Franciszka i Stefan Themersonowie wnieśli istotny wkład w rozwój XX-wiecznej awangardy, na polu sztuk wizualnych, literatury, filmu, teatru, muzyki, filozofii, a także na polu wydawniczym.
Od lat 30. XX wieku, kiedy zaczęło być o nich głośno w Polsce, przez działalność wydawniczą w ramach założonego przez siebie w 1948 roku w Anglii wydawnictwa Gaberbocchus Press, aż do śmierci w 1988 Themersonowie byli konsekwentnymi orędownikami awangardy. Dotyczyło to zarówno ich własnych prac, jak i prac innych twórców. Dzięki Themersonom angielskojęzyczni czytelnicy mogli poznać najważniejsze teksty takich europejskich autorów, jak Alfred Jarry, Raymond Queneau, Anatol Stern czy Pol-Dives - Gaberbocchus Press wydało ich pierwsze angielskie wydania: "Króla Ubu" Jarry'ego, "Ćwiczenia stylistyczne" Queneau, a także "Kaligramy" Apollinaire'a i wiersze polityczne Heinricha Heinego. Publikując w swoim wydawnictwie książki Kurta Schwittersa i Raoula Hausmanna, Oswella Blakestona, Henri Chopina, Bertranda Russella czy własne teksty - wiele z nich z ilustracjami Franciszki tworzącymi z tekstami nierozerwalną całość - Themersonowie twórczo rozwijali modernizm.
Gaberbocchus Press stawiało sobie za cel publikowanie bestlookerów - termin stworzony w opozycji do bestsellerów - książek o niezwykłej szacie graficznej i treściach bliskich wydawcom. Przy Gaberbocchus Press działał też Common Room, miejsce regularnych spotkań artystów, naukowców, intelektualistów, gdzie odbywały się odczyty, prezentacje utworów literackich, koncerty, wystawy, dyskusje. Wydawnictwo pozostało w rękach Themersonów do 1979. Potem, na prośbę Themersonów, zostało przejęte przez Uitgeverij De Harmonie, holenderski niezależny dom wydawniczy, założony w 1972 roku przez zaprzyjaźnionego z Themersonami Jaco Groota.
Program konferencji:
- wprowadzenie; projekcja filmu dokumentalnego "Stefan i Franciszka" zrealizowanego w 1975 roku przez Tomasza Pobóg-Malinowskiego; dokument pokazuje życie dwojga awangardowych artystów, wówczas mieszkających w Londynie, poprzez fragmenty ich filmów, rysunki, obrazy i ich własne relacje
- Stefan Themerson recytuje Kurta Schwittersa w telewizji
- Nick Wadley: "Kurt Schwitters i Stefan Themerson"
- Roger Cardinal: "Angielskie wiersze Kurta Schwittersa"
- odtworzenie zapisu audio Stefana Themersona czytającego swoją "Sonatę semantyczną" (1950/1956)
- Rod Mengham: "Dwa stany: wczesne utwory Stefana Themersona"
- Debra Kelly: "Cozette de Charmoy"
- Jasia Reichardt: "Gaberbocchus Common Room"
- Madeleine Renouard: "Barbara Wright i Themersonowie"
- Elza Adamowicz: "Patrząc na Alicję: ilustracje Franciszki Themerson do 'Po drugiej stronie lustra' "
- Barnaby Dicker: "Księgi rysunków Franciszki Themerson, Beverly Jackson Huddleston i Stevie Smith wydane w Gaberbocchus Press"
Czas i miejsce konferencji:
- 15 czerwca 2012 - Queen Mary University of London (ArtsOne 128)
wstęp wolny, rejestracja: avantgardevisions@yahoo.co.uk
Organizatorzy: Elza Adamowicz - profesor literatury francuskiej i kultury wizualnej, Queen Mary, University of London, dr Barnaby Dicker - wykładowca, University for the Creative Arts, Farnham
Źródło: www.polishculture.org.uk, www.themersonarchive.com, www.gaberbocchus.nl, materiały własne; opr. ak