Na zdjęciu Kamil Katolik w scenie z przedstawienia we własnej reżyserii - "Święci osiedlowi" Lidii Amejko; fot. Teatr Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie
Widowisko powstało na podstawie książki "Żywoty świętych osiedlowych" Lidii Amejko. Autorka opowiada o losach osiedlowych antybohaterów pokazując ich relacje z Bogiem i ze światem.
W ślad za niebanalną treścią idzie oryginalna forma przedstawienia, nawiązująca do średniowiecznego misterium lalkowego. Rozgrywa się ono w trójdzielnej przestrzeni, przypominającej tradycję budowania polskich szopek. Rolę tryptyku oraz osiedla, spełnia na scenie akordeon, który - jak się okazuje - znakomicie się do tego nadaje. Kameralny klimat przedstawienia współtworzą małe lampki zawieszone nad głowami drucianych lalek i nastrojowa muzyka.
"Na początku świata był 'niebytu beton' - mówi twórca autorskiego przedstawienia Kamil Katolik. - Kończąc dzieło stworzenia Pan Bóg nie wiedział, co zrobić z resztą szarej pulpy, więc upchnął ją gdzieś na kraniec świata i tak powstało osiedle, zamieszkane przez Eryka, Jaracza, Apolonię i Andżelikę, których podglądamy podczas ich codziennego życia, naznaczonego cichą obecnością Boga. (…) Całość zanurzona jest w konstrukcji, którą tworzy stara rama akordeonu. Pouzupełniałem ją dodatkowymi elementami typu: klatki wentylacyjne, które są symbolem bloków, małe reflektory, lampki choinkowe, odkurzacz, słoiki. Sam także stworzyłem lalki z aluminiowego drutu. Forma tego spektaklu jest surowa, taka poniekąd 'industrialna'."
Kiążka Lidii Amejko złożona jest z życiorysów osiedlowych antybohaterów. Twórca widowiska wybierając cztery postacie pokazuje ich drogę do Boga. Miejsce to betonowe blokowisko jakich tysiące; czas - jak najbardziej współczesny. Świat i ludzie zostali tutaj ubrani w formę niezwykłą, zapomnianą, ale wyjątkowo trafną. Chodzi tu bowiem o nawiązanie do średniowiecznego teatru lalek, a dokładniej misterium lalkowego rozgrywanego na tak zwanym retablo, czyli nastawie ołtarza, przybierającej często formę tryptyku. Retablo przypomina polską szopkę, można je więc nazwać "domkiem Pan Jezusa".
"Idei żadnej już nie mając, formy ani sensu, spuścił Pan resztę pulpy szarej na końcu świata, jak nikt nie widział - mówi osiedlowy mistyk Heniek Pajęczarz, jeden z bohaterów prozy Lidii Amejko. - Tak powstało nasze Osiedle."
W spektaklu zapomniane osiedle, które z czasem staje się miejscem boskich cudów, jest właśnie takim retablem zbudowanym z pozbawionego "bebechów" starego akordeonu i kratek wentylacyjnych imitujących betonowe klatki. Mikroświatło w postaci drobnych halogenów i lampek choinkowych, słoiki i wynalazek dymiącego podkurzacza, ale przede wszystkim lalki wykonane z połyskującego drutu - cała niezwykła pomysłowość formalna w sposób bardzo wymowny łączy świat średniowiecznego moralitetu ze współczesnym obrazem cywilizacji bez wzorców i świętości.
Całości dopełnia grana na żywo muzyka na akordeon i perkusję - nostalgiczna, przywołująca obraz dziadowskiego życia ulicy. Okazuje się bowiem, że na jednym z takich osiedli odbywa się szereg boskich cudów, poszczególne żywoty osiedlowych opryszków, dziwek i nieletnich ofiar molestowania, zamieniają się w metafizyczną, przewrotną i niepozbawioną humoru, ale też groteski drogę do Boga.
Apollonia - osiedlowa pani lekkich obyczajów, która masowo każdej nocy czyni dobro. Eryk - popularny osiłek, stały bywalec siłowni, do którego sumienia Bóg próbuje przemówić sms-em lub przez automat z napojami na "siłce". Andżelika - molestowana nieletnia, która w swojej świętości zniesie każde upokorzenie. Jaracz - zjawiskowy narkoman, który leczy siebie i innych ze wspomnień i złej pamięci.
Oto postaci wybrane przez autora spektaklu do betonowej szopki. Wszyscy przyszli na ten świat bez sensu, a na koniec zostali świętymi. Okazuje się więc, że z szarej pulpy można ukształtować formę, a bezsensowi nadać sens. O ile dostrzeże się pragnienia i bolączki maluczkich tego świata.
Przedstawienie powstało w koprodukcji Sceny Inicjatyw Twórczych działającej przy Teatrze Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie oraz Stowarzyszenia Promocji Kultury Zielone Słońce z Dąbrowy Górniczej.
"Święci osiedlowi" Lidii Amejko (na podstawie jej "Żywotów świętych osiedlowych"); reżyseria: Kamil Katolik; muzyka: Jacek Wierzchowski; występują: Kamil Katolik, Karol Kojkoł (akordeon); premiera (w nurcie Scena Inicjatyw Twórczych): 18 marca 2012.
Teatr Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie
adres: ul. Teatralna 4 42-500 Będzin
telefon: tel. 032 267 36 25, 032 267 36 68 (sekretariat/fax), 032 267 73 12 (BOW)
e-mail: sekretariat@teatr.bedzin.pl
strona www: www.teatr.bedzin.pl
dyrektor naczelny i artystyczny: Dariusz Wiktorowicz
Źródło: informacje prasowe, www.teatr.bedzin.pl
Opracował: JRK, marzec 2012