W Warszawie (od 2 lipca do 28 września 2008), a następnie w Krakowie (od 15 października 2008 do 15 stycznia 2009) zostanie zaprezentowana wystawa SKARBIEC KATEDRY WILEŃSKIEJ.
1. | 2. |
Ilustracje: 1. Monstrancja zw. Gieranońską - fragment, Wilno, 1535, srebro złocone, wys. 150 cm 2. Monstrancja, Zachodnia Europa lub Wilno, 1649-1655, złoto, emalia, diamenty, rubiny, szmaragdy, turmaliny, chryzoprazy, wys. 60 cm |
Pokazane na wystawie kosztowności ze srebra i złota, nierzadko dekorowane szlachetnymi kamieniami, mające w większości charakter sakralny, stanowią historyczną pozostałość niegdyś bogatego zasobu najważniejszej w Wielkim Księstwie Litewskim świątyni chrześcijańskiej. Ze względu na różnorodność fundacji i wagę zgromadzonych relikwii zbiór ten był porównywany ze skarbcami wawelskim i jasnogórskim.
3. | 4. |
Ilustracje: 3. Monstrancja, Wolfgang Caspar Kolb, Augsburg, przed 1683, srebro złocone, granaty, turmaliny, turkusy, cytryny, ametysty, szkło, wys. 69 cm 4. Monstrancja - fragment, Wolfgang Caspar Kolb, Augsburg, przed 1683, srebro złocone, granaty, turmaliny, turkusy, cytryny, ametysty, szkło; wys. 69 cm |
We wrześniu 1939 roku zawartość skarbca liczącego wówczas około 270 przedmiotów została zamurowana w podziemiach katedry. Kosztowności odnaleziono dopiero w 1985 roku i - wobec obawy wywiezienia - ponownie ukryto, tym razem w magazynach muzealnych. Zasób w pełni został udostępniony publiczności litewskiej dopiero po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, na wystawie Chrześcijaństwo w sztuce Litwy (2000-2003).
5. | 6. | 7. |
Ilustracje: 5. Figura św. Kazimierza, 1637, srebro, częściowo złocone, szkło, wys. 53,5 cm 6. Relikwiarz św. Magdaleny de Pazzi, Massimiliano Soldani Benzi (?), Florencja, 1676-1684, złoto, emalia, kryształ górski, diamenty, wys. 13 cm 7. Kielich - fragment, Rosja (?), przed 1854, srebro złocone, emalia malarska; wys. 45 cm; śr. stopy 26 cm, śr. czary 18 cm |
Obecna wystawa będzie pierwszym pokazem tego zbioru poza granicami Litwy.
Skarbiec katedralny będący dla Litwinów niezwykle ważną częścią ich bardzo okrojonej spuścizny kulturalnej, pomimo licznych kataklizmów historycznych, zachował się przynajmniej częściowo in situ i jest dziś jednym z najbogatszych skarbców kościelnych w Europie Środkowej. W zbiorze znajdują się dzieła złotnicze fundacji postaci historycznych i dostojników zarówno świeckich (np. srebrny relikwiarz w kształcie figury św. Kazimierza fundacji Ewy Gosiewskiej, wojewodziny smoleńskiej, z 1637), jak i duchownych (np. złoty kielich i patena ofiarowany przez bpa Konstantego Pawła Brzostowskiego w 1712, czy złota monstrancja fundacji bpa Jerzego Tyszkiewicza z lat 1649-56). Także dary wotywne zwykłych Wilnian, dowody ich głębokiej wiary. Wspaniałe vasa sacra - złote i srebrne kielichy, monstrancje, puszki na hostie, a także relikwiarze (wśród nich relikwiarz ręki św. Stanisława, relikwiarze figuralne św. Stanisława i Kazimierza, czy relikwiarz św. Magdaleny de Pazzi), pastorały, świeczniki ołtarzowe, krucyfiksy, a w końcu różnorodne wota oraz tkaniny liturgiczne, często z herbami fundatorów, złożą się na bogatą ekspozycję narastającego przez sześć wieków zbioru. Kosztowności wileńskiej katedry o trudnej do oszacowania wartości historycznej, są świadectwem kunsztu zachodnioeuropejskich, litewskich i polskich złotników, a także dowodem wielowątkowych, politycznych i intelektualnych związków obu krajów.
8. | 9. | 10. |
Ilustracje: 8. Figura św. Stanisława, Wilno, 1728-1730, srebro złocone, wys. 52 cm 9. Figura św. Stanisława - fragment, Wilno, 1728-1730, srebro złocone, wys. 52 cm 10. Relikwiarz ręki św. Stanisława, Środkowa Europa, początek XVI wieku, restaurowana ok. 1735, srebro złocone, szafir (pierścień), wys. 41,4 cm |
Wystawie towarzyszyć będzie obszerny, bogato ilustrowany katalog dzieł wzbogacony o kilka esejów uczonych litewskich poświęconych historii diecezji wileńskiej, oraz samej katedry i jej imponującego skarbca.Wystawa Skarbiec katedry wileńskiej jest wspólnym przedsięwzięciem
Zamku Królewskiego w Warszawie,
Zamku Królewskiego na Wawelu oraz Wileńskiej Kurii Metropolitalnej, właściciela zbioru. Komisarz wystawy: Anna Saratowicz.