Polska wystawa na 15. Biennale Architektury w Wenecji porusza kwestie etyczne związane z rolą najmniej docenianego uczestnika procesu architektonicznego – robotnika budowlanego.
Złe warunki pracy, brak szacunku dla pracowników i wypadki na placu budowy są zmorą branży, lecz pod presją terminów, budżetów i społecznego zapotrzebowania na nową architekturę często się je bagatelizuje. Kuratorzy Dominika Janicka we współpracy z Martyną Janicką i Michałem Gdakiem stworzą w Pawilonie Polskim naturalnej wielkości plac budowy, by postawić pytanie: dlaczego budynki nie mają znaku "fair trade"?
Kuratorzy wystawy "Fair Building" uważają, że plac budowy to główny "front" architektury; jest on fizyczną manifestacją każdego realizowanego projektu i pomimo postępu technicznego budowa wciąż w dużej mierze opiera się na pracy fizycznej. Wkład robotników jest pomijany w dyskursie architektonicznym, a procesy budowlane pozostają nieprzewidywalne. W kulturze napędzanej konsumpcjonizmem bardziej troszczymy się o standardy wytwarzania batoników czekoladowych niż o budynki i przestrzenie stanowiące ramę dla współczesnego społeczeństwa.
Wystawa w Polskim Pawilonie skupi się na kwestiach etycznych związanych z branżą budowlaną i na poglądach ludzi bezpośrednio w nią zaangażowanych. Pawilon w Giardini podzielony zostanie na dwie części. Główną przestrzeń zajmie instalacja na bazie rusztowania modułowego, stanowiąca bezpośrednie nawiązanie do placu budowy. Jednocześnie wyświetlane będą filmy wideo przedstawiające historie robotników budowlanych, każdy z nich poświęcony jednemu z kluczowych aspektów pracy budowlańca i jej specyfiki.
"Te filmy są tak zrobione i tak zmontowane, że jednocześnie ilustrują kolejne etapy budowy: uprzątnięcie terenu, wylewanie fundamentów, powstawanie samego budynku, prace wykończeniowe. Temu towarzyszą rozmowy, wywiady z ludźmi, którzy pracują na budowie" – mówi w rozmowie z PAP Hanna Wróblewska, dyrektorka Zachęty i komisarz Pawilonu Polskiego.
Drugą część wystawy, urządzoną tak, by przypominała salon wystawowy inwestora, wypełnią infografiki prezentujące statystyki na temat branży budowlanej.
"Poprzez przedstawienie historii i opowieści osób bezpośrednio zaangażowanych w proces budowlany stawiamy pytanie: czy "fair trade" jest na tym polu możliwy? A jeśli tak, to na czym miałby polegać? Czy możliwy jest "fair building"? Nie koncentrujemy się na szukaniu winnych nadużyć zachodzących na różnych etapach powstawania budynku. Na wystawie tworzymy przestrzeń do zastanowienia się nad tym, jak sprawić, by ten proces był nie tylko efektywny, ale i sprawiedliwy" – mówi kuratorka Dominika Janicka.
Zamiast prezentować gotowe projekty czy propozycje, kuratorzy mają nadzieję wywołać debatę na temat najbardziej niedocenianego sektora branży — debatę, która zaangażuje zarówno architektów, inżynierów i deweloperów, jak i samych użytkowników architektury.
"Dla mnie najciekawsze jest to, że architekci pytają siebie samych czy "fair building" – proces budowania z poszanowaniem wszystkich osób biorących w tym procesie udział – jest możliwy – powiedziała Wróblewska. – To jest bardzo ciekawy problem i wpisuje się w motyw przewodni 15. Międzynarodowej Wystawy Architektury, który Alejandro Aravena, kurator generalny Biennale określił, jako "Reporting from the Front" – "Raport z frontu". Swoje kuratorskie oświadczenie poświęcił on zagadnieniu: jak architektura może reagować na kryzysy współczesnego świata" – dodała.
Polską reprezentację w Wenecji polecił magazyn "The New York Times" jako jedną z sześciu wystaw, której nie można przegapić na Biennale Architektury w 2016 roku.
Dominika Janicka (ur. 1986) studiowała architekturę w na Politechnice Gdańskiej oraz w Institut Supérieur d’Architecture La Cambre w Brukseli. Pracowała jako architekt w biurach projektowych w Polsce, Belgii, Niemczech oraz Chinach. Z sukcesem brała udział w wielu konkursach architektonicznych. Współtworzy kolektyw projektowy AD12, z którym udało jej się zrealizować kilka docenionych i nagrodzonych projektów, m.in. "City Transfomers" w Gdyni (Najlepsza przestrzeń publiczna w plebiscycie "Sztuka architektury") oraz "Bus with Us" (nominacja Dobry Wzór 2014). Od 2014 roku prowadzi Pracownię Przestrzeni Publicznej w Instytucie Designu w Kielcach.
Martyna Janicka (ur. 1991) ukończyła wzornictwo w ASP w Gdańsku i Service Design & Innovation Design w Glasgow School of Art. Doświadczenie w organizowaniu wystaw zdobyła podczas Gdynia Design Days oraz Design Week w Mediolanie. Brała udział w międzynarodowym programie Designship integrującym projektantów z krajów nadbałtyckich. Obecnie bada trendy oraz innowacje we wzornictwie dla firmy Siemens w Monachium.
Michał Gdak (ur. 1980) ukończył architekturę w TU Delft w Holandii, Vitus Bering w Danii oraz na Politechnice Wrocławskiej. Studiował również rzeźbę w ASP we Wrocławiu i w Walencji. Uczestniczył w wielu plenerach, wystawach i warsztatach. Prowadził grupy studentów na warsztatach projektowych, jak i podczas zajęć akademickich. Pracował w OMA oraz Inter.National.Design w Rotterdamie, a także współpracował ze Studio Arne Quinze w Belgii. Jest laureatem wielu konkursów w zakresie architektury i sztuki. Koordynator Italian Design School w Institute of Design Kielce, gdzie od 2013 roku prowadzi również Pracownię Przestrzeni Publicznej.
Udział Polski w 15. Międzynarodowej Wystawie Architektury — La Biennale di Venezia finansuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.
Międzynarodowa promocja Pawilonu Polskiego realizowana jest we współpracy z Culture.pl.
15. Międzynarodowa Wystawa Architektury – La Biennale di Venezia
Pawilon Polski
"Fair Building"
Kuratorka: Dominika Janicka
Współpraca kuratorska: Martyna Janicka, Michał Gdak
Organizator: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
28 maja – 27 listopada 2016
Wernisaż: 26 maja, godz. 16:30
Źródła: zacheta.art.pl, PAP