Wiele prac eksponowanych w siedzibie ŻIH-u stworzyli artyści, bezpośredni świadkowie wojny i Holokaustu, tacy jak Tadeusz Kantor, Andrzej Wróblewski, Alina Szapocznikow, Bronisław Linke, Władysław Strzemiński, Józef Szajna, Izaak Celnikier czy Jonasz Stern. Część z nich temat wojennego koszmaru podjęła zaraz po 1945 roku, w twórczości innych powracał on po latach.
Obok nich na wystawie prezentowane są dzieła artystów młodszego pokolenia, podejmujących współcześnie temat pamięci Zagłady i pracujących już często w innych mediach, jak instalacje czy wideo. Wśród nich znajdą się m.in. Mirosław Bałka, Zbigniew Libera, Wilhelm Sasnal, Artur Żmijewski, Rafał Jakubowicz, Urszula Grabowska, Józef Robakowski i Krystyna Piotrowska.
Wystawa otwiera się na dwa dni przed 70. rocznicą wubuchu powstania w getcie i jest częścią organizowanego przez ŻIH programu "Opór i zagłada", upamiętniającego ofiary Holokaustu w 70. rocznicę powstań żydowskich (obok powstania w getcie warszawskim w tym roku przypadają też rocznice powstań i buntów w Treblince, Sobiborze i Białymstoku).
Jak podkreśla dyrektor ŻIH Paweł Śpiewak, na wystawie "Sztuka polska wobec Holokaustu" nie będą eksponowane świadectwa Zagłady. Nacisk na powojenne dzieła polskich artystów ma według Śpiewaka pokazywać, że "historia Zagłady jest nie tylko historią Żydów, losu żydowskiego, ale że jest to również część historii Polski".
- Obecność Żydów w Polsce to jest również sposób przeżywania przez Polaków tragedii sprzed 70 lat. To, jak ona się uobecniła, jak trwa do tej pory. Należy przypominać, że pamięć o gettach, powstaniach w Warszawie, Białymstoku i Sobiborze, buncie w Treblince istnieje." - tłumaczy Śpiewak.
Według dyrektora ŻIH ta pamięć istnieje - i to właśnie w sztuce, w poezji:
- Tematu Holokaustu dotykają jedne z najciekawszych wierszy Różewicza, Szymborskiej, Herberta, Miłosza, Broniewskiego. Mówią o śmierci tego narodu. Obecność Zagłady jest widoczna także w malarstwie, architekturze czy filmie. Słynna "Ulica Graniczna", pierwszy film, który nakręcono o Holokauście, powstał właśnie w odniesieniu do warszawskiego getta. Zagłada jest tematem prac artystów największej miary, takich jak Tadeusz Kantor, Alina Szapocznikow, Magdalena Abakanowicz czy młodszego pokolenia, na przykład Zbigniewa Libery i Wilhelma Sasnala - mówi Paweł Śpiewak.
Czytaj też artykuł Katarzyny Bojarskiej "Obecność Zagłady w twórczości polskich artystów"...
Na wystawie zaprezentowane zostaną obrazy z kolekcji ŻIH, a także prace wypożyczone z innych muzeów i instytucji. Z Rzeszowa do Warszawy przyjechał jeden z cenniejszych obrazów tamtejszej Galerii Szajna przy Teatrze Wandy Siemaszkowej - "Bezimienni I" Józefa Szajny (1986). Obraz przedstawiający tłum anonimowych postaci jest odwzorowaniem przeżyć autora z czasu, gdy przebywał on w obozie koncentracyjnym.
Wśród licznych obiektów, które przed wystawą odrestaurowano, znalazły się m.in. dwa drzeworyty Jonasza Sterna, rysunki piórkiem Izaaka Celnikiera, a także obraz Marka Oberländera "Kol Nidre".
Obok dzieł sztuki i artefaktów zaprezentowane zostaną również projekty i fotogramy najlepszych realizacji architektonicznych i pomników upamiętniających Holokaust.
Artyści: Tadeusz Kantor, Andrzej Wróblewski, Alina Szapocznikow, Bronisław Linke, Marek Oberlaender, Władysław Strzemiński, Artur Nacht-Samborski, Józef Szajna, Izaak Celnikier czy Jonasz Stern, Mirosław Bałka, Zbigniew Libera, Maciej Toporowicz, Wilhelm Sasnal, Artur Żmijewski, Rafał Jakubowicz, Jarosław Kozakiewicz, Maciej Klauzner, Elżbieta Janicka, Krystyna Piotrowska, Zofiia Lipecka, Karolina Freino, Wojciech Wilczyk, Józef Robakowski i Urszula Grabowska
19 kwietnia w Galerii Kordegarda otwiera się inna wystawa organizowana przez ŻIH "Archeologia. Sztuka polska wobec Holokaustu", prezentująca prace związane z przestrzenią miasta i obozu koncentracyjnego, rozumianą jako nośnik pamięci.
Wystawa "Sztuka polska wobec Holokaustu" otwarta jest od 17 kwietnia do 30 listopada 2013.
Kurator: Teresa Śmiechowska
projekt i realizacha ekspozycji: Tomasz Lec
Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma
ul. Tłomackie 3/5
Warszawa
Źródło: ŻIH, materiały własne, 11.04.2013