Alina Szapocznikow "Popielniczka słomianego wdowca I", 1972, fot: Fabrice Gousset
Jakie obrazy i wspomnienia z naszej historii są nam wspólne i w jaki sposób powstały? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć wystawa "Art of Memory" w Sztokholmie.
"Art of Memory" to seria wystaw organizowanych w Bonniers Konsthall i pobliskich muzeach, które wraz z towarzyszącymi im wykładami i publikacjami, poruszają kwestię znaczenia pamięci i historii. W jednej z wiodących galerii sztuki współczesnej w Sztokholmie zostaną zaprezentowane trzy pokazy indywidualne: Irlandzkiego artysty Gerarda Byrne’a (ur. 1960), Szwedki Cecilii Edefalk (ur. 1954) oraz Aliny Szapocznikow (1926-73). Twórczość tych artystów w odmienny sposób odnosi się do tego, jak indywidualna i wspólna pamięć tworzą nasz byt. Czynnikiem spajającym jest upływ czasu.
Gerard Byrne odtwarza przeoczone momenty współczesnej historii. Cecilia Edefalk uwalnia ducha przeszłości w serii obrazów otoczonych własną historią poprzez prezentację dokumentacji miejsc, w których te obrazy pokazywane były wcześniej. Rzeźby i rysunki Aliny Szapocznikow opowiadają z kolei o bolesnej pamięci ciała – artystka rozwinęła indywidualny język, za pomocą którego mierzyła się zarówno z traumą Holokaustu, jak i chorobami, ograniczeniami i słabościami własnego ciała. Pośród prac tej ostatniej znajdą się tak znane dzieła jak: "Pierś iluminowana I" (1967), "Usta iluminowane" (1966), "Popielniczka słomianego wdowca II" (1972), "Trudny wiek" (1956) oraz "Bukiet II" (1966).
Wystawa stanowi jednocześnie przypomnienie twórczości tej najwybitniejszej powojennej polskiej rzeźbiarki – m.in. poprzez prezentację materiału z prywatnego archiwum artystki – zarówno filmów z pracy w studio, zdjęć dzieł, które już nie istnieją, jak i dokumentacji wcześniejszych wystaw. Zaprezentowane zostaną także dwa filmy o Szapocznikow: "This Is What I Leave You after Myself" w reż. Krzysztofa Tchórzewskiego oraz "Ślad" w reż. Heleny Włodarczyk (dostępne w internecie w Filmotece Muzeum Sztuki Nowoczesnej).
Oprócz trzech wystaw w Bonniers Konsthall, odbędą się także pokazy prac artystów z Libanu, Iranu, Finlandii, Indii oraz Szwecji. Zaprezentowane zostaną w okolicznych muzeach znajdujących się w dzielnicy Vasastan, w miejscach, które same w sobie są nośnikami przeszłości oraz uczestniczą w tworzeniu naszego wyobrażenia o historii. Praca Hansa Rosenströma zabierze słuchaczy z Vasaparken do Muzeum Żydowskiego, a następnie do Biblioteki Miejskiej. Artysta odnosi się w niej do znaczenia miejsca i spacerów utrwalonych w sztuce z poprzednich epok, a jednocześnie otwiera dyskusję o "technologiach pamięci" we współczesności. Ann Böttcher (w Observatoriemuseet) zaprezentuje swoje rysunki, w których porusza temat nacjonalizmu, mroku i melancholii. W tym samym muzeum Raqs Media Collective odda się rozważaniom nad upływem czasu, posługując się m.in. zagubionymi konstelacjami gwiezdnymi. Z kolei Tarek Atoui stworzy pracę dźwiękową bazującą na należącym do Biblioteki Muzyki i Teatru archiwum EMS (Elektronmusikstudion), natomiast czteroletnia "rozmowa" Cecilii Edefalk z Augustem Strindbergiem zaprezentowana zostanie w formie tekstu w Muzeum Strindberga.
Część spośród zaplanowanych jesienią wykładów z udziałem artystów, pisarzy i badaczy realizowana będzie we współpracy z programem badawczym "Czas, Pamięć, Reprezentacja" przy Uniwersytecie Södertörn. Łączenie sztuki, literatury i badań historycznych było od momentu otwarcia galerii Bonniers Konsthall (w 2006 roku) istotnym sposobem pogłębiania jej programu wystawienniczego. To spotkanie różnych dziedzin stanowi także punkt wyjścia dla serii antologii, która ukaże się we współpracy z wydawnictwem Albert Bonnier. Przy okazji wystawy "Art of Memory" opublikowana zostanie siódma część serii, ze specjalnym udziałem artystów, pisarzy oraz badaczy.
Wystawie w Bonniers Konsthall towarzyszy również międzynarodowe sympozjum "Co pamiętamy, dlaczego i w jaki sposób?" z udziałem m.in. polskiej kuratorki i historyczki sztuki, Andy Rottenberg. Więcej o sympozjum.
Instytucje zaangażowane w projekt "Art of Memory": Bonniers Konsthall, Judiska Museet, Polska Institutet, Observatoriemuseet, Strindbergsmuseet, Spökslottet, Stadsbiblioteket, Svenskt Visarkiv/Musik och teaterbiblioteket, Vasaparken.
Partnerem projektu jest Instytut Polski w Sztokholmie.
"Art of Memory"
4.09-24.11.2013
Bonniers Konsthall, Sztokholm
Artyści: Tarek Atoui, Gerard Byrne, Ann Böttcher, Cecilia Edefalk, Raqs Media Collective, Hans Rosenström, Alina Szapocznikow
Źródła: Instytut Polski w Sztokholmie, Bonniers Konsthall, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, oprac. Agnieszka Sural, 29.08.2013