ale łatwiej przychodzi nam zajmowanie się takim pieniaczem i nienawistnikiem jak Wilq.

A zdradzicie, jakie są te cztery najśmieszniejsze rzeczy na świecie poza Wilqiem?

Bartosz Minkiewicz: Nie możemy ci powiedzieć – to jest lista, która jest aktualizowana co tydzień, cały czas się zmienia...

Tomasz Minkiewicz: To hasło było o tyle bezpiecznym zabiegiem, że każdy jest w stanie wymyślić sobie cztery rzeczy, które go najbardziej śmieszą i wtedy, jak my przemycimy tę naszą piątą, to ta osoba łatwiej jest w stanie to zaakceptować.

A was co śmieszy najbardziej?

Tomasz Minkiewicz: Kiedyś to był Monty Python, natomiast teraz rzadko mi się zdarza, żebym płakał ze śmiechu – jeśli już to podczas seansów zachodnich programów stand-upowych: Ricky’ego Gervaisa czy Saturday Night Live. Komiksów mało czytam i nie znajduję dla siebie takich humorystycznych…

Bartosz Minkiewicz: Długo musiałbym się zastanawiać. Gdy zaczynaliśmy, to rzeczywiście byliśmy mocno pod wpływem Monty Pythona, a także South Parku czy Beavisa i Buttheada. Później pojawił się stand-up, w moim przypadku to był akurat Louis CK, którego najbardziej sobie cenię do tej pory. Ale ciężko mi wskazać jakąś jedną produkcję czy dzieło kultury, które wywierałoby teraz na mnie duży wpływ i szczególnie mnie śmieszyło. Myślę, że łatwiej mi się było zaśmiewać te paręnaście czy parędziesiąt lat temu, ale czasem coś się trafi.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Fragment okładki komiksu "Wilq Superbohater. Doktor Wyspa", autorzy: Bartosz i Tomasz Minkiewicz, fot. wydawnictwo BM Vision

Obrazek

wilq_superbohater_800.jpg

A mieliście jakieś konkretne komiksowe inspiracje, gdy zaczynaliście z Wilqiem?

Bartosz Minkiewicz: Do samego Wilqa to chyba nie. Mieliśmy swoje ulubione komiksy, ale z Wilqiem to była taka historia, że on troszeczkę został boczkiem zrobiony. Miałem ambicję, żeby rysować takie poważne komiksy – jak Grzegorz Rosiński czy Mike Mignola, fascynowałem się albumami rysowanymi precyzyjnie i realistycznie, z dużą dozą artyzmu. A Wilq startował z pozycji outsidera – gdy zastanawiałem się, jak mogłaby się potoczyć moja kariera komiksowa, to na początku nie uwzględniałem w niej Wilqa. A Wilq tak jakby sam się wepchnął i tak już pozostał.

To chyba koniec końców dobrze na tym wyszliście, bo takie komiksy, o których mówisz, wydają się być dużo cięższą pracą…

Bartosz Minkiewicz: To prawda. A Wilq jest na tyle niepowtarzalny, że znalazłem w nim swoją niszę. Gdybym robił takie tradycyjne, bardzo realistyczne komiksy, to musiałbym się mierzyć z dużo większą konkurencją – tam są naprawdę tacy mistrzowie, że pewnie żyłbym we frustracji, że nie zbliżam się do ich poziomu. Natomiast Wilq jest do niczego nie podobny i pozostaje poza konkurencją, bo w jego kategorii nie ma zawodników równie brzydkich i głupich. Jest bardzo nasz, więc dobrze się z nim czuję.

Należycie do pokolenia polskich twórców komiksów, którym udało się wyjść ze środowiskowego getta na szersze wody. Ale czy jak zaczynaliście, to czy odradzano wam zajmowanie się komiksem, słyszeliście głosy, żebyście zajęli się czymś poważniejszym?

Bartosz Minkiewicz: Nam było o tyle łatwiej, że to nie było obciążone jakimiś poważnymi decyzjami życiowymi. Komiks był dla nas tylko i wyłącznie hobby – nie wiązaliśmy z nim żadnych nadziei materialnych. On miał od początku przynosić nam satysfakcję i dobrą zabawę i tak się działo. A to, że ten Wilqu potem zaczął się sprzedawać i do tej pory jesteśmy na rynku obecni, to jest taki naprawdę fajny bonus do tej zabawy. To, że są ludzie, którzy chcą kupić taki zeszyt i go przeczytać, daje nam ogromną satysfakcję, natomiast na początku nie był to jakiś świadomy wybór drogi życiowej.

Może to, że nie weszliśmy głębiej w to fanowskie środowisko komiksowe, nie zostaliśmy jego działaczami, przy okazji uchroniło nas przed rozczarowaniem trudną sytuacją wydawniczą w Polsce. Bo co by nie mówić, to jest prężna i żywiołowa, ale jednak nisza.

Język Polish

Wywiady Culture.pl