![](https://api.culture.pl/sites/default/files/images/imported/obrazki_wiodace/fo_holzer_jenny_portret_poznan_3900570.jpg)
Jenny Holzer, fot. Nanda Lanfranco
Jenny Holzer jest jedną z najwybitniejszych współczesnych artystek. Centralnym elementem swojej twórczości uczyniła tekst - utrwalany na plakatach, kamiennych ławkach czy znakach elektronicznych. Na jej poznańską wystawę składają się najnowsze obrazy oraz jedna z wczesnych ław granitowych. W przestrzeni miejskiej amerykańska artystka prezentuje także projekcje, których treścią są wiersze Wisławy Szymborskiej.
Holzer interesuje przede wszystkim temat władzy. W swoich pracach odwołuje się często do polityki, porusza ważne problemy społeczne. Od 2004 roku artystka koncentruje się się na analizie odtajnionych dokumentów rządu USA. Włączając do swych obrazów, wielkoformatowych projekcji świetlnych i znaków elektronicznych notatki, zeznania złożone pod przysięgą, e-maile, dyrektywy, wyroki sądowe i inne materiały rządowe dotyczące sytuacji na Bliskim Wschodzie, pokazuje obraz wojny i tortur.
Cykl Redaction Paintings rozpoczęła w 2005 roku. Pracując bezpośrednio z kopiami dokumentów, często tak drastycznie ocenzurowanych lub tak dalece przeredagowanych, że poza obszarem czarnych linii czy prostokątów pozostawało zaledwie kilka słów, przetwarzała je na sitodruki i poddany obróbce cenzora materiał powiększała, umieszczając go na malowanym płótnie.
Na wystawie w galerii Art Stations prezentowane są trzy cykle obrazów Holzer. W jednym z nich każde z płócien przedstawia odcisk ręki żołnierza amerykańskiego oskarżonego, lecz niekoniecznie skazanego za popełnienie zbrodni w Iraku. Ponad każdym odciskiem dłoni cenzor wymazał znaki umożliwiające identyfikację oskarżonego, zamalowując je na czarno. Jeden z obrazów, o szczególnej wymowie, nie posiada jednak oznak wymazywania czy cenzury. Praca ta, znajdująca się w kolekcji Grażyny Kulczyk, jest pośmiertnym odciskiem dłoni osoby zmarłej w czasie pobytu w amerykańskim więzieniu.
W drugim cyklu prac Jenny Holzer zamieniła czarne miejsca ingerencji cenzorskich w dokumentach na elementy kolorowe, przenosząc je na obrazy sitodrukowe. Wzorując się na suprematyzmie Kazimierza Malewicza, Holzer wprowadza do formalnej abstrakcji element wyboru, uznaniowości i świadomej decyzji. Kiedy posługuje się tym modelem malarstwa w odniesieniu do dokumentów rządowych, podważa tezę, że machina biurokracji nie posiada twarzy. Pokazuje, że władza i biurokracja są w swojej istocie zbiorem pojedynczych decyzji. Aby podkreślić dialog ostatnich swoich prac z historycznymi dokonaniami awangardy Europy Wschodniej, Holzer prezentuje obok cyklu swoich obrazów dwie prace polskiego konstruktywisty,
Henryka Stażewskiego.
Na trzeci cykl malarski pokazywany na wystawie składają się reprodukcje slajdów z prezentacji w programie PowerPoint, przygotowanej w Białym Domu przez Centralny Sztab Dowodzenia, określającej strategię inwazji w Iraku. Obrazy dają wgląd w "biznes wojny", w procedury działań wojennych, a także uwidaczniają rozziew pomiędzy intencją a tym, co staje się rzeczywistością.
Począwszy od 1996 roku Holzer tworzy z tekstów projekcje świetlne. Są one wyświetlane są w metropoliach całego świata. Rolę ekranów grają historyczne obiekty i zabytkowe mury, ale także elementy środowiska naturalnego: tafla wody, fale oceanu czy pokryta śniegiem skocznia. Poprzez swoje teksty oraz wybór lokalizacji ich projekcji artystka prowokuje zderzenia tego, co publiczne i prywatne, świadome i nieuświadomione, żywe i martwe.
Swoją pierwszą plenerową projekcję Holzer zaprezentowała w 1996 roku na Biennale di Firenze. Włosko- i anglojęzyczne teksty, składające się na cykl Arno pojawiały się symultanicznie - w zapisie oryginalnym oraz wspak - na florenckich murach, przybierając kształt osobistych refleksji: "Wchodzę do... Widzę Cię... Czekam na Ciebie... Drażnię Cię... Poszukuję Ciebie...".
W 2001 roku artystka porzuciła działalność pisarską, by rozpocząć tworzenie projektów opartych wyłącznie na tekstach innych osób. Uwagę skierowała na dzieła literackie i podjęła współpracę m.in. z Elfriede Jelinek,
Wisławą Szymborską i Henrym Cole.
"Szymborska pisze o wielu sprawach, które są dla mnie interesujące - mówi Holzer. - Jest autorką wiersza o torturach, o uchodźcach, o terroryście. O tych kwestiach myślą obecnie ludzie. Pisze o pisaniu. Pisze o poczuciu winy. Jest też wiersz o rozstaniu, który podoba mi się dlatego, że przedstawia je jako łagodne uwolnienie. Udaje się jej wyrazić wszystko, co najważniejsze i sądzę, że dobrze jest to właśnie oferować innym. Tutaj to, co najistotniejsze, opisane przez znamienitą poetkę, przepływa wokół nas i w nas samych."
W Poznaniu projekcje Holzer wyświetlane są na elewacji Starego Browaru i na Ratuszu. Tym samym stolica Wielkopolski staje się jednym z miast - obok Rzymu, Paryża, Londynu, Rio de Janeiro czy Nowego Jorku - goszczących wielkoformatowe realizacje artystki. Warto podkreślić, że po raz pierwszy projekcje Jenny Holzer zainscenizowane zostały w języku polskim.
Artystka wraz z Wisławą Szymborską osobiście dokonały wyboru dwunastu wierszy. Niektóre z nich, o wydźwięku politycznym: Koniec i początek, Dzieci epoki, Tortury oraz Terrorysta, on patrzy, nawiązują tematyką do prezentowanej w Art Stations wystawy obrazów Holzer. Pozostałe utrzymane są w charakterystycznej dla Szymborskiej ironiczno-refleksyjnej stylistyce: Możliwości, Pochwała złego o sobie mniemania, Jacyś ludzie, Chmury, Myśli nawiedzające mnie na ruchliwych ulicach, Trzy słowa najdziwniejsze, Metafizyka, Pożegnanie widoku.
Otwarcie: 8 kwietnia 2011, godz. 20:00.
Wystawa czynna do 31 sierpnia 2011.
Projekcje wierszy Wisławy Szymborskiej:
- 8 kwietnia 2011, godz. 21:00-23:00 - elewacja Starego Browaru (od strony Parku Dąbrowskiego)
- 9 kwietnia 2011, godz. 21:00-23:00 - fasada Ratusza, Stary Rynek
W maju 2011 zostanie wydana publikacja zawierająca dokumentację projekcji Jenny Holzer w Poznaniu. Znajdzie się w niej tekst Clare Cavanagh (tłumaczki współczesnej poezji polskiej, w tym wierszy Wisławy Szymborskiej, na język angielski) i wywiad Davida Breslina z artystką.
Galeria Art Stations
Stary Browar
Poznań
www.artstationsfoundation5050.com
Źródło: informacje prasowe