Zbigniew Rybczyński, kadr z filmu "The Fourth Dimension / Czwarty wymiar", 1988, fot. ZKM Karlsruhe
Wystawa "Der Stand der Bilder - The State of Image" to retrospektywny przegląd twórczości dwóch wybitnych artystów-eksperymentatorów, pionierów sztuki mediów.
Zdaniem prof. Siegfrieda Zielinskiego, autora koncepcji wystawy, w ostatnim stuleciu panowało mylne przekonanie, że idea pierwszej technologicznej awangardy przybyła z Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Tymczasem prawie wszystkie podwaliny rozwoju świata elektronicznych obrazów i dźwięków zostały wynalezione i położone na Wschodzie. Zachód i Północ przyswoiły tę wiedzę i opracowały jej techniczne wdrożenie. Nie znaczy to jednak, że odkryły nowe światy.
Wspólna wystawa dokonań Zbigniewa Rybczyńskiego i Gábora Bódyego, Polaka i Węgra, przynosi rewizję przekonań o dominacji artystycznej awangardy Zachodu, ukazuje bowiem wpływ na jej rozwój wybitnych twórców z Europy Środkowej. Jest również znaczącym głosem w dyskusji o rozwoju języka sztuki współczesnej i miejscu mediów w tym procesie. Prezentuje dokonania dwóch pionierów sztuki mediów z Polski i Węgier, którzy rozwijali swoją twórczość nawiązując do tradycji pierwszej europejskiej awangardy. Obaj zaczynali we wczesnych latach 70. ubiegłego wieku i obaj podjęli wyzwania, które przed sztuką postawiły nowe media - początkowo jako eksperymentujący filmowcy, później jako twórcy wideo.
- Jednak ich metody są mocno zróżnicowane - podkreśla jeden z kuratorów wystawy Piotr Krajewski. - Rybczyński jest konstruktywistycznym malarzem, ilustratorem i inżynierem nowych, kreowanych przez siebie przestrzeni czasowo-wizualnych. Z kolei Bódy - poeta, lingwista, znawca semiotyki - jest dramaturgiem. Jak żaden inny twórca w tym czasie, Bódy odkrył nowy typ intymności charakterystyczny dla medium wideo, jego metod dystrybucji oraz sposobów jego postrzegania. Wspólne dla obu artystów jest radykalne podejście do sztuki.
Zbigniew Rybczyński (ur. 1949) jest reżyserem filmów eksperymentalnych, operatorem i wykładowcą. W 1969 roku podjął studia w PWSFTviT w Łodzi, gdzie uczestniczył w działaniach Warsztatu Formy Filmowej. Wszystkie swoje najważniejsze filmy, łącznie z "Tangiem", za które jako pierwszy polski twórca otrzymał Oscara (1983), zrealizował w łódzkiej wytwórni SE-MA-FOR. Po przeniesieniu się do Stanów Zjednoczonych tworzył prace w technice wideo i i High Definition.
Niezwykłą popularność i przydomek Big Zbig zdobył jako autor wideoklipów do muzyki m.in. Simple Minds, Micka Jaggera, Johna Lennona czy Lou Reeda oraz innowacyjnych i urzekających wirtuozerią filmów "Steps" (1986), "Czwarty wymiar" (1988) i "Orkiestra" (1990), które przyniosły mu wielkie uznanie światowej krytyki i publiczności. Za "Orkiestrę" otrzymał nagrodę Prix Italia przyznawaną produkcjom telewizyjnym za najwyższe wartości artystyczne.
Jednocześnie prowadził badania nad obrazem i efektami specjalnymi, które doprowadziły go do własnych rozwiązań w sferze obrazu elektronicznego. Wystawa "Traktat o obrazie", pokazana w roku 2009 roku kolejno w Art Stations Foundation w Poznaniu, Centrum Sztuki WRO we Wrocławiu oraz Centrum Sztuki Współczesnej "Znaki Czasu" w Toruniu, zwróciła uwagę na unikatowy dorobek artystyczny i badawczy Rybczyńskiego, plasując jego twórczość w kontekście współczesnych sztuk pięknych.
Gábor Bódy (1946-1985) to twórca filmów, artysta, teoretyk, innowator w obszarze myślenia wizualnego. W latach 1964-1971 studiował reżyserię filmową i telewizyjną na Akademii Dramatu i Filmu w Budapeszcie. W 1976 roku jego film zatytułowany "American Torso", zdobył pierwszą nagrodę na festiwalu w Mannheim. Drugi długometrażowy film, "Narcyz i Psyche" (1980). również otrzymał wiele nagród i był pokazywany na całym świecie.
W 1982 roku Bódy otrzymał stypendium DAAD, berlińskiego programu kulturalnego. Realizował w Berlinie prace wideo oraz był inicjatorem ruchu INFERMENTAL - nowej międzynarodowej sieci komunikacji i dystrybucji artystycznej wykorzystującej kasety wideo. INFERMENTAL zgromadził prace ponad 1500 artystów z 36 krajów. Dziś znajdują się one w zbiorach ZKM Karlsruhe.
Wykładając zarówno na Węgrzech, jak i na Berlińskiej Akademii Filmowej (DFFB), Bódy napisał syntetyczną rozprawę zatytułowaną "Atrybuty znaczeniowe w kinematografii" i ukończył swój trzeci film długometrażowy "Nocne psa śpiewanie" (1983), w którym sam zagrał główną rolę. Był także autorem powieści "Psychotechnicum" oraz trylogii filozoficzno-mityczno-lirycznych obrazów: "De occulta philosophia", "Dancing Eurynome" oraz "Novalis: Walzer".
Pośmiertnie, na Berlinale w 1986 roku, został uhonorowany nagrodą FIPRESCI za całokształt twórczości. Za sprawą swojej pionierskiej pracy na polu filmu eksperymentalnego Bódy uchodzi dziś za jednego z najciekawszych twórców kina węgierskiego.
Kuratorzy: Piotr Krajewski (Centrum Sztuki WRO, Wrocław) i Miklós Peternák (C3 - Center for Culture & Communication Foundation, Budapeszt).
Wystawa czynna od 28 stycznia do 6 maja 2012.
Ekspozycja "Der Stand der Bilder - The State of Image" była wcześniej pokazywana w Akademie der Künste w Berlinie (27 października 2011 - 8 stycznia 2012).
Wystawa została przygotowywana wspólnie przez Centrum Sztuki WRO, berlińską Akademie der Künste i Center for Culture & Communication (C3) w Budapeszcie, we współpracy z Collegium Hungaricum, Instytutem Polskim w Berlinie i ZKM Karlsruhe w ramach Zagranicznego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji 2011.
ZKM - Zentrum für Kunst und Medientechnologie Karlsruhe
Lorenzstraße 19
D - 76135 Karlsruhe
www.zkm.de
Źródło: http://berlin.polnischekultur.de, www.wrocenter.pl