Artur Żmijewski, "Msza", 2011, fot. dzięki uprzejmości Fundacji Galerii Foksal
W CSW Zamek Ujazdowski otwiera się pierwsza w Polsce wystawa retrospektywna Artura Żmijewskiego, jednego z najbardziej radykalnych artystów, kuratora szeroko komentowanego tegorocznego Biennale Sztuki Współczesnej w Berlinie.
Na wystawie w CSW zostanie zaprezentowanych kilkadziesiąt prac powstałych w ciągu ostatnich pięciu lat. Głównie będą to prace filmowe – w większości po raz pierwszy eksponowane w Polsce – uzupełnione rysunkami, obrazami oraz wycinkami prasowymi, przy realizacji których Żmijewski obserwuje, śledzi, sięga po metody charakterystyczne dla dokumentalistów i reporterów. Pokazany zostanie wciąż kontynuowany cykl "Demokracje". To seria filmów opisujących zbiorowe polityczne zaangażowanie, dokumentujących demonstracje, manifestacje, inscenizacje bitew, ceremonie pogrzebowe i żałobne. Część z nich dostępna jest na stronie Filmoteki Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Innym prezentowanym cyklem będą "Wybrane prace" – filmy opowiadające o jednym dniu pracy sprzątaczki, kucharki, pracownika fabryki lub kasjerki, którzy według arysty "są niewidoczni, są tylko masą". Oprócz tego zobaczyć będzie można dwie prace wideo, w których twórca-reżyser prowadzi rozmowy za pomocą rysowania: "Moi sąsiedzi" – powstały w czasie pobytu artysty w Izraelu, oraz "Na ślepo" – pokazujący niewidomych, którzy malują obrazy. Będzie także można obejrzeć filmowy zapis katolickiej celebracji liturgicznej "Msza", która w formie spektaklu odgrywana była w zeszłym roku na scenie Teatru Dramatycznego w Warszawie.
Wystawa w Zamku Ujazdowskim nie ma kuratora - jest autorskim projektem Żmijewskiego. Artysta tak podsumowuje przygotowania w rozmowie z culture.pl:
- Wystawa jest przeglądem prac powstałych w ostatnich latach. Ich wybór i prezentacja stanowią swoisty wykład o mojej metodzie artystycznej.
W latach 90., po studiach w "Kowalni" na warszawskiej ASP – głośnej pracowni Grzegorza Kowalskiego – Artur Żmijewski należał do przedstawicieli nurtu sztuki krytycznej, zajmując się problematyką ciała i obecnością Innego w społeczeństwie. Aranżował sytuacje i je filmował, przeprowadzał eksperymenty, badając ludzkie zachowania i kulturowe rytuały. Namówił byłego więźnia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu do odnowienia numeru wytatuowanego na ramieniu. Urządził zabawę w berka w komorze gazowej. Rozebrał żołnierzy wykonujących musztrę paradną Kampanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Stworzył chór niesłyszącej młodzieży.
Krytyczność połączył z zaangażowaniem w manifeście "Stosowane nauki społeczne" (2007), w którym wypracował nową formułę pracy społecznej. W połowie lat dwutysięcznych reprezentował Polskę na 51. Międzynarodowym Biennale w Wenecji, gdzie pokazał pracę "Powtórzenie" – zapis wideo powtórzonego eksperymentu profesora Zimbardo (tzw. więzienny eksperyment w Stanford) z 1971 roku, w którym grupa mężczyzn została losowo podzielona na więźniów i strażników, a następnie zamknięta w warunkach więziennych. W 2010 Żmijewski otrzymał prestiżową nagrodę Ordway Prize przyznawaną przez New Museum w Nowym Jorku oraz organizację Creative Link for the Arts. Od 2006 jest redaktorem artystycznym pisma "Krytyka Polityczna".
Zdaniem organizatorów wystawy w CSW "Prezentacja (…) odzwierciedla przekonania Żmijewskiego o kulturze jako polu do politycznego myślenia i działania. (…) Porusza takie wątki jak: otwieranie sztuki na innych, rezygnacja z artystycznej jakości na rzecz bardziej równościowej kultury, zasięg wspólnotowej władzy, upolitycznienie kultury i polityka obywatelska, oraz sztuka jako narzędzie doraźnego działania, pozbawione ambicji zajmowania sobą uwagi przyszłych pokoleń, które będą miały inne problemy do rozwiązania, niż my".
Marcin Kwietowicz, który razem z Zuzanną Gąsior jest odpowiedzialny za wizję architektoniczną wystawy, tłumaczy:
- Projektujac wystawę, postanowiliśmy, że będzie ona miała dwóch bohaterów. Pierwszym są oczywiście filmy Artura Żmijewskiego, bohater drugiego planu to przestrzeń Zamku Ujazdowskiego. Jest to bardzo charakterystyczna, zdyscyplinowana struktura, nietypowa jak na funkcję, którą pełni, a przez to trudna wystawienniczo, często ograniczana i zabudowywana. Postanowiliśmy oczyścić ją z naleciałości, odsłaniając amfilady pomieszczeń, widoki z okien – i dzieki temu ukazać jej urodę.
Wystawie towarzyszy program filmowy i edukacyjny.
ARTUR ŻMIJEWSKI, CSW Zamek Ujazdowski, 8.12.12 – 24.02.13
Otwarcie wystawy: 7 grudnia 2012, godz. 18:00
Koordynatorka: Katarzyna Szydłowska
Autorka: Agnieszka Sural