Opera Rara
Opera Rara, fot. materiały prasowe Karnawał można przeżywać na wiele sposobów, jednym z nich jest wyjście do opery. To czas historycznie kojarzony z największą liczbą premier operowych, a jednocześnie z okresem pełnym balów i zabawy, okresem, w którym przestawały obowiązywać wszelkie reguły. Krakowski festiwal Opera Rara rozszerza swój program o m.in. recitale wokalne, przedstawienia pochodzące nie tylko z okresu baroku, ale również sięgające swoimi korzeniami do XX wieku, semi-opery i półsceniczne wersje przedstawień.
Najciekawszymi wydarzeniami festiwalu są zawsze premiery. Paweł Świątek wyreżyseruje ''Pieśń nocy & Erwartung'' do muzyki Karola Szymanowskiego i Arnolda Schoenberga. Zanurzymy się w mistyczną noc, podczas której, z jednej strony, będziemy świadkami tragedii śpiewaczki, której poszukiwania kochanka skazane są na porażkę, a z drugiej zostaniemy przeniesieni w świat perskiej poezji. Wybitnym solistom – Evelinie Dobracevej w ''Erwartung'' oraz Andrzejowi Lampertowi w ''Pieśni o nocy'' – będzie towarzyszyła Orkiestra Festiwalowa Kraków, stworzona specjalnie na potrzeby tych koncertów i łącząca doświadczenie muzyków z całej Polski, oraz chór Capelli Cracoviensis. Całość poprowadzi Michał Dworzyński.
Druga z premier przygotowanych specjalnie na Festiwal Opera Rara, po zeszłorocznym sukcesie inscenizacji ''A Madrigal Opera'' Philippa Glassa, to muzyka współczesna. ''The Man Who Mistook His Wife for a Hat'' Michaela Nymana, amerykańskiego minimalisty, najbardziej znanego z muzyki napisanej do filmu ''Fortepian''. To utwór oparty na książce Olivera Sacksa (''Człowiek, który pomylił żonę z kapeluszem''), neurologa zmarłego w 2017 roku. W roli tytułowej wystąpi Tomasz Konieczny, polski baryton koncertujący na co dzień na całym świecie, towarzyszyć mu będzie Sinfonietta Cracovia pod batutą Jurka Dybała, a za inscenizację odpowiada Kristof Spiewok.
Kolejny powrót Czajkowskiego
Andrzej Czajkowski, 1970, fot. Clive Barda / ArenaPAL / Forum Tym razem w roli pianisty. W 2013 roku, czyli 31 lat po śmierci Andrzeja Czajkowskiego, na Festiwalu w Bregencji odbyła się premiera ''Kupca weneckiego'', jedynej opery, którą skomponował polsko-żydowski twórca. Mniej więcej w tym samym czasie ukazały się dwie płyty przypominające jego dorobek kompozytorski (''André Tchaikowsky. Volume One'', gdzie możemy usłyszeć m.in. Koncert fortepianowy w wykonaniu Macieja Grzybowskiego, wytrwałego propagatora muzyki Czajkowskiego i ''Dream Lake'' Agaty Zubel i Joonasa Ahonena). W styczniu 2018 roku nakładem Sony Classical ukaże się 4-płytowy zestaw nagrań, które Czajkowski – jako pianista – zarejestrował dla RCA.
Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie oraz w Konserwatorium Narodowym w Paryżu. Był uczniem Stanisława Szpinalskiego, Lazare Levy, Kazimierza Sikorskiego, Stefana Askenasego. W 1955 roku został Laureatem VIII nagrody na V Konkursie Chopinowskim. W Polsce pozostał do 1956, kiedy to został Laureatem III nagrody na międzynarodowym konkursie pianistycznym Królowej Elżbiety Belgijskiej w Brukseli, po którym nie powrócił do Polski. Zamieszkał w Londynie gdzie pozostawał do końca życia.Na przełomie lat 50/60 tych XX wieku wykonał około 500 recitali fortepianowych zyskując entuzjastyczne przyjęcie przez międzynarodową krytykę muzyczną.
Roman Palester i jego ''Słuch absolutny''
Roman Palester, fot. Narodowe
Archiwum Cyfrowe (NAC) W 2017 roku obchodziliśmy 110 rocznicę urodzin Romana Palestra, kompozytora i redaktora działu kultury Radia Wolna Europa. W tym roku będziemy mogli przeczytać jego niedokończoną autobiografię – ''Słuch absolutny''. Książka została opracowana przez prof. Zofię Helman, ukaże się nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Autobiografię tę dopełniają fragmenty wspomnień z lat 1939–1945, spisane w 1980 roku, w których dominują opisy kompozycji powstałych w czasie okupacji oraz listy Palestra z lat 1940–1945 do rodziny Przypkowskich z Jędrzejowa, ukazujące realia codziennego życia w latach wojny i okupacji nazistowskiej.
Będziemy mogli posłuchać również nagrań muzyki Palestra, od wielu lat nieobecnej w międzynarodowym, ale i polskim obiegu muzycznym. ''Roman Palester. Muzyka fortepianowa 1'' (Warner Music Polska) Jakuba Tchórzewskiego to cztery cykle fortepianowe Palestra powstałe w pierwszej połowie lat 70. Już tytuły tych utworów potwierdzają zarówno przywiązanie kompozytora do tradycyjnych gatunków – sonata, wariacje, passacaglia – jak i do bliskiego mu nurtu ekspresjonistycznego – espressioni. Na płycie ''Roman Palester - Muzyka wokalno-instrumentalna'' (RecArt) usłyszymy śpiew Iwony Hossy i Szymona Komasy, Chór Filharmonii im. Karola Szymanowskieog w Krakowie i Orkiestrę Akademii Beethovenowskiej pod batutą Błażeja Wincentego Kozłowskiego. Jesienią 2018 roku ukaże się album Apollon Musagète Quartett z nagraniami II Kwartetu Karola Szymanowskiego i obydwoma zachowanymi Kwartetami Palestra: II i III.
Camerata Silesia i Litewska Narodowa Orkiestra Symfoniczna na rocznicę litewskiej niepodległości
28 lutego w Filharmonii Narodowej w Warszawie, 2 marca w berlińskim Konzerthaus odbędzie się koncert symfonicny z okazji święta narodowego Litwy. W programie znajdziemy utwory twórców litewskich, Gruzina Vakhtanga Kakhidze i ''Święto wiosny'' Igora Strawińskiego, którego nie trzeba nikomu przedstawiać. Wystąpią: Litewska Narodowa Orkiestra Symfoniczna, w towarzystwie pianistki Onutė Gražinytė, katowicki Zespół Śpiewaków Camerata Silesia przygotowany przez Annę Szostak. Koncertem pokieruje Mirga Gražinytė-Tyla, dyrygentka młodego pokolenia odnosząca sukcesy na całym świecie.
Osvaldas Balakauskas (ur. 1937) jest kompozytorem o uznanej, międzynarodowej renomie (po odzyskaniu przez jego ojczyznę niepodległości służył jej jako polityk i dyplomata – ambasador we Francji, Hiszpanii i Portugalii). Ceniony także jako pedagog, od lat prowadzi Wydział Kompozycji w Akademii Muzyki i Teatru w Wilnie. Był prekursorem śmiałych poszukiwań formalnych i wyrazowych tworząc własny, indywidualny język rozwijający idee serializmu. Raminta Šerkšnytė (ur. 1975) jest uczennicą m.in. Balakauskasa, a utwór, którego będziemy mogli wysłuchać na rocznicowych koncertach, czyli ''De profundis'' na smyczki z 1998 roku, był pracą dyplomową wieńczącą studia. Vakhtang Kakhidze (ur. 1959) jest uczniem Edisona Denisowa, od 1993 roku dyryguje Orkiestrą Symfoniczną Tbilisi. W jego twórczości muzyka współczesna miesza się z gruzińską tradycją ludową i jazzem.
Festiwale wielkanocne
Wielki Post jest wielką muzyczną ucztą dla melomanów. W tym czasie odbywają się Nowe Epifanie i Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena – obydwa w Warszawie – Actus Humanus w Gdańsku i Misteria Paschalia w Krakowie.
Na Nowych Epifaniach będziemy mogli nie tylko słuchać muzyki, ale również tańczyć. Ostatkowa potańcówka odbędzie się w sali balowej Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie; wystąpią Trio WoWaKin i kapela Kożuch. Krótki kurs oberka i kujawiaka poprowadzi Piotr Zgorzelski z żoną Bogumiłą Zgorzelską, który będzie także wodzirejem ostatkowej Potańcówki. Poza tym będziemy mogli usłyszeć m.in. prawykonanie ''Stabat mater'' Ignacego Zalewskiego, wypisków z dawnych polskich psałterzów w wykonaniu Marii Erdman, Adama Struga oraz jego Monodii Polskiej i dwóch koncertów Björna Schmelzera i zjawiskowego zespołu Graindelavoix.
Wszystkich atrakcji 22. Wielkanocnego Festiwalu Beethovenowskiego chyba nie da się wymienić. Warto wspomnieć, że festiwal otworzy koncert Krystiana Zimermana (III Symfonia Beethovena i II Symfonia Bernsteina), a kilka dni później wystąpi Anne-Sophie Mutter. Usłyszymy też ''Polskie Requiem'' Pendereckiego pod batutą samego kompozytora, koncert Szymona Nehringa i Israel Camerata Jerusalem pod batutą Avnera Birona i recital Rudolfa Buchbindera.
Program tegorocznego festiwalu Misteria Paschalia poświęcony jest muzyce wysp brytyjskich. Do współpracy przy 15. edycji festiwalu zaproszono Johna Butta, pochodzącego z Edynburga dyrygenta i muzykologa, specjalistę od dawnych praktyk wykonawczych i autora uznanych odczytań dzieł kompozytorów angielskich doby baroku. Festiwal otworzy i zamknie szkocki zespół Dunedin Consort. W Wielki Poniedziałek 26 marca 2018 roku szkoccy muzycy zainaugurują festiwal najsłynniejszym oratorium George’a Fredericka Handla – londyńską wersją ''Mesjasza''. W Niedzielę Wielkanocną zespół przedstawi swe premierowe odczytanie ''Samsona''. Jednym z najciekawszych punktów programu będzie koncert Raphaela Rogińskiego, który przedstawi swoje interpretacje angielskiej muzyki lutniowej. Towarzyszyć mu będzie choreografia autorstwa tancerza butō Ryuzo Fukuhary.
W programie Actus Humanus Resurectio będziemy mogli uczestniczyć w popołudniowych recitalach polskich artystów: Tomasz Pokrzywiński, Stefan Plewniak, Zygmnut Magiera i Octava Ensemble, Małgorzata Fiebig oraz Katarzyna Anna Olszewska z Dymitrem Olszewskim. Marcel Pérès i Ensemble Organum wskrzeszą benedyktyńską tradycją śpiewu, Gabrieli Consort & Players pod okiem Paula McCreesha zaśpiewają Mszę h-moll BWV 232 Jana Sebastiana Bacha. Wszystko to w zabytkowych i zjawiskowych salach dawnego Gdańska.
Droga krzyżowa Pawła Łukaszewskiego
W Operze Wrocławskiej zostanie wystawiona ''Via crucis'', ''Droga krzyżowa'' Pawła Łukaszewskiego, utwór kompozytora specjalizującego się w muzyce sakralnej. Oratorium zakomponowane zgodnie z układem stacji drogi krzyżowej w każdej części kontempluje muzycznie jedną ze scen ostatniej drogi Jezusa Chrystusa. Od strony wizualnej działo uzupełnia cykl obrazów ''Jasnogórska Golgota'' Jerzego Dudy-Gracza przedstawiających malarski komentarz do okresu poprzedzającego najważniejsze wydarzenie w całym roku liturgicznym.
Kompozycji Łukaszewskiego będziemy mogli posłuchać także na monograficznym albumie ''Daylight Declines'' nagranym przez jeden z najbardziej cenionych brytyjskich chórów, Tenebrae.
Musica Polonica-internetowa
Musica Polonica Nova to najstarszy wrocławski festiwal muzyczny, odbywa się od 1962 roku. Na początku funkcjonował pod nazwą Festiwalu Muzyki Kompozytorów Ziem Zachodnich, dwa lata później przemienił się w Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej, a od lat 80. funkcjonuje jako Musica Polonica Nova. W 2018 roku festiwal zyskał nowego dyrektora artystycznego, jest nim Paweł Hendrich. Tegoroczne edycja podejmuje refleksję nad wpływem internetu na sztukę i zachowania społeczne. Na festiwalu silny będzie nurt postinternetowy, komentujący wpływ sieci na codzienność. Projekt zespołu Spółdzielnia Muzyczna przełamie tabu, podejmując temat roli pieniądza w sztuce. Koncert #online otworzy festiwal na publiczność z całego świata poprzez live streaming, a #offline będzie ucieczką od wielkomiejskiego zgiełku.
Na festiwalu zostanie prawykonanych aż 19 nowych utworów, jednak organizatorzy nie zapominają o źródłach muzyki współczesnej – przypomną klasyczne dzieła polskiego sonoryzmu autorstwa Wojciecha Kilara, Krzysztofa Pendereckiego czy Witolda Szalonka, jak również poświęcony Wrocławiowi ''Canti di Wratislavia'' Andrzeja Krzanowskiego.
W Londynie zagrają Pendereckiego, zatańczą do Lutosławskiego
Anne Sophie Mutter, fot. Frank Augstein/pool / AP / Forum 1. i 2. maja w londyńskiej Bridgewater Hall wybrzmi II Koncert skrzypcowy kompozytora obchodzącego w 2018 roku 85. urodziny, Krzysztofa Pendereckiego (w towarzystwie muzyki Panufnika, Berlioza i Prokofiewa). Utwór wykona legenda skrzypiec Anne-Sophie Mutter w towarzystwie London Philharmonic Orchestra. Koncertem pokieruje Łukasz Borowicz.
22 maja 2018 roku odbędzie się premierowe wykonanie spektaklu Kim Brandstrup ''Life is a Dream'' z wizualizacjami braci Quay. XVII-wieczna sztuka Pedro Calderóna to opowieść o wyobcowaniu, zemście, czułości i odkupieniu, opowiedziana za pomocą choreografii wykonywanej w rytm muzyki Witolda Lutosławskiego. W czerwcu spektakl zostanie wykonany na festiwalu Bergen, a w listopadzie na festiwalu w Edynburgu.
Andrzej Chyra wyreżyseruje ''Carmen''
Andrzej Chyra, 2017, fot. Bartosz Bańka/Agencja Gazeta Andrzej Chyra i Małgorzata Sikorska-Miszczuk pracowali już wspólnie nad ''Czarodziejską górą'' Pawła Mykietyna. Z tekstu-ikony, do którego wielu twórców obawia się podejść, wydestylowali sensy, opowiedzieli historię uniwersalną, a przy tym oddającą ducha czasów. ''Carmen'', która obok ''Traviaty'' i ''La Bohème'' jest jedną z trzech najczęściej wystawianych oper, to także tekst-ikona. Cytowana na potęgę w tekstach wszelkiego rejestru, może budzić postrach w wielu inscenizatorach. Możemy spodziewać się zupełnie nowej Carmen, bez nieśmiertelnej czerwonej róży. Paradoksalnym i melancholijnym rewersem ogromnego powodzenia opery jest los jej kompozytora. Georges Bizet, wybitnie utalentowany pianista, mimo sukcesu ''Poławiaczy pereł'' przez długi czas borykał się z problemami finansowymi, co wpłynęło na jego zdrowie. Niepowodzenie prapremiery ''Carmen'' było dla niego ciosem i zmarł przedwcześnie, bez świadomości tego, że dla kolejnych pokoleń stworzył hymn na cześć miłości i życia.